Sjálfráð eða svipt Lind Draumland skrifar 27. ágúst 2021 10:30 Einn af afkomendum mínum var greindur með alvarlegan geðsjúkdóm um sautján ára aldur. Það var mikið áfall en fjölskyldan sameinaðist og reyndi að gera allt það rétta, standa með læknum og stofnunum og meðtaka allt saman. Þegar að barnið okkar verður 18 ára þá er okkur sagt að til þess að standa betur að „lækningu“ hans þá sé best að hann sé sjálfræðissviptur. Við hlustum á læknana og segjum já. Sjálfræðissviptingin hefur verið framlengd í sex ár. Það tók okkur þó nokkurn tíma að ranka við okkur eftir áfallið og byrja að spyrja spurninga. Við spurðum til dæmis af hverju sjálfræðissvipting? Við fengum engin góð svör. Eina svarið var eitthvað í þá átt að til þess að tryggja það að barnið okkar tæki lyfin sín þá væri þetta æskilegasta fyrirkomulagið. Það kom að því að við gátum ekki séð að þetta væru haldbær rök þar sem okkar maður hefur aldrei hætt að taka lyfin sín. Málsókn Þegar um sjálfræðissviptingu er að ræða þá þurfa slík mál að fara fyrir dómstóla. Þannig var það líka í okkar tilfelli. Í hvert skipti var svipt í tvö ár. Þetta fór þannig fram að okkar maður fékk símtal frá sínum lögráðamanni um að dómsmálið yrði tekið fyrir. Þegar málið var tekið fyrir þá fékk hann annað símtal og þá frá dómara sem spyr hann nokkurra spurninga. Að lokum fær hann símtal þar sem honum er tilkynnt að dómurinn hafi úrskurðað áframhaldandi sjálfræðissviptingu í tvö ár. Fyrir tveimur árum ákveðum við að höfða mál gegn þessari ákvörðun. Fjölskyldan fékk til liðs við sig lögfræðing og við fórum í mál. Það sem kom út úr þeirri dómsmeðferð var að sjálfræðissviptingin var nú til eins árs og honum var skipaður nýr lögráðamaður, sem er tengdur honum persónulega. Aftur í slaginn Þegar árið var liðið og kom að því að málið yrði tekið upp að nýju, var fjölskyldan búin að undirbúa sig vel með sínum lögfræðingi, lúslesa sjúkrasöguna og tilbúin að fara alla leið. Lögfræðingur okkar manns og fjölskyldunnar hringir í Borgardóm til þess að láta lögfesta sig sem verjanda í málinu fyrir hönd síns skjólstæðings. Honum er tjáð að það væri ekki hægt að svo stöddu, þar sem málið væri ekki komið með málsnúmer og það verði ekki fyrr en eftir svona tvær vikur. Eftir tvær vikur hringir lögfræðingurinn aftur í Borgardóm og fær þá þær upplýsingar að það sé búið að dæma í málinu. Fyrir utan þá sorg og reiði sem þetta olli, þá voru spurningarnar um það hvernig í ósköpunum er þessi framkoma boðleg fólki? Hvar eru mannréttindin og hvers vegna vissi hvorki lögráðamaður, lögfræðingur eða fjölskylda neitt um það þegar málið var tekið fyrir? Honum var skipaður lögfræðingur sem hitti hann einan í 5 mínútur, síðan hringir dómari í hann og spyr hann nokkurra spurninga. Fljótlega eftir það fær hann símtal þar sem hann fær að vita að sjálfræðissviptingin sé framlengd. Ógagnsæ færibandavinna Við fjölskyldan, og ég held allir sem láta sig þennan málaflokk varða, þurfa að standa upp fyrir þá sem ekki hafa rödd í þessu samfélagi. Við verðum aldrei sterkari en veikasti hlekkurinn.Við upplifðum ekki bara að okkar aðstandandi hafði ekki rödd, heldur vorum við sækjendur í vonlausri réttarfarslegri stöðu. Það þýðir þó ekki að við séum hætt. Við erum að undirbúa mál sem vonandi fer fyrir mannréttindadómstól Evrópu fljótlega. Það þarf að byggja upp aðhald með þeim sem koma að málaflokknum, svo ekki sé talað um gagnsæi og virðingu fyrir lífi einstaklinga. Hvernig sjáum við framtíðina Það er komin tími til að aðskilja skömmina og hræðsluna frá geðrænum veikindum. Framtíðin sem við viljum sjá er að grundvallarmannréttindi séu virt, að einstaklingur geti leitað sér lækninga að eigin vali. Að réttur einstaklingsins til ákvarðanatöku um eigið líf sé virtur og ef það er ekki mögulegt þá þarf það ferli að vera opið skýrt og öllum aðgengilegt.Sjálfræðissviptingar eiga að vera til skamms tíma, ferlið á að vera gagnsætt, aðgengilegt og hafa virðingu fyrir manneskjunni að leiðarljósi. Barnið mitt, rétt eins og allir aðrir, á að geta leitað sér nýjustu aðferða í lækningum og haft frelsi til þess að láta á þær reyna. Mín saga er saga einstaklinga sem komast ekki út úr ferli sjálfræðissviptingar. Aðstandendum sem biðja um sjálfræðissviptingu en fá ekki í gegn er jafnframt vandi á höndum. Ég lít svo á að það þurfi að endurskoða þennan málaflokk og veit að það er hafin vinna á Alþingi í þá átt undir forustu Pírata. Von mín er að við stöndum á krossgötum framfara sem leiða til þess að varnarlausir hópar fái verkfæri til uppbyggingar á eigin lífi. Höfundur skipar 2. sæti hjá Pírötum í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Alþingiskosningar 2021 Píratar Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Skoðun Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Sjá meira
Einn af afkomendum mínum var greindur með alvarlegan geðsjúkdóm um sautján ára aldur. Það var mikið áfall en fjölskyldan sameinaðist og reyndi að gera allt það rétta, standa með læknum og stofnunum og meðtaka allt saman. Þegar að barnið okkar verður 18 ára þá er okkur sagt að til þess að standa betur að „lækningu“ hans þá sé best að hann sé sjálfræðissviptur. Við hlustum á læknana og segjum já. Sjálfræðissviptingin hefur verið framlengd í sex ár. Það tók okkur þó nokkurn tíma að ranka við okkur eftir áfallið og byrja að spyrja spurninga. Við spurðum til dæmis af hverju sjálfræðissvipting? Við fengum engin góð svör. Eina svarið var eitthvað í þá átt að til þess að tryggja það að barnið okkar tæki lyfin sín þá væri þetta æskilegasta fyrirkomulagið. Það kom að því að við gátum ekki séð að þetta væru haldbær rök þar sem okkar maður hefur aldrei hætt að taka lyfin sín. Málsókn Þegar um sjálfræðissviptingu er að ræða þá þurfa slík mál að fara fyrir dómstóla. Þannig var það líka í okkar tilfelli. Í hvert skipti var svipt í tvö ár. Þetta fór þannig fram að okkar maður fékk símtal frá sínum lögráðamanni um að dómsmálið yrði tekið fyrir. Þegar málið var tekið fyrir þá fékk hann annað símtal og þá frá dómara sem spyr hann nokkurra spurninga. Að lokum fær hann símtal þar sem honum er tilkynnt að dómurinn hafi úrskurðað áframhaldandi sjálfræðissviptingu í tvö ár. Fyrir tveimur árum ákveðum við að höfða mál gegn þessari ákvörðun. Fjölskyldan fékk til liðs við sig lögfræðing og við fórum í mál. Það sem kom út úr þeirri dómsmeðferð var að sjálfræðissviptingin var nú til eins árs og honum var skipaður nýr lögráðamaður, sem er tengdur honum persónulega. Aftur í slaginn Þegar árið var liðið og kom að því að málið yrði tekið upp að nýju, var fjölskyldan búin að undirbúa sig vel með sínum lögfræðingi, lúslesa sjúkrasöguna og tilbúin að fara alla leið. Lögfræðingur okkar manns og fjölskyldunnar hringir í Borgardóm til þess að láta lögfesta sig sem verjanda í málinu fyrir hönd síns skjólstæðings. Honum er tjáð að það væri ekki hægt að svo stöddu, þar sem málið væri ekki komið með málsnúmer og það verði ekki fyrr en eftir svona tvær vikur. Eftir tvær vikur hringir lögfræðingurinn aftur í Borgardóm og fær þá þær upplýsingar að það sé búið að dæma í málinu. Fyrir utan þá sorg og reiði sem þetta olli, þá voru spurningarnar um það hvernig í ósköpunum er þessi framkoma boðleg fólki? Hvar eru mannréttindin og hvers vegna vissi hvorki lögráðamaður, lögfræðingur eða fjölskylda neitt um það þegar málið var tekið fyrir? Honum var skipaður lögfræðingur sem hitti hann einan í 5 mínútur, síðan hringir dómari í hann og spyr hann nokkurra spurninga. Fljótlega eftir það fær hann símtal þar sem hann fær að vita að sjálfræðissviptingin sé framlengd. Ógagnsæ færibandavinna Við fjölskyldan, og ég held allir sem láta sig þennan málaflokk varða, þurfa að standa upp fyrir þá sem ekki hafa rödd í þessu samfélagi. Við verðum aldrei sterkari en veikasti hlekkurinn.Við upplifðum ekki bara að okkar aðstandandi hafði ekki rödd, heldur vorum við sækjendur í vonlausri réttarfarslegri stöðu. Það þýðir þó ekki að við séum hætt. Við erum að undirbúa mál sem vonandi fer fyrir mannréttindadómstól Evrópu fljótlega. Það þarf að byggja upp aðhald með þeim sem koma að málaflokknum, svo ekki sé talað um gagnsæi og virðingu fyrir lífi einstaklinga. Hvernig sjáum við framtíðina Það er komin tími til að aðskilja skömmina og hræðsluna frá geðrænum veikindum. Framtíðin sem við viljum sjá er að grundvallarmannréttindi séu virt, að einstaklingur geti leitað sér lækninga að eigin vali. Að réttur einstaklingsins til ákvarðanatöku um eigið líf sé virtur og ef það er ekki mögulegt þá þarf það ferli að vera opið skýrt og öllum aðgengilegt.Sjálfræðissviptingar eiga að vera til skamms tíma, ferlið á að vera gagnsætt, aðgengilegt og hafa virðingu fyrir manneskjunni að leiðarljósi. Barnið mitt, rétt eins og allir aðrir, á að geta leitað sér nýjustu aðferða í lækningum og haft frelsi til þess að láta á þær reyna. Mín saga er saga einstaklinga sem komast ekki út úr ferli sjálfræðissviptingar. Aðstandendum sem biðja um sjálfræðissviptingu en fá ekki í gegn er jafnframt vandi á höndum. Ég lít svo á að það þurfi að endurskoða þennan málaflokk og veit að það er hafin vinna á Alþingi í þá átt undir forustu Pírata. Von mín er að við stöndum á krossgötum framfara sem leiða til þess að varnarlausir hópar fái verkfæri til uppbyggingar á eigin lífi. Höfundur skipar 2. sæti hjá Pírötum í Suðurkjördæmi.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun