Hver ber ábyrgð á nýjum gluggum sem leka? Þórunn Sigurðardóttir skrifar 19. júlí 2024 14:31 Nú á dögunum birtist á Vísi greinin „Af hverju leka gluggar fyrr en áður?“ eftir Böðvar Bjarnason hjá Verkvist. Veltir hann þar meðal annars fyrir sér hvort gluggar hafi almennt verið betri hér áður fyrr en þeir sem nú fást og eiga að vera CE-merktir til að teljast löglegir til sölu og notkunar. Böðvar bendir síðan á að vandamálin liggi annars vegar í gluggunum sjálfum og hins vegar í frágangi gluggans við útvegg. Því skal ósvarað hvort gluggar hafi verið betri í gamla daga. Hins vegar er tekið undir ýmis vandamál sem nefnd eru í greininni og þær áskoranir sem byggingariðnaðurinn stendur frammi fyrir. Má þar m.a. nefna óljósa ábyrgð ýmissa fagaðila sem koma að ísetningu glugga. Löglegur gluggi Gluggar eru ekki einungis smíðaðir á Íslandi. Mestur hluti þeirra er raunar innfluttur. Þar sem Ísland tilheyrir evrópska efnahagssvæðinu þurfa gluggar, eins og aðrir vöruflokkar, að fylgja þeim reglum sem á svæðinu gilda. Í tilfelli glugga er gerð krafa um CE-merkingu en í því felst að ýmsir eiginleikar glugga hafi verið prófaðir og staðfestir af óháðum og tilkynntum aðila. Að sama skapi sé viðhöfð innri skjalfest framleiðslustýring en hún stuðlar að því að öll framleidd eintök hafi sömu eiginleika og prófaða eintakið. Íslenskt slagveður í allar áttir Veðurfar getur verið mjög ólíkt milli aðildarríkja EES og eru kröfur um eiginleika því mismunandi milli landa. Hér á landi gilda til að mynda svo kallaðar sértækar kröfur um slagregnsþéttleika og hámarksformbreytingu vegna vindálags og eiga þær við um alla glugga í útveggjum bygginga. Svo að gluggi teljist löglegur á Íslandi þarf hann því að vera CE-merktur og a.m.k. að uppfylla kröfur til þessara tveggja eiginleika. Annars er bæði bannað að selja og nota slíkan glugga í útvegg mannvirkis. Upplýsingar um eiginleika skulu koma fram í yfirlýsingu um nothæfi (DoP), sem er staðlað fylgiskjal CE-merktra byggingarvara. Hvar er eftirlitið? Ef gluggi uppfyllir ekki framangreind skilyrði er hann ólöglegur á markaði hérlendis. Ábendingar um slíkt má senda til Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) sem viðhefur markaðseftirlit með byggingarvörum. Þess má geta að HMS stendur einmitt í umfangsmiklu eftirliti með gluggum með það að markmiði að einungis verði nothæfir gluggar á markaði neytendum í hag. Hver er ávinningur regluverksins? Sumum þykir kerfi um CE-merkingar byggingarvara óþarflega flókið og jafnvel misvísandi. Merkingin getur ekki staðið ein og sér heldur er alltaf þörf á að skoða fylgiskjalið yfirlýsingu um nothæfi til að meta hvort byggingarvaran hafi þá eiginleika sem þarf til að standast álagið sem reikna má með að hún verði fyrir. Ávinningur kerfisins er hins vegar mikill, sérstaklega í ljósi þess að flestar byggingarvörur eru innfluttar og við getum illa haft eftirlit með framleiðanda úti í heimi. Í tilfelli CE-merktra glugga eru þeir til dæmis allir prófaðir á sama hátt. Í því felst að eiginleikar þeirra eru staðfestir með sömu prófunaraðferðum. Þar af leiðandi eru gluggar frá mismunandi framleiðendum eða löndum algjörlega samanburðarhæfir. Slíkt auðveldar notandanum, iðulega framkvæmdaraðila, að velja glugga sem hefur fullnægjandi eiginleika. Hvert er hlutverk hönnuðar? Ábyrgðarsvið hönnuðar er skilgreint í byggingarreglugerð. Í henni kemur m.a. fram að hönnuður skuli í gögnum sínum setja fram kröfur er varða eiginleika byggingarvöru til að tryggja rétt innkaup og notkun hennar. Þegar kemur að gluggum ber hönnuði að tilgreina þá eiginleika sem að framan voru nefndir (sértæku kröfurnar). Framkvæmdaraðili getur í framhaldinu tekið ákvörðun um hvaða glugga skuli velja út frá kröfum hönnuðar. Aðrir eiginleikar gætu einnig átt við, svo sem hljóðkröfur við umferðarþunga götu. Rétt er að nefna að texti á borð við: „Fylgja skal kröfum byggingarreglugerðar“ er ekki fullnægjandi í hönnunargögnum þótt slíkt hafi sést. Hver skilgreinir gluggaþéttinguna? Hönnuður ber ábyrgð á heildarvirkni byggingarhluta, þar með talinni virkni gluggaþéttinga. Í því felst ekki endilega að hönnuður segi til um hvort notast eigi við kítti eða borða heldur eru eiginleikar byggingarvaranna lykilatriði hér. Með því að skilgreina eiginleika í hönnunargögnum hefur hönnuður gefið framkvæmdaraðila aukið frelsi. Frelsi til að velja byggingarvörur sem með góðu móti er hægt að tengja saman og mynda heildstæðan byggingarhluta. Framkvæmdaraðili ber hins vegar ábyrgð á að þær byggingarvörur sem hann velur hafi eiginleika í samræmi við kröfur hönnuðar og að við notkun sé farið eftir leiðbeiningum framleiðanda þeirra. Aðeins þannig má tryggja að þeir eiginleikar sem hönnuður gaf upp náist. Hver ber ábyrgð? Mannvirkjagerð er flókin og margir fagaðilar koma þar að. Með breyttum og fjölbreyttari byggingaraðferðum verður hún ekki einfaldari og því mikilvægt að hver og einn fagaðili geri sér grein fyrir sínu hlutverki og ábyrgð. Gott er að hafa eftirfarandi í huga: Hönnuðir bera ábyrgð á að skilgreina eiginleika byggingarvara (4.5.2. gr. byggingarreglugerðar). Söluaðilar byggingarvara bera ábyrgð á að CE-merktum byggingarvörum fylgi yfirlýsing um nothæfi (með upplýsingum um eiginleika þeirra) og leiðbeiningar um notkun. Framkvæmdaraðilar bera ábyrgð á að við notkun sé leiðbeiningum framleiðenda byggingarvara ávallt fylgt (til að eiginleikar varanna haldist). Verum meðvituð um að gluggi er ein byggingarvara og þétting er önnur; tveir mismunandi framleiðendur og að sama skapi mismunandi leiðbeiningar. HMS hefur undanfarin tvö ár lagt mikla áherslu á að fræða markaðinn um CE-merkingar byggingarvara. Reglulega eru haldin námskeið um málefnið hjá Iðunni fræðslusetri og eru fagaðilar hvattir til að sækja slíkt námskeið, eigendum og öðrum notendum mannvirkja í hag. Höfundur er framkvæmdastjóri sviðs mannvirkja og sjálfbærni hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Byggingariðnaður Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Sjá meira
Nú á dögunum birtist á Vísi greinin „Af hverju leka gluggar fyrr en áður?“ eftir Böðvar Bjarnason hjá Verkvist. Veltir hann þar meðal annars fyrir sér hvort gluggar hafi almennt verið betri hér áður fyrr en þeir sem nú fást og eiga að vera CE-merktir til að teljast löglegir til sölu og notkunar. Böðvar bendir síðan á að vandamálin liggi annars vegar í gluggunum sjálfum og hins vegar í frágangi gluggans við útvegg. Því skal ósvarað hvort gluggar hafi verið betri í gamla daga. Hins vegar er tekið undir ýmis vandamál sem nefnd eru í greininni og þær áskoranir sem byggingariðnaðurinn stendur frammi fyrir. Má þar m.a. nefna óljósa ábyrgð ýmissa fagaðila sem koma að ísetningu glugga. Löglegur gluggi Gluggar eru ekki einungis smíðaðir á Íslandi. Mestur hluti þeirra er raunar innfluttur. Þar sem Ísland tilheyrir evrópska efnahagssvæðinu þurfa gluggar, eins og aðrir vöruflokkar, að fylgja þeim reglum sem á svæðinu gilda. Í tilfelli glugga er gerð krafa um CE-merkingu en í því felst að ýmsir eiginleikar glugga hafi verið prófaðir og staðfestir af óháðum og tilkynntum aðila. Að sama skapi sé viðhöfð innri skjalfest framleiðslustýring en hún stuðlar að því að öll framleidd eintök hafi sömu eiginleika og prófaða eintakið. Íslenskt slagveður í allar áttir Veðurfar getur verið mjög ólíkt milli aðildarríkja EES og eru kröfur um eiginleika því mismunandi milli landa. Hér á landi gilda til að mynda svo kallaðar sértækar kröfur um slagregnsþéttleika og hámarksformbreytingu vegna vindálags og eiga þær við um alla glugga í útveggjum bygginga. Svo að gluggi teljist löglegur á Íslandi þarf hann því að vera CE-merktur og a.m.k. að uppfylla kröfur til þessara tveggja eiginleika. Annars er bæði bannað að selja og nota slíkan glugga í útvegg mannvirkis. Upplýsingar um eiginleika skulu koma fram í yfirlýsingu um nothæfi (DoP), sem er staðlað fylgiskjal CE-merktra byggingarvara. Hvar er eftirlitið? Ef gluggi uppfyllir ekki framangreind skilyrði er hann ólöglegur á markaði hérlendis. Ábendingar um slíkt má senda til Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) sem viðhefur markaðseftirlit með byggingarvörum. Þess má geta að HMS stendur einmitt í umfangsmiklu eftirliti með gluggum með það að markmiði að einungis verði nothæfir gluggar á markaði neytendum í hag. Hver er ávinningur regluverksins? Sumum þykir kerfi um CE-merkingar byggingarvara óþarflega flókið og jafnvel misvísandi. Merkingin getur ekki staðið ein og sér heldur er alltaf þörf á að skoða fylgiskjalið yfirlýsingu um nothæfi til að meta hvort byggingarvaran hafi þá eiginleika sem þarf til að standast álagið sem reikna má með að hún verði fyrir. Ávinningur kerfisins er hins vegar mikill, sérstaklega í ljósi þess að flestar byggingarvörur eru innfluttar og við getum illa haft eftirlit með framleiðanda úti í heimi. Í tilfelli CE-merktra glugga eru þeir til dæmis allir prófaðir á sama hátt. Í því felst að eiginleikar þeirra eru staðfestir með sömu prófunaraðferðum. Þar af leiðandi eru gluggar frá mismunandi framleiðendum eða löndum algjörlega samanburðarhæfir. Slíkt auðveldar notandanum, iðulega framkvæmdaraðila, að velja glugga sem hefur fullnægjandi eiginleika. Hvert er hlutverk hönnuðar? Ábyrgðarsvið hönnuðar er skilgreint í byggingarreglugerð. Í henni kemur m.a. fram að hönnuður skuli í gögnum sínum setja fram kröfur er varða eiginleika byggingarvöru til að tryggja rétt innkaup og notkun hennar. Þegar kemur að gluggum ber hönnuði að tilgreina þá eiginleika sem að framan voru nefndir (sértæku kröfurnar). Framkvæmdaraðili getur í framhaldinu tekið ákvörðun um hvaða glugga skuli velja út frá kröfum hönnuðar. Aðrir eiginleikar gætu einnig átt við, svo sem hljóðkröfur við umferðarþunga götu. Rétt er að nefna að texti á borð við: „Fylgja skal kröfum byggingarreglugerðar“ er ekki fullnægjandi í hönnunargögnum þótt slíkt hafi sést. Hver skilgreinir gluggaþéttinguna? Hönnuður ber ábyrgð á heildarvirkni byggingarhluta, þar með talinni virkni gluggaþéttinga. Í því felst ekki endilega að hönnuður segi til um hvort notast eigi við kítti eða borða heldur eru eiginleikar byggingarvaranna lykilatriði hér. Með því að skilgreina eiginleika í hönnunargögnum hefur hönnuður gefið framkvæmdaraðila aukið frelsi. Frelsi til að velja byggingarvörur sem með góðu móti er hægt að tengja saman og mynda heildstæðan byggingarhluta. Framkvæmdaraðili ber hins vegar ábyrgð á að þær byggingarvörur sem hann velur hafi eiginleika í samræmi við kröfur hönnuðar og að við notkun sé farið eftir leiðbeiningum framleiðanda þeirra. Aðeins þannig má tryggja að þeir eiginleikar sem hönnuður gaf upp náist. Hver ber ábyrgð? Mannvirkjagerð er flókin og margir fagaðilar koma þar að. Með breyttum og fjölbreyttari byggingaraðferðum verður hún ekki einfaldari og því mikilvægt að hver og einn fagaðili geri sér grein fyrir sínu hlutverki og ábyrgð. Gott er að hafa eftirfarandi í huga: Hönnuðir bera ábyrgð á að skilgreina eiginleika byggingarvara (4.5.2. gr. byggingarreglugerðar). Söluaðilar byggingarvara bera ábyrgð á að CE-merktum byggingarvörum fylgi yfirlýsing um nothæfi (með upplýsingum um eiginleika þeirra) og leiðbeiningar um notkun. Framkvæmdaraðilar bera ábyrgð á að við notkun sé leiðbeiningum framleiðenda byggingarvara ávallt fylgt (til að eiginleikar varanna haldist). Verum meðvituð um að gluggi er ein byggingarvara og þétting er önnur; tveir mismunandi framleiðendur og að sama skapi mismunandi leiðbeiningar. HMS hefur undanfarin tvö ár lagt mikla áherslu á að fræða markaðinn um CE-merkingar byggingarvara. Reglulega eru haldin námskeið um málefnið hjá Iðunni fræðslusetri og eru fagaðilar hvattir til að sækja slíkt námskeið, eigendum og öðrum notendum mannvirkja í hag. Höfundur er framkvæmdastjóri sviðs mannvirkja og sjálfbærni hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun