Erfitt að treysta þegar upplifunin er að samfélagið forgangsraði ekki börnum Ragnheiður Stephensen skrifar 31. janúar 2025 08:31 Þegar þessi pistill er ritaður eru örfáir tímar síðan ríkissáttasemjari setti fram innanhústillögu sína til að reyna að höggva á hnútinn í deilu kennara og Sambands íslenskar sveitafélaga. Viðbrögð mín við þessum fréttum sem kennari eru blendin. Vissulega ákveðin óvissa þar sem ég veit ekkert meira um málið en hefur komið fram í fréttum. Samt smá léttir yfir því að mögulega sé komin fram einhverskonar lausn á þessari deilu. Lausn, sem kannski er hægt er að byggja á til framtíðar. Það eru búin að vera þung skref að fara í verkfall sem var svo frestað eftir viku og horfa núna fram á að vera aftur á leið í verkfall eftir helgi. En það er líka mikil hræðsla um að þetta sé mögulega lokanaglinn í kistuna, ef þannig má að orði komast, í þeirra vegferð að bæta stöðuna í mönnun skólanna sem er mikilvægt til að hægt sé að byggja upp öflugra menntakerfi. Hljómar mjög dramatískt hjá mér en það er nú einu sinni þannig að það er erfitt að treysta þegar reynslan sýnir að íslenskt samfélag forgangsraðar ekki börnum þegar kemur að gæðum á þjónustu. Reynslan segir mér að þetta snýst meira um að spara sem mest ef það er mögulega hægt að komast upp með það. Myglaðar skólabyggingar eru gott dæmi. Skortur á viðhaldi á skólahúsnæði hefur verið algjör og hefur skilað okkur mygluðum skólum sem hafa kostað kerfið mikið. Það virðist eins og það séu gerðar lægri kröfur til húsnæðis og aðbúnaði á „vinnustað“ barna. Annað gott dæmi er mikill skortur á útgáfu á námsefni af hálfu ríkisins fyrir íslenskt skólakerfi. Álagið á skólakerfið vegna skorts á góðu námsefni er mikið. Það litla sem gefið er út er margt af lélegum gæðum, uppfullt af villum sem eru ekki einu sinni leiðréttar fyrir endurprentun. Til að snúa við stöðunni í námsgagnframleiðslu þarf að koma til risa innspýting og metnaðarfyllri stefna MMS og þessu þarf að fylgja fé og nóg af því. Börn eiga betra skilið. Skýrasta dæmið er samt launastefnan sem er í gangi gangvart fólki sem sinnir börnum. Eftir því sem ég skoða fleiri launatölur þá verð ég altaf meira svekkt yfir því samfélagi sem við búum í. Ég vissi að mikill launamunur væri í mörgum tilfellum á milli almenna og opinbera geirans en ég vissi ekki að hið opinbera væri með jafn klára mismunun í sínu eigin kerfi, þ.e.a.s. að háskólamenntaðir sérfræðingar (kennarar) sem vinna með börnum væru lægra launaðir eftir 30 ára farsælt starf en starfsmaður með enga háskólamenntun, engin mannaforráð og litla ábyrgð á skrifstofu Sambands íslenskra sveitafélaga, nýbyrjaður í starfi. Þetta dæmi sýnir mögulega forgangsröðunin hjá sveitarfélögunum. Hvernig er hægt að treysta á virðismat sem samfélag með þessa forgangsröðun framkvæmir. Þegar ég horfir upp á forgangsröðun þeirra sem stýra launastefnu sveitarfélaganna vitandi það að mannekla í leikskólum veldur því að sveitarfélögin brjóta lög á börnum á hverjum degi þar sem það vantar 2500 menntaða starfsmenn til starfa í leikskólum landsins til að uppfylla lög um rekstur leikskóla. Á sama tíma vantar líka 4000 grunnskólakennara til starfa í grunnskólunum sem setur verulega í hættu að hægt sé að fylgja stefnu um jafnrétti til náms. Þegar staðan er þessi þá missi ég vonina um að sama samfélag eigi eftir að komast að þeirri niðurstöðu í virðismati að það eina í stöðunni sé að meta þetta starf að verðleikum og leiðrétta launin þannig að þau endurspegli mikilvægi þess og þá ábyrgð sem það felur í sér. Þannig, og aðeins þannig getum við byrjað að endurheimta menntað fólk aftur inn í stéttirnar og tryggt að þegar ungt fólk íhugar námsleiðir í háskóla að kennaranám sé möguleiki fyrir það. Kannski er eina lausnin að treysta og vona að samfélagið hafi séð ljósið. Þetta virðismat er ekki eitthvað sem er aðeins fundið upp hér á landi heldur er þetta alþjóðlega viðurkennt kerfi þannig mögulega er þetta eitthvað sem hægt er að byggja á. Það þarf eitthvað að gerast svo mikið er víst. Ástandið eins og það er núna og er búið að vera lengi gengur a.m.k. ekki. Að halda inn á nýja braut er alltaf ógnvekjandi en það getur líka verið sóknarfæri og það má enginn vera hræddur. Hvort mín forysta ákveður að segja já við þessu útspili ríkissáttasemjara eftir að hafa skoðað það betur verður að koma í ljós. Ég treysti þeim til að taka rétta ákvörðun. Segi hún já við þessari innanhústillögu þá á tillagan eftir að fara fyrir félagsmenn allra félaganna sjö og erfitt er að átta sig á því hvernig það fer. Vandamálið er traust eða kannski frekar skortur á því. Það er erfitt að treysta á kerfi sem hefur unnið skipulega að því að tala niður stéttina svo mánuðum skiptir og alltaf reglulega síðustu árin. Framámenn í atvinnulífinu hafa líka verið duglegir að tala stéttina niður. Fólkið með ofurlaunin hefur ekki hikað að tjá sig, oft óumbeðið, í umræðum um að kennarar vinni lítið, hvað frammistaða þeirra sé ömurleg, hvað þeir hafi það nú gott að þeir eigi að hætta að væla o.s.frv. Það er erfitt að treysta samfélagi sem talar svona um heila stétt. En hvað sem verður þá þýðir lítið annað en að bíða fram á laugardag og vona að sú ákvörðun sem verður tekin verði til gæfu fyrir íslenskt skólastarf. Höfundur er grunnskólakennari í Garðaskóla í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnheiður Stephensen Kennaraverkfall 2024-25 Kjaraviðræður 2023-25 Kjaramál Skóla- og menntamál Mest lesið 37 milljarðar gefins á silfurfati Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Ósýnilegur veruleiki – Alvarlegt ME og baráttan fyrir skilningi Helga Edwardsdóttir Skoðun Er nóg að starfsfólkið sé gott? Sigrún Huld Þorgrímsdóttir Skoðun Halldór 09.08.2025 Halldór Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Lagaleg réttindi skipta máli Kári Garðarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ósýnilegur veruleiki – Alvarlegt ME og baráttan fyrir skilningi Helga Edwardsdóttir skrifar Skoðun Baráttan um þjóðarsálina Alexandra Briem skrifar Skoðun Lagaleg réttindi skipta máli Kári Garðarsson skrifar Skoðun Pride and Progress: Advancing Equality Through Unity Clara Ganslandt skrifar Skoðun Hver rödd skiptir máli! Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Sýnum þeim frelsið Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Endurhæfing skiptir öllu máli í Parkinson Helga G Halldórsdóttir skrifar Skoðun Hinsegin í vinnunni Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Þegar þessi pistill er ritaður eru örfáir tímar síðan ríkissáttasemjari setti fram innanhústillögu sína til að reyna að höggva á hnútinn í deilu kennara og Sambands íslenskar sveitafélaga. Viðbrögð mín við þessum fréttum sem kennari eru blendin. Vissulega ákveðin óvissa þar sem ég veit ekkert meira um málið en hefur komið fram í fréttum. Samt smá léttir yfir því að mögulega sé komin fram einhverskonar lausn á þessari deilu. Lausn, sem kannski er hægt er að byggja á til framtíðar. Það eru búin að vera þung skref að fara í verkfall sem var svo frestað eftir viku og horfa núna fram á að vera aftur á leið í verkfall eftir helgi. En það er líka mikil hræðsla um að þetta sé mögulega lokanaglinn í kistuna, ef þannig má að orði komast, í þeirra vegferð að bæta stöðuna í mönnun skólanna sem er mikilvægt til að hægt sé að byggja upp öflugra menntakerfi. Hljómar mjög dramatískt hjá mér en það er nú einu sinni þannig að það er erfitt að treysta þegar reynslan sýnir að íslenskt samfélag forgangsraðar ekki börnum þegar kemur að gæðum á þjónustu. Reynslan segir mér að þetta snýst meira um að spara sem mest ef það er mögulega hægt að komast upp með það. Myglaðar skólabyggingar eru gott dæmi. Skortur á viðhaldi á skólahúsnæði hefur verið algjör og hefur skilað okkur mygluðum skólum sem hafa kostað kerfið mikið. Það virðist eins og það séu gerðar lægri kröfur til húsnæðis og aðbúnaði á „vinnustað“ barna. Annað gott dæmi er mikill skortur á útgáfu á námsefni af hálfu ríkisins fyrir íslenskt skólakerfi. Álagið á skólakerfið vegna skorts á góðu námsefni er mikið. Það litla sem gefið er út er margt af lélegum gæðum, uppfullt af villum sem eru ekki einu sinni leiðréttar fyrir endurprentun. Til að snúa við stöðunni í námsgagnframleiðslu þarf að koma til risa innspýting og metnaðarfyllri stefna MMS og þessu þarf að fylgja fé og nóg af því. Börn eiga betra skilið. Skýrasta dæmið er samt launastefnan sem er í gangi gangvart fólki sem sinnir börnum. Eftir því sem ég skoða fleiri launatölur þá verð ég altaf meira svekkt yfir því samfélagi sem við búum í. Ég vissi að mikill launamunur væri í mörgum tilfellum á milli almenna og opinbera geirans en ég vissi ekki að hið opinbera væri með jafn klára mismunun í sínu eigin kerfi, þ.e.a.s. að háskólamenntaðir sérfræðingar (kennarar) sem vinna með börnum væru lægra launaðir eftir 30 ára farsælt starf en starfsmaður með enga háskólamenntun, engin mannaforráð og litla ábyrgð á skrifstofu Sambands íslenskra sveitafélaga, nýbyrjaður í starfi. Þetta dæmi sýnir mögulega forgangsröðunin hjá sveitarfélögunum. Hvernig er hægt að treysta á virðismat sem samfélag með þessa forgangsröðun framkvæmir. Þegar ég horfir upp á forgangsröðun þeirra sem stýra launastefnu sveitarfélaganna vitandi það að mannekla í leikskólum veldur því að sveitarfélögin brjóta lög á börnum á hverjum degi þar sem það vantar 2500 menntaða starfsmenn til starfa í leikskólum landsins til að uppfylla lög um rekstur leikskóla. Á sama tíma vantar líka 4000 grunnskólakennara til starfa í grunnskólunum sem setur verulega í hættu að hægt sé að fylgja stefnu um jafnrétti til náms. Þegar staðan er þessi þá missi ég vonina um að sama samfélag eigi eftir að komast að þeirri niðurstöðu í virðismati að það eina í stöðunni sé að meta þetta starf að verðleikum og leiðrétta launin þannig að þau endurspegli mikilvægi þess og þá ábyrgð sem það felur í sér. Þannig, og aðeins þannig getum við byrjað að endurheimta menntað fólk aftur inn í stéttirnar og tryggt að þegar ungt fólk íhugar námsleiðir í háskóla að kennaranám sé möguleiki fyrir það. Kannski er eina lausnin að treysta og vona að samfélagið hafi séð ljósið. Þetta virðismat er ekki eitthvað sem er aðeins fundið upp hér á landi heldur er þetta alþjóðlega viðurkennt kerfi þannig mögulega er þetta eitthvað sem hægt er að byggja á. Það þarf eitthvað að gerast svo mikið er víst. Ástandið eins og það er núna og er búið að vera lengi gengur a.m.k. ekki. Að halda inn á nýja braut er alltaf ógnvekjandi en það getur líka verið sóknarfæri og það má enginn vera hræddur. Hvort mín forysta ákveður að segja já við þessu útspili ríkissáttasemjara eftir að hafa skoðað það betur verður að koma í ljós. Ég treysti þeim til að taka rétta ákvörðun. Segi hún já við þessari innanhústillögu þá á tillagan eftir að fara fyrir félagsmenn allra félaganna sjö og erfitt er að átta sig á því hvernig það fer. Vandamálið er traust eða kannski frekar skortur á því. Það er erfitt að treysta á kerfi sem hefur unnið skipulega að því að tala niður stéttina svo mánuðum skiptir og alltaf reglulega síðustu árin. Framámenn í atvinnulífinu hafa líka verið duglegir að tala stéttina niður. Fólkið með ofurlaunin hefur ekki hikað að tjá sig, oft óumbeðið, í umræðum um að kennarar vinni lítið, hvað frammistaða þeirra sé ömurleg, hvað þeir hafi það nú gott að þeir eigi að hætta að væla o.s.frv. Það er erfitt að treysta samfélagi sem talar svona um heila stétt. En hvað sem verður þá þýðir lítið annað en að bíða fram á laugardag og vona að sú ákvörðun sem verður tekin verði til gæfu fyrir íslenskt skólastarf. Höfundur er grunnskólakennari í Garðaskóla í Garðabæ.
Skoðun Ósýnilegur veruleiki – Alvarlegt ME og baráttan fyrir skilningi Helga Edwardsdóttir skrifar
Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar