Eru skattar og gjöld verðmætasköpun? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 16. janúar 2025 13:00 Nýtt ár, ný ríkisstjórn og nýtt upphaf fyrir marga. Stefnuyfirlýsing nýrrar ríkisstjórnar felur í sér fyrirætlanir um aukna verðmætasköpun í atvinnulífinu og er virkilega ástæða til að fagna því. Atvinnulífið er að sjálfsögðu mikilvægasta uppspretta verðmætasköpunnar í landinu. Ég ætla ekki að rekja það í smáatriðum hér hversu miklum verðmætum íslensk ferðaþjónustufyrirtæki hafa skilað íslensku samfélagi síðustu áratugi og sérstaklega síðustu 12-15 ár. Þó er rétt að minna á það hér, að hún er aftur (eftir bakslag faraldursáranna) orðin stærsta gjaldeyrisskapandi atvinnugreinin okkar. Talað af vanþekkingu Í aðdraganda kosninga mátti alltof oft heyra frambjóðendur allflestra flokka tala af mikilli vanþekkingu um ferðaþjónustu og þótti hún mjög hentugur blóraböggull fyrir flest sem afvega hefur farið hér á landi undanfarin misseri. Okkur sem störfum í greininni leiðist þetta ákaflega og vildum óska þess að borin væri meiri virðing fyrir þessari mikilvægu atvinnugrein og að fólk í framboði hefði fyrir því að setja sig inn í mál hennar. Í allra síðasta lagi þó, eftir að það hefur verið kjörið á Alþingi. Skattleggjum meira og meira Þrátt fyrir að ný ríkisstjórn leggi að eigin sögn áherslu á verðmætasköpun, þá er það nánast það eina sem heyrst hefur frá henni varðandi ferðaþjónustu, að leggja á hana frekari skatta og gjöld. Ráðherrar tala reyndar út og suður um þetta - en mest áberandi er tal um komugjöld á ferðamenn og “auðlindagjald”, sem skal tengjast álagsstýringu. Þessu skal að sjálfsögðu komið á sem fyrst, þó ekki nokkur maður viti hvað eða hvaða upphæðir nákvæmlega er verið að tala um. Það er nokkuð ljóst, að ríkisstjórnin vill skattleggja ferðaþjónustuna meira, en er ekki viss um hvernig sé best að gera það sem mest og sem hraðast - og undir hvaða yfirskyni. Rétt er að geta þess hér að ferðaþjónustan hefur ekki kallað eftir auðlindagjaldi, þó hún sé opin fyrir einhvers konar álagsstýringu, þar sem það á við. Fullkomið stjórnleysi í bílastæðagjöldum Á sama tíma sitja forsvarsmenn ferðaþjónustunnar í landinu og klóra sér í kollinum yfir nýjum álögum sem tóku gildi fyrirvaralaust bæði um þarsíðustu áramót og nýliðin (gistináttaskattur, hækkun gistináttaskatts og innviðagjöld á skemmtiferðaskip). Enn meira hugarangri valda síðan hin ýmsu bílastæða- og þjónustugjöld, sem spretta upp á einkalöndum úti um allt land nánast daglega - mér er til efs að nokkur maður hafi yfirsýn yfir þau. Enda er þar um fullkomið stjórn- og regluleysi að ræða, þar sem hver sem er virðist geta krafist hvaða gjalds sem er fyrir hvaða aðstöðu sem er og jafnvel enga aðstöðu. Þessi gjöld eru orðin verulega íþyngjandi og farin að hafa neikvæð áhrif á ímynd okkar og samkeppnishæfni sem áfangastaðar. Sem dæmi má nefna að farþegi í hópferð (hringinn í kringum landið) er að greiða á bilinu 25-30 € bara í bílastæða og þjónustugjöld, eins og staðan er í dag og líklegt að sú upphæð hækki með hverjum deginum. Þessi upphæð kann að hljóma lítilvæg, en hún hækkar útsöluverð á rándýrri Íslandsferð um 40-50 €. Leitaráhugi minnkar - verri bókunarstaða Forsvarsmenn ferðaþjónustunnar í landinu hafa líka töluverðar áhyggjur af stöðunni í ferðaþjónustu almennt - þar sem greinin er ekki að vaxa hvað verðmætasköpun varðar, eins og vonast hafði verið eftir og ávallt er stefnt að. Það bendir allt til þess að samkeppnishæfni Íslands sem áfangastaðar hafi verið og sé að minnka. Á Nýársmálstofu á vegum SAF, KPMG og Íslenska ferðaklasans, sem fram fór í byrjun vikunnar, kom fram í máli Hjalta Más Einarssonar forstjóra Datera, að staðan fyrir árið 2025 væri grafalvarleg, ef litið væri til leitaráhuga á Íslandi á leitarvélum. Það hefur því miður hratt dregið úr honum beggja vegna Atlantsála. Leitaráhugi hefur forspárgildi varðandi markaðshlutdeild og því er þetta alvarlegt og gefur tilefni til að staldra við. Ekkert er hægt að fullyrða um það af hverju Ísland er að tapa flugi - en reynslan hefur þó kennt okkur að þar spilar verðlag stóra rullu. Ekki bætir svo úr skák að Ísland hefur ekki sinnt almennri neytendamarkaðssetningu erlendis eins og keppinautar okkar hafa myndarlega gert. Sömu sögu segja þeir sem selja Íslandsferðir á erlendum mörkuðum. Bókunarstaða og áhugi á Íslandi miðað við síðasta ár, eru marktækt slakari. Förum varlega Að öllu ofangreindu er því ljóst að það borgar sig að fara varlega í því að leggja frekari álögur á ferðaþjónustu á Íslandi eins og sakir standa. Skattar og gjöld hækka útsöluverð á ferðum til Íslands og það er ekkert svigrúm til slíks núna. Skattar og gjöld skapa heldur ekki verðmæti á sjálfbæran hátt, heldur geta hratt og örugglega dregið úr verðmætasköpun og snúist þar með upp í andhverfu sína. Höfundur er framkvæmdastjóri Katla DMI ehf og fyrrverandi formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Skattar og tollar Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Sjá meira
Nýtt ár, ný ríkisstjórn og nýtt upphaf fyrir marga. Stefnuyfirlýsing nýrrar ríkisstjórnar felur í sér fyrirætlanir um aukna verðmætasköpun í atvinnulífinu og er virkilega ástæða til að fagna því. Atvinnulífið er að sjálfsögðu mikilvægasta uppspretta verðmætasköpunnar í landinu. Ég ætla ekki að rekja það í smáatriðum hér hversu miklum verðmætum íslensk ferðaþjónustufyrirtæki hafa skilað íslensku samfélagi síðustu áratugi og sérstaklega síðustu 12-15 ár. Þó er rétt að minna á það hér, að hún er aftur (eftir bakslag faraldursáranna) orðin stærsta gjaldeyrisskapandi atvinnugreinin okkar. Talað af vanþekkingu Í aðdraganda kosninga mátti alltof oft heyra frambjóðendur allflestra flokka tala af mikilli vanþekkingu um ferðaþjónustu og þótti hún mjög hentugur blóraböggull fyrir flest sem afvega hefur farið hér á landi undanfarin misseri. Okkur sem störfum í greininni leiðist þetta ákaflega og vildum óska þess að borin væri meiri virðing fyrir þessari mikilvægu atvinnugrein og að fólk í framboði hefði fyrir því að setja sig inn í mál hennar. Í allra síðasta lagi þó, eftir að það hefur verið kjörið á Alþingi. Skattleggjum meira og meira Þrátt fyrir að ný ríkisstjórn leggi að eigin sögn áherslu á verðmætasköpun, þá er það nánast það eina sem heyrst hefur frá henni varðandi ferðaþjónustu, að leggja á hana frekari skatta og gjöld. Ráðherrar tala reyndar út og suður um þetta - en mest áberandi er tal um komugjöld á ferðamenn og “auðlindagjald”, sem skal tengjast álagsstýringu. Þessu skal að sjálfsögðu komið á sem fyrst, þó ekki nokkur maður viti hvað eða hvaða upphæðir nákvæmlega er verið að tala um. Það er nokkuð ljóst, að ríkisstjórnin vill skattleggja ferðaþjónustuna meira, en er ekki viss um hvernig sé best að gera það sem mest og sem hraðast - og undir hvaða yfirskyni. Rétt er að geta þess hér að ferðaþjónustan hefur ekki kallað eftir auðlindagjaldi, þó hún sé opin fyrir einhvers konar álagsstýringu, þar sem það á við. Fullkomið stjórnleysi í bílastæðagjöldum Á sama tíma sitja forsvarsmenn ferðaþjónustunnar í landinu og klóra sér í kollinum yfir nýjum álögum sem tóku gildi fyrirvaralaust bæði um þarsíðustu áramót og nýliðin (gistináttaskattur, hækkun gistináttaskatts og innviðagjöld á skemmtiferðaskip). Enn meira hugarangri valda síðan hin ýmsu bílastæða- og þjónustugjöld, sem spretta upp á einkalöndum úti um allt land nánast daglega - mér er til efs að nokkur maður hafi yfirsýn yfir þau. Enda er þar um fullkomið stjórn- og regluleysi að ræða, þar sem hver sem er virðist geta krafist hvaða gjalds sem er fyrir hvaða aðstöðu sem er og jafnvel enga aðstöðu. Þessi gjöld eru orðin verulega íþyngjandi og farin að hafa neikvæð áhrif á ímynd okkar og samkeppnishæfni sem áfangastaðar. Sem dæmi má nefna að farþegi í hópferð (hringinn í kringum landið) er að greiða á bilinu 25-30 € bara í bílastæða og þjónustugjöld, eins og staðan er í dag og líklegt að sú upphæð hækki með hverjum deginum. Þessi upphæð kann að hljóma lítilvæg, en hún hækkar útsöluverð á rándýrri Íslandsferð um 40-50 €. Leitaráhugi minnkar - verri bókunarstaða Forsvarsmenn ferðaþjónustunnar í landinu hafa líka töluverðar áhyggjur af stöðunni í ferðaþjónustu almennt - þar sem greinin er ekki að vaxa hvað verðmætasköpun varðar, eins og vonast hafði verið eftir og ávallt er stefnt að. Það bendir allt til þess að samkeppnishæfni Íslands sem áfangastaðar hafi verið og sé að minnka. Á Nýársmálstofu á vegum SAF, KPMG og Íslenska ferðaklasans, sem fram fór í byrjun vikunnar, kom fram í máli Hjalta Más Einarssonar forstjóra Datera, að staðan fyrir árið 2025 væri grafalvarleg, ef litið væri til leitaráhuga á Íslandi á leitarvélum. Það hefur því miður hratt dregið úr honum beggja vegna Atlantsála. Leitaráhugi hefur forspárgildi varðandi markaðshlutdeild og því er þetta alvarlegt og gefur tilefni til að staldra við. Ekkert er hægt að fullyrða um það af hverju Ísland er að tapa flugi - en reynslan hefur þó kennt okkur að þar spilar verðlag stóra rullu. Ekki bætir svo úr skák að Ísland hefur ekki sinnt almennri neytendamarkaðssetningu erlendis eins og keppinautar okkar hafa myndarlega gert. Sömu sögu segja þeir sem selja Íslandsferðir á erlendum mörkuðum. Bókunarstaða og áhugi á Íslandi miðað við síðasta ár, eru marktækt slakari. Förum varlega Að öllu ofangreindu er því ljóst að það borgar sig að fara varlega í því að leggja frekari álögur á ferðaþjónustu á Íslandi eins og sakir standa. Skattar og gjöld hækka útsöluverð á ferðum til Íslands og það er ekkert svigrúm til slíks núna. Skattar og gjöld skapa heldur ekki verðmæti á sjálfbæran hátt, heldur geta hratt og örugglega dregið úr verðmætasköpun og snúist þar með upp í andhverfu sína. Höfundur er framkvæmdastjóri Katla DMI ehf og fyrrverandi formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun