„Kemur ekki til greina“ að lækka eiginfjárkröfur Árni Sæberg og Berghildur Erla Bernharðsdóttir skrifa 4. desember 2024 12:04 Ásgeir Jónsson er seðlabankastjóri og formaður fjármálastöðugleikanefndar. Vísir/Einar Fjármálastöðugleikanefnd Seðlabanka Íslands hefur ákveðið að lækka kerfisáhættuauka en hækka eiginfjárauka fyrir kerfislega mikilvæg fjármálafyrirtæki á móti. Með þessu lækkar eiginfjárkrafa á minni innlánastofnanir, til að mynda Indó og Kviku, en stendur í stað fyrir stóru viðskiptabankana þrjá. Seðlabankastjóri segir ekki koma til greina að lækka eiginfjárkröfur á stóru bankana. Þetta var meðal þess sem kemur fram í yfirlýsingu fjármálastöðugleikanefndar Seðlabankans sem birt var klukkan 8:30. Kerfisáhætta minnkað Nefndin ákvað að lækka gildi kerfisáhættuaukans úr 3 prósentum í 2 prósent. Þessi lækkun byggir á því mati nefndarinnar að kerfisáhætta hafi minnkað frá því að gildi aukans var fyrst ákveðið árið 2016. Í yfirlýsingunni segir að ljóst sé að viðnámsþróttur fjármálakerfisins hafi aukist á síðustu árum, sem birtist meðal annars í minni breytileika helstu hagstærða þrátt fyrir að ýmis áföll hafi dunið yfir. Þá hafi ný þjóðhagsvarúðartæki sannað gildi sitt og umgjörð í kringum viðhald fjármálastöðugleika sé nú heilsteyptari en áður. Á vef Seðlabankans segir að eiginfjáraukar séu eiginfjárkröfur sem hægt er að gera til fjármálafyrirtækja umfram lágmarks eiginfjárkröfur [8 prósent]. Eiginfjáraukum sé ætlað að vinna gegn því vandamáli að þegar áföll verða í hagkerfinu og væntingar um tap á eignum fjármálafyrirtækja aukast, er hætt við að þau dragi á sama tíma um of úr framboði lánsfjár til að gæta að eigin gjaldfærni. Eiginfjáraukarnir séu breytilegar og sveigjanlegar eiginfjárkröfur og afleiðingar og viðurlög gegn brotum á þeim séu vægari en þegar lágmarkskrafan um eigið fé er rofin. Þetta sé hugsað til að fjármálafyrirtækjum auðnist að jafna út sveiflur í lánsfjárframboði þrátt fyrir að áföll verði í hagkerfinu. Þeir eiginfjáraukar sem hafi verið innleiddir hér á landi eru kerfisáhættuauki, eiginfjárauki vegna kerfislegs mikilvægis, sveiflujöfnunarauki og verndunarauki. Krafan á stóru bankana stendur í stað Nefndin ákvað aftur á móti að hækka eiginfjárauka vegna kerfislegs mikilvægis um sömu prósentutölu, úr 2 prósentum í 3. Í yfirlýsingu nefndarinnar segir að hún hafi lokið mati sínu á kerfislegu mikilvægi bankanna og það sé það sama og áður, Arion banki, Íslandsbanki og Landsbankinn séu kerfislega mikilvægir. „Þessi hækkun miðar að því að fanga betur þá áhættu sem að hagkerfinu stafar vegna stærðar og umfangs kerfislega mikilvægra fjármálafyrirtækja. Lækkun kerfisáhættuauka og hækkun eiginfjárauka fyrir kerfislega mikilvæg fjármálafyrirtæki hefur í för með sér að heildareiginfjárkrafa á kerfislega mikilvægu bankana þrjá verður nánast óbreytt. Hins vegar mun eiginfjárkrafan lækka á smærri innlánsstofnanir sem ekki teljast kerfislega mikilvægar,“ segir í yfirlýsingunni. Kerfið stöðugra og áhættan minni Þeir Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri og Tómas Brynjólfsson, varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika, buðu til fundar og gerðu grein fyrir yfirlýsingunni í morgun. Hann má sjá í spilaranum hér að neðan: Erna Björg Sverrisdóttir, aðalhagfræðingur Arion banka, mætti á fundinn og spurði þá Ásgeir og Tómas spjörunum úr. Fyrst fór hún fram á rökstuðning fyrir ákvörðun um breytingu á eiginfjáraukunum, sem hún sagði óskýra í yfirlýsingunni. Auk þess að vísa í ítarleg gögn á vef Seðlabankans sagði Ásgeir að um tvo ólíka eiginfjárauka að ræða, sem auðvelt sé að rugla saman. Kerfisáhættuaukinn leggist á allar lánastofnanir óháð stærð. Honum hafi verið komið á árið 2016 vegna mikillar áhættu í kerfinu og hafi verið í hæsta mögulega gildi, 3 prósent, síðan þá. Fjármálastöðugleikanefnd meti stöðuna svo í dag að áhætta í kerfinu hafi minnkað og það sé stöðgra en áður. Gjaldeyrisforði Seðlabankas sé til að mynda ekki skuldsettur lengur og skuldir bæði heimila og fyrirtækja hafi lækkað verulega sem hlutfall af ráðstöfunartekjum. Því hafi verið talið unnt að lækka kerfisáhættuaukann um eitt prósentustig. Sanngjarnt að stóru bankarnir beri áhættuaukann Ákvörðun um að hækka eiginfjáraukann á kerfislega mikilvæg lánafyrirtæki hafi að einhverju leyti verið tekin að erlendri fyrirmynd. „Við erum með þrjá banka sem eru mjög stórir. Úti er það þannig að kerfislegu mikilvægi er raðað upp í stig, frá eitt upp í þrjú, og það er alveg klárt að bankarnir okkar, sem eru algjörlega miðlægir í okkar kerfi, eru náttúrulega í hæsta stigi. Svo er það líka að einhverju leyti sanngjarnt að þeir aðilar, sem hafa burði til að raska fjármálastöðugleika, eins og þeir aðilar sem eru kerfislega mikilvægir, að þeir borgi fyrir þá áhættu.“ Þá sé sá munur á aukunum að kerfisáhættuauki leggist ekki á erlendar skuldbindingar en áhættuauki vegna kerfislegs mikilvægis geri það. „Þetta hefur líka aðeins þýðingu. Samkvæmt þessu verður aðeins dýrara að standa í erlendri starfssemi. Nettóáhrifin af þessum breytingum eru að smærri fyrirtækin fá lækkun á eiginfjárkröfum.“ Kerfislega mikilvægustu bankar í Evrópu Tómas greip orðið og benti á að lögum um fjármálafyrirtæki hafi verið breytt fyrir tveimur árum og hámark eiginfjárauka vegna kerfislægs mikilvægis hafi verið hækkað úr tveimur prósentum í þrjú. Lög um fjármálafyrirtæki séu að evrópskri fyrirmynd. Tómas Brynjólfsson var skipaður varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika í sumar.Vísir/Einar „Ég held að það sé óhætt að segja að það er óvíða í Evrópu sem það er meiri samþjöppun á fjármálamarkaði en hér, þar sem bankar eru jafn kerfislega mikilvægir. Þannig að ef evrópulöggjöfin segir að hámarkið sé þrjú prósent og við, eða íslensku bankarnir þrír, þeir fylla í raun og veru rammann, eru eins kerfislega mikilvægir og bankar verða í Evrópu, þá kallar það á í okkar huga að þeir fái hæsta gildið sem mögulegt er.“ Hátt eigið fé grundvöllur fjármálakerfisins Erna Björg benti þá á umræðu um svokallað Íslandsálag, hærri eiginfjárkröfur á íslenska banka en þekkist í alþjóðlegu samhengi, og spurði hvort von væri á að þær lækkuðu í bráð. Ásgeir sagði að hátt eigið fé bankanna væri grundvöllur fjármálakerfisins hér á landi og raunar væru aðrar þjóðir að hækka eiginfjárkröfur sínar og nálgast þær sem eru hér. „Þannig að það kemur ekki til greina af hálfu Seðlabankans að fara að auka samkeppnishæfni íslenska fjármálakerfisins með því að taka niður eigið féð eða minnka þær eiginfjárkröfur sem hér eru.“ Staða þjóðarbúsins tiltölulega góð Ásgeir segir í samtali við fréttastofu að staða þjóðarbúsins sé nokkuð góð. „Hún er tiltölulega góð. Við erum að sjá heimili og fyrirtækin eru tiltölulega lítið skuldsett. Þá er eiginfjárstaða heimila nokkuð góð,“ segir hann. Ásgeir telur þó að hátt raunvaxtastig samhliða hægari vexti efnahagsumsvifa geti skapað áskoranir fyrir fjármálakerfið á næstu misserum. Þá séu ýmsar blikur á lofti í alþjóðlegu umhverfi sem geti haft neikvæð áhrif. „Við höfum áhyggjur af tollastríðum sem gætu verið yfirvofandi eftir yfirlýsingar verðandi Bandaríkaforseta. Þá hafa stríðsátök áhrif á lítið hagkerfið eins og okkar,“ segir Ásgeir. Seðlabankinn Efnahagsmál Landsbankinn Íslandsbanki Arion banki Fjármálafyrirtæki Mest lesið Vilja banna farþegum að fá sér þriðja drykkinn á flugvellinum Viðskipti erlent Innlend greiðslumiðlun nauðsynleg til að tryggja þjóðaröryggi Neytendur 2 Guys á Ægisíðu lokað Viðskipti innlent Ríkið greiði of mikið fyrir aðkeypta þjónustu og vörur Viðskipti innlent Bóndi í Borgarfirði keyrði Skoda-bíl yfir milljón kílómetra Samstarf „Oft velur maður frekar það sem maður er góður í“ Atvinnulíf Hætta rekstri Súfistans í Hafnarfirði Viðskipti innlent Til skoðunar að selja almenningi bankann Viðskipti innlent Ráðin framkvæmdastjóri samstarfs hjá Klöppum Viðskipti innlent „Algjört dauðafæri fyrir Íslendinga“ að horfa til Grænlands Viðskipti innlent Fleiri fréttir 2 Guys á Ægisíðu lokað Tekur við sem nýr rekstrarstjóri Snjallgagna Tekur við stöðu framkvæmdastjóra hjá Arango Ráðin framkvæmdastjóri samstarfs hjá Klöppum Til skoðunar að selja almenningi bankann Fyrrverandi ráðherra til ráðgjafarfyrirtækis Ríkið greiði of mikið fyrir aðkeypta þjónustu og vörur Hætta rekstri Súfistans í Hafnarfirði Bein útsending: Skattadagurinn 2025 Hlutur ríkisins í Íslandsbanka seldur á árinu Spá örlítilli fjölgun ferðamanna milli ára „Algjört dauðafæri fyrir Íslendinga“ að horfa til Grænlands Tölvuárásin til rannsóknar og enn unnið að viðgerð Fá rammasamning ekki virkjaðan og sjúklingar þurfa að greiða úr eigin vasa Oculis rauf 3000 króna múrinn og gott betur Lilja og Steinar nýir forstöðumenn hjá Íslandsbanka Þóra kveður Stöð 2 Klara frá Kerecis til Arterna Biosciences Notendalausnir Origo verða Ofar Líkleg tölvuárás á Toyota Garðar Hannes hættir hjá Eik fasteignafélagi Fluttur til Austin vegna útrásar súkkulaðismjörsins Sjá fótgangendur með endurskin fimm sinnum fyrr Furðar sig á blekkingarbrigslum Heimildarinnar Play telur ríkið geta sparað sér tugi milljóna Segja umfjöllun sem geri Carbfix tortryggilegt fulla af rangfærslum Hafa bæst í eigendahóp PwC Ráðin sviðsstjóri hafnarinnviða Ráðinn nýr framkvæmdastjóri Domino's á Íslandi Semja um sjóflutninga og hafnaruppbyggingu í Þorlákshöfn Sjá meira
Þetta var meðal þess sem kemur fram í yfirlýsingu fjármálastöðugleikanefndar Seðlabankans sem birt var klukkan 8:30. Kerfisáhætta minnkað Nefndin ákvað að lækka gildi kerfisáhættuaukans úr 3 prósentum í 2 prósent. Þessi lækkun byggir á því mati nefndarinnar að kerfisáhætta hafi minnkað frá því að gildi aukans var fyrst ákveðið árið 2016. Í yfirlýsingunni segir að ljóst sé að viðnámsþróttur fjármálakerfisins hafi aukist á síðustu árum, sem birtist meðal annars í minni breytileika helstu hagstærða þrátt fyrir að ýmis áföll hafi dunið yfir. Þá hafi ný þjóðhagsvarúðartæki sannað gildi sitt og umgjörð í kringum viðhald fjármálastöðugleika sé nú heilsteyptari en áður. Á vef Seðlabankans segir að eiginfjáraukar séu eiginfjárkröfur sem hægt er að gera til fjármálafyrirtækja umfram lágmarks eiginfjárkröfur [8 prósent]. Eiginfjáraukum sé ætlað að vinna gegn því vandamáli að þegar áföll verða í hagkerfinu og væntingar um tap á eignum fjármálafyrirtækja aukast, er hætt við að þau dragi á sama tíma um of úr framboði lánsfjár til að gæta að eigin gjaldfærni. Eiginfjáraukarnir séu breytilegar og sveigjanlegar eiginfjárkröfur og afleiðingar og viðurlög gegn brotum á þeim séu vægari en þegar lágmarkskrafan um eigið fé er rofin. Þetta sé hugsað til að fjármálafyrirtækjum auðnist að jafna út sveiflur í lánsfjárframboði þrátt fyrir að áföll verði í hagkerfinu. Þeir eiginfjáraukar sem hafi verið innleiddir hér á landi eru kerfisáhættuauki, eiginfjárauki vegna kerfislegs mikilvægis, sveiflujöfnunarauki og verndunarauki. Krafan á stóru bankana stendur í stað Nefndin ákvað aftur á móti að hækka eiginfjárauka vegna kerfislegs mikilvægis um sömu prósentutölu, úr 2 prósentum í 3. Í yfirlýsingu nefndarinnar segir að hún hafi lokið mati sínu á kerfislegu mikilvægi bankanna og það sé það sama og áður, Arion banki, Íslandsbanki og Landsbankinn séu kerfislega mikilvægir. „Þessi hækkun miðar að því að fanga betur þá áhættu sem að hagkerfinu stafar vegna stærðar og umfangs kerfislega mikilvægra fjármálafyrirtækja. Lækkun kerfisáhættuauka og hækkun eiginfjárauka fyrir kerfislega mikilvæg fjármálafyrirtæki hefur í för með sér að heildareiginfjárkrafa á kerfislega mikilvægu bankana þrjá verður nánast óbreytt. Hins vegar mun eiginfjárkrafan lækka á smærri innlánsstofnanir sem ekki teljast kerfislega mikilvægar,“ segir í yfirlýsingunni. Kerfið stöðugra og áhættan minni Þeir Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri og Tómas Brynjólfsson, varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika, buðu til fundar og gerðu grein fyrir yfirlýsingunni í morgun. Hann má sjá í spilaranum hér að neðan: Erna Björg Sverrisdóttir, aðalhagfræðingur Arion banka, mætti á fundinn og spurði þá Ásgeir og Tómas spjörunum úr. Fyrst fór hún fram á rökstuðning fyrir ákvörðun um breytingu á eiginfjáraukunum, sem hún sagði óskýra í yfirlýsingunni. Auk þess að vísa í ítarleg gögn á vef Seðlabankans sagði Ásgeir að um tvo ólíka eiginfjárauka að ræða, sem auðvelt sé að rugla saman. Kerfisáhættuaukinn leggist á allar lánastofnanir óháð stærð. Honum hafi verið komið á árið 2016 vegna mikillar áhættu í kerfinu og hafi verið í hæsta mögulega gildi, 3 prósent, síðan þá. Fjármálastöðugleikanefnd meti stöðuna svo í dag að áhætta í kerfinu hafi minnkað og það sé stöðgra en áður. Gjaldeyrisforði Seðlabankas sé til að mynda ekki skuldsettur lengur og skuldir bæði heimila og fyrirtækja hafi lækkað verulega sem hlutfall af ráðstöfunartekjum. Því hafi verið talið unnt að lækka kerfisáhættuaukann um eitt prósentustig. Sanngjarnt að stóru bankarnir beri áhættuaukann Ákvörðun um að hækka eiginfjáraukann á kerfislega mikilvæg lánafyrirtæki hafi að einhverju leyti verið tekin að erlendri fyrirmynd. „Við erum með þrjá banka sem eru mjög stórir. Úti er það þannig að kerfislegu mikilvægi er raðað upp í stig, frá eitt upp í þrjú, og það er alveg klárt að bankarnir okkar, sem eru algjörlega miðlægir í okkar kerfi, eru náttúrulega í hæsta stigi. Svo er það líka að einhverju leyti sanngjarnt að þeir aðilar, sem hafa burði til að raska fjármálastöðugleika, eins og þeir aðilar sem eru kerfislega mikilvægir, að þeir borgi fyrir þá áhættu.“ Þá sé sá munur á aukunum að kerfisáhættuauki leggist ekki á erlendar skuldbindingar en áhættuauki vegna kerfislegs mikilvægis geri það. „Þetta hefur líka aðeins þýðingu. Samkvæmt þessu verður aðeins dýrara að standa í erlendri starfssemi. Nettóáhrifin af þessum breytingum eru að smærri fyrirtækin fá lækkun á eiginfjárkröfum.“ Kerfislega mikilvægustu bankar í Evrópu Tómas greip orðið og benti á að lögum um fjármálafyrirtæki hafi verið breytt fyrir tveimur árum og hámark eiginfjárauka vegna kerfislægs mikilvægis hafi verið hækkað úr tveimur prósentum í þrjú. Lög um fjármálafyrirtæki séu að evrópskri fyrirmynd. Tómas Brynjólfsson var skipaður varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika í sumar.Vísir/Einar „Ég held að það sé óhætt að segja að það er óvíða í Evrópu sem það er meiri samþjöppun á fjármálamarkaði en hér, þar sem bankar eru jafn kerfislega mikilvægir. Þannig að ef evrópulöggjöfin segir að hámarkið sé þrjú prósent og við, eða íslensku bankarnir þrír, þeir fylla í raun og veru rammann, eru eins kerfislega mikilvægir og bankar verða í Evrópu, þá kallar það á í okkar huga að þeir fái hæsta gildið sem mögulegt er.“ Hátt eigið fé grundvöllur fjármálakerfisins Erna Björg benti þá á umræðu um svokallað Íslandsálag, hærri eiginfjárkröfur á íslenska banka en þekkist í alþjóðlegu samhengi, og spurði hvort von væri á að þær lækkuðu í bráð. Ásgeir sagði að hátt eigið fé bankanna væri grundvöllur fjármálakerfisins hér á landi og raunar væru aðrar þjóðir að hækka eiginfjárkröfur sínar og nálgast þær sem eru hér. „Þannig að það kemur ekki til greina af hálfu Seðlabankans að fara að auka samkeppnishæfni íslenska fjármálakerfisins með því að taka niður eigið féð eða minnka þær eiginfjárkröfur sem hér eru.“ Staða þjóðarbúsins tiltölulega góð Ásgeir segir í samtali við fréttastofu að staða þjóðarbúsins sé nokkuð góð. „Hún er tiltölulega góð. Við erum að sjá heimili og fyrirtækin eru tiltölulega lítið skuldsett. Þá er eiginfjárstaða heimila nokkuð góð,“ segir hann. Ásgeir telur þó að hátt raunvaxtastig samhliða hægari vexti efnahagsumsvifa geti skapað áskoranir fyrir fjármálakerfið á næstu misserum. Þá séu ýmsar blikur á lofti í alþjóðlegu umhverfi sem geti haft neikvæð áhrif. „Við höfum áhyggjur af tollastríðum sem gætu verið yfirvofandi eftir yfirlýsingar verðandi Bandaríkaforseta. Þá hafa stríðsátök áhrif á lítið hagkerfið eins og okkar,“ segir Ásgeir.
Seðlabankinn Efnahagsmál Landsbankinn Íslandsbanki Arion banki Fjármálafyrirtæki Mest lesið Vilja banna farþegum að fá sér þriðja drykkinn á flugvellinum Viðskipti erlent Innlend greiðslumiðlun nauðsynleg til að tryggja þjóðaröryggi Neytendur 2 Guys á Ægisíðu lokað Viðskipti innlent Ríkið greiði of mikið fyrir aðkeypta þjónustu og vörur Viðskipti innlent Bóndi í Borgarfirði keyrði Skoda-bíl yfir milljón kílómetra Samstarf „Oft velur maður frekar það sem maður er góður í“ Atvinnulíf Hætta rekstri Súfistans í Hafnarfirði Viðskipti innlent Til skoðunar að selja almenningi bankann Viðskipti innlent Ráðin framkvæmdastjóri samstarfs hjá Klöppum Viðskipti innlent „Algjört dauðafæri fyrir Íslendinga“ að horfa til Grænlands Viðskipti innlent Fleiri fréttir 2 Guys á Ægisíðu lokað Tekur við sem nýr rekstrarstjóri Snjallgagna Tekur við stöðu framkvæmdastjóra hjá Arango Ráðin framkvæmdastjóri samstarfs hjá Klöppum Til skoðunar að selja almenningi bankann Fyrrverandi ráðherra til ráðgjafarfyrirtækis Ríkið greiði of mikið fyrir aðkeypta þjónustu og vörur Hætta rekstri Súfistans í Hafnarfirði Bein útsending: Skattadagurinn 2025 Hlutur ríkisins í Íslandsbanka seldur á árinu Spá örlítilli fjölgun ferðamanna milli ára „Algjört dauðafæri fyrir Íslendinga“ að horfa til Grænlands Tölvuárásin til rannsóknar og enn unnið að viðgerð Fá rammasamning ekki virkjaðan og sjúklingar þurfa að greiða úr eigin vasa Oculis rauf 3000 króna múrinn og gott betur Lilja og Steinar nýir forstöðumenn hjá Íslandsbanka Þóra kveður Stöð 2 Klara frá Kerecis til Arterna Biosciences Notendalausnir Origo verða Ofar Líkleg tölvuárás á Toyota Garðar Hannes hættir hjá Eik fasteignafélagi Fluttur til Austin vegna útrásar súkkulaðismjörsins Sjá fótgangendur með endurskin fimm sinnum fyrr Furðar sig á blekkingarbrigslum Heimildarinnar Play telur ríkið geta sparað sér tugi milljóna Segja umfjöllun sem geri Carbfix tortryggilegt fulla af rangfærslum Hafa bæst í eigendahóp PwC Ráðin sviðsstjóri hafnarinnviða Ráðinn nýr framkvæmdastjóri Domino's á Íslandi Semja um sjóflutninga og hafnaruppbyggingu í Þorlákshöfn Sjá meira