Örfá orð um Mannréttindastofnun Íslands Henry Alexander Henrysson skrifar 24. júní 2024 10:02 Í umræðum á Alþingi nýlega gerði þingmaður góðlátlegt grín að ríkisstjórninni. Haft var eftir honum í fjölmiðlum að „VG fái mannréttindastofnunina“ en að „þau kyngi rest“. Svipaður málflutningur hefur svo verið gegnumgangandi undanfarna daga. Samflokksmaður áðurnefnds þingmanns er til dæmis alveg rasandi yfir því að frumvarp um Mannréttindastofnun Íslands fari í gegnum þingið á þessum síðustu dögum þess. Hann sagðist vera furðu lostinn yfir því að Vinstri græn hafi getað gert þetta að forgangsmáli ríkisstjórnarinnar enda „nóg af mannréttindastofnunum fyrir“, eins og haft er eftir honum (og hann virðist hafa sagt gegn betri vitund). Þetta sjónarhorn á frumvarpið hefur svo í raun styrkst enn frekar þar sem það hafa einungis verið þingmenn VG sem hafa skrifaði í blöð og reynt að útskýra tilurð og markmið frumvarpsins. Nú er ég enginn áhugamaður um pólitíska framtíð Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs. Fyrir stuttu síðan birti ég til dæmis grein á þessum vettvangi þar sem ég gagnrýndi það sem ég taldi vera ranga ákvörðun ráðherra flokksins að gefa út eins árs leyfi til hvalveiða. En ég finn mig samt knúinn til að skrifa nokkur orð um stofnun Mannréttindastofnunarinnar. Í fyrsta lagi útiloka ein afglöp stjórnmálahreyfingar ekki að hún hafi rétt fyrir sér í öðru máli. Vinstri græn mega gjarnan njóta þess að hafa beitt sér í þessu mikilvæga máli. Meira máli skiptir hins vegar að mikilvægt málefni eins og frumvarpið um Mannréttindastofnun Íslands má ekki festast á forræði eins stjórnmálaflokks og verða merkt til framtíðar sem nokkurs konar gæluverkefni hans. Stofnunin verður að hljóta stuðning þvert á flokka og í raun færð úr því flokkspólitíska umhverfi sem hún virðist núna föst í. Aðrir hafa á ljómandi hátt skrifað um markmið og tilgang þessarar stofnunar. Það er ekki ástæða til að fara ítarlega í þau markmið hér. Það er þó mikilvægt að minna að slík sjálfstæð stofnun sem óháður málsvari mannréttinda er forsenda samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Stofnunin er því ekki einhvers konar hugarfóstur VG eins og gefið hefur verið í skyn í opinberri umræðu. Hún er einfaldlega þáttur í því að við stöndum við alþjóðlegar skuldbindingar okkar. Og ef það hefur einhvern tímann verið mikilvægt að standa vörð um mannréttindi þá er það nú. Áskoranirnar eru slíkar í samtímanum að mannréttindabarátta á í vök að verjast. Ég hef oft fylgst með framgangi lagafrumvarpa fyrir Alþingi og nokkrum sinnum komið að ritun umsagna um þau. Það er ekki oft sem ég hef séð jafn samhljóða umsagnir og bárust um frumvarpið um Mannréttindastofnun Íslands. Sem betur fer höfum við haft aðila og samtök í íslensku samfélagi sem hafa haldið mannréttindum á lofti í samfélagsumræðunni og – þegar best hefur tekist til – haldið stjórnvöldum við efnið. Þessi aðilar voru allir sammála um mikilvægi stofnunarinnar í umsögnum sínum. Hún kemur ekki í stað annarra aðila í íslensku samfélagi sem vinna að eflingu mannréttinda, frekar en í öðrum löndum með slíka stofnun. Vilja þeir sem hafa gert lítið úr tilgangi Mannréttindastofnunar Íslands að Ísland sé eitt örfárra Evrópulanda sem hefur ekki sett slíka stofnun á fót? Að lokum vil ég ítreka það sem ég sagði hér að framan um mikilvægi þess að Mannréttindastofnun Íslands verði ekki flokkspólitískt þrætuepli. Eins og maður hefur oft fylgst með í íslensku samfélagi þá er það sitthvað að samþykkja lög og að innleiða þau þannig að sómi sé að. Ef mál hafa í umræðunni verið eyrnamerkt sem hugarfóstur tiltekinnar stjórnmálahreyfingar er hætt við að innleiðingin verði í skötulíki. Persónulega eru mér minnisstæð lög um vandaða starfshætti í vísindum og skipun óháðrar nefndar um þá starfshætti. Þar má segja að ekki hafi verið mikill bragur á innleiðingunni enda málið mögulega ekki nægilega mikil sameign Alþingis á sínum tíma. Vonandi bíða Mannréttindastofnunar Íslands betri örlög. Vonandi fagna fleiri stofnun hennar heldur en eingöngu þingmenn einnar stjórnmálahreyfingar sem vissulega á hrós skilið fyrir að hafa siglt málinu í höfn. Höfundur er heimspekingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Henry Alexander Henrysson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Í umræðum á Alþingi nýlega gerði þingmaður góðlátlegt grín að ríkisstjórninni. Haft var eftir honum í fjölmiðlum að „VG fái mannréttindastofnunina“ en að „þau kyngi rest“. Svipaður málflutningur hefur svo verið gegnumgangandi undanfarna daga. Samflokksmaður áðurnefnds þingmanns er til dæmis alveg rasandi yfir því að frumvarp um Mannréttindastofnun Íslands fari í gegnum þingið á þessum síðustu dögum þess. Hann sagðist vera furðu lostinn yfir því að Vinstri græn hafi getað gert þetta að forgangsmáli ríkisstjórnarinnar enda „nóg af mannréttindastofnunum fyrir“, eins og haft er eftir honum (og hann virðist hafa sagt gegn betri vitund). Þetta sjónarhorn á frumvarpið hefur svo í raun styrkst enn frekar þar sem það hafa einungis verið þingmenn VG sem hafa skrifaði í blöð og reynt að útskýra tilurð og markmið frumvarpsins. Nú er ég enginn áhugamaður um pólitíska framtíð Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs. Fyrir stuttu síðan birti ég til dæmis grein á þessum vettvangi þar sem ég gagnrýndi það sem ég taldi vera ranga ákvörðun ráðherra flokksins að gefa út eins árs leyfi til hvalveiða. En ég finn mig samt knúinn til að skrifa nokkur orð um stofnun Mannréttindastofnunarinnar. Í fyrsta lagi útiloka ein afglöp stjórnmálahreyfingar ekki að hún hafi rétt fyrir sér í öðru máli. Vinstri græn mega gjarnan njóta þess að hafa beitt sér í þessu mikilvæga máli. Meira máli skiptir hins vegar að mikilvægt málefni eins og frumvarpið um Mannréttindastofnun Íslands má ekki festast á forræði eins stjórnmálaflokks og verða merkt til framtíðar sem nokkurs konar gæluverkefni hans. Stofnunin verður að hljóta stuðning þvert á flokka og í raun færð úr því flokkspólitíska umhverfi sem hún virðist núna föst í. Aðrir hafa á ljómandi hátt skrifað um markmið og tilgang þessarar stofnunar. Það er ekki ástæða til að fara ítarlega í þau markmið hér. Það er þó mikilvægt að minna að slík sjálfstæð stofnun sem óháður málsvari mannréttinda er forsenda samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Stofnunin er því ekki einhvers konar hugarfóstur VG eins og gefið hefur verið í skyn í opinberri umræðu. Hún er einfaldlega þáttur í því að við stöndum við alþjóðlegar skuldbindingar okkar. Og ef það hefur einhvern tímann verið mikilvægt að standa vörð um mannréttindi þá er það nú. Áskoranirnar eru slíkar í samtímanum að mannréttindabarátta á í vök að verjast. Ég hef oft fylgst með framgangi lagafrumvarpa fyrir Alþingi og nokkrum sinnum komið að ritun umsagna um þau. Það er ekki oft sem ég hef séð jafn samhljóða umsagnir og bárust um frumvarpið um Mannréttindastofnun Íslands. Sem betur fer höfum við haft aðila og samtök í íslensku samfélagi sem hafa haldið mannréttindum á lofti í samfélagsumræðunni og – þegar best hefur tekist til – haldið stjórnvöldum við efnið. Þessi aðilar voru allir sammála um mikilvægi stofnunarinnar í umsögnum sínum. Hún kemur ekki í stað annarra aðila í íslensku samfélagi sem vinna að eflingu mannréttinda, frekar en í öðrum löndum með slíka stofnun. Vilja þeir sem hafa gert lítið úr tilgangi Mannréttindastofnunar Íslands að Ísland sé eitt örfárra Evrópulanda sem hefur ekki sett slíka stofnun á fót? Að lokum vil ég ítreka það sem ég sagði hér að framan um mikilvægi þess að Mannréttindastofnun Íslands verði ekki flokkspólitískt þrætuepli. Eins og maður hefur oft fylgst með í íslensku samfélagi þá er það sitthvað að samþykkja lög og að innleiða þau þannig að sómi sé að. Ef mál hafa í umræðunni verið eyrnamerkt sem hugarfóstur tiltekinnar stjórnmálahreyfingar er hætt við að innleiðingin verði í skötulíki. Persónulega eru mér minnisstæð lög um vandaða starfshætti í vísindum og skipun óháðrar nefndar um þá starfshætti. Þar má segja að ekki hafi verið mikill bragur á innleiðingunni enda málið mögulega ekki nægilega mikil sameign Alþingis á sínum tíma. Vonandi bíða Mannréttindastofnunar Íslands betri örlög. Vonandi fagna fleiri stofnun hennar heldur en eingöngu þingmenn einnar stjórnmálahreyfingar sem vissulega á hrós skilið fyrir að hafa siglt málinu í höfn. Höfundur er heimspekingur.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun