Að hafa skilning á öryggissjónarmiðum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar 26. maí 2023 10:01 Í svari við fyrirspurn minni á þingi í vikunni var Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, ómyrkur í máli um það að pöntuð hefðu verið ógrynnin öll af allskyns vopnum og vígbúnaði fyrir lögregluna í tilefni komu mikilvægra Evrópuleiðtoga til landsins í vikunni á undan. Ekki stæði til að fækka neitt í vopnabúrinu, þó fundurinn—og sú ægilega ógn sem honum fylgdi—væri yfirstaðin. Fannst honum ekki mikið koma til þessarar fyrirspurnar frá „einhverjum Pírataþingmanni“ þeir hefðu oft svo lítinn skilning á öryggissjónarmiðum. Lýðræði 101 Lýðræði er það stjórnarfyrirkomulag sem almennt er talið best til þess fallið að viðhalda friði, innan ríkja og þeirra í millum. „Í lýðræði felst að allt ríkisvald eigi uppsprettu hjá þjóðinni og að meðferð þess sæti eftirliti af hennar hálfu.“ - island.is Lýðræðið er ekki sjálfsagt. Það kom ekki til af sjálfu sér og því verður ekki viðhaldið af sjálfu sér. Dæmi eru um að lýðræðisríki breytist í alræðisríki á að því er virðist einni nóttu. Nærtækasta dæmið í hugum lesenda er eflaust umbreyting Þýskalands á árunum fyrir heimsstyrjöldina síðari. Kanslarinn þá var lýðræðislega kjörinn. Síðustu ár hefur lýðræðið einnig átt undir högg að sækja víðsvegar í Evrópu og á vesturlöndum, til dæmis í Tyrklandi, Ungverjalandi og jafnvel Bandaríkjunum. Lýðræðið er þess vegna ekki sjálfsagt. Og til þess að tryggja lýðræðið þurfum við að standa vörð um allar grundvallarreglur þess og stoðir. Það er ekki nóg að velja rétta fólkið til verka. Það skiptir máli að leikreglurnar séu skýrar, að þær séu virtar og að þeim sé viðhaldið. Það er líka viðbúið að þau sem fara með völd vilji gjarnan meiri völd. Það er eðlilegt að lögreglan kalli eftir frekari valdheimildum og jafnvel vopnum til þess að sýna vald sitt og beita því. Það er þess vegna ekki nægjanleg ástæða, ein og sér, til þess að veita henni það. Vald lögreglunnar verður að koma frá þjóðinni sjálfri, sem réði hana til starfa í sína þágu, og valdmörkin verða að vera skýr. Öryggissjónarmiðin Fjölgun lögreglumanna, aukin þjálfun þeirra og bætt starfsskilyrði almennt eru nokkuð sem þingmenn Pírata hafa margsinnis kallað eftir. Það er veruleg þörf á að styðja betur við lögregluna og hefur verið lengi. Á sama tíma hefur verið áhyggjuefni að fylgjast með því hvernig sumir ráðamenn—dómsmálaráðherra þar fremstur í flokki—hafa sýnt því mun meiri áhuga að auka vopnaburð og valdheimildir lögreglunnar og gripið til þess hverjar þær réttlætingar og afsakanir sem þeim detta í hug, sem reynst hafa mistrúverðugar og stundum tóm della. Það væri sjálfsagt einfaldast fyrir valdhafa að leyfa lögreglunni bara að gera það sem henni sýnist og hafa til þess öll þau vopn og valdbeitingartæki sem hún óskar eftir. Vandinn er sá að slíkt fyrirkomulag er ósamrýmanlegt lýðræðisfyrirkomulaginu. Öryggið og lýðræðið Það eru góðar ástæður fyrir því að lögregluvaldi eru sett skýr mörk í lýðræðisríkjum. Þær takmarkanir eru ekki settar til höfuðs öryggissjónarmiðum, heldur þvert á móti, til öryggis. Til verndar borgurunum gegn ægivaldi ríkisins. Til að draga úr hættunni á misbeitingu valds. Vopnvæðing lögreglunnar og auknar valdheimildir hennar eru þannig ákvarðanir sem eiga heima á lýðræðislegum vettvangi og ber að taka með opin augun. Vopnvæðing og valdheimildir lögreglunnar eru ekki einkamál hennar. Það er með öllu óviðeigandi að stakur viðburður sem krefst öryggisgæslu á hernaðarlegum skala, sé notaður sem afsökun fyrir því að taka U-beygju í málefnum lögreglu til langframa, án þess að eiga svo mikið sem samtal við ríkisstjórn og hvað þá Alþingi. Þar sem ráðherra hafði svörin ekki á reiðu hef ég óskað eftir upplýsingum um nákvæmlega hvað var keypt, hvers vegna, og að fengnu mati hvers. Þetta eru eðlilegar spurningar, þó ráðherra hafi brugðist ókvæða við og reynt að gera lítið úr efninu. Í lok viðtals í fjölmiðlum sagðist ráðherra „treysta lögreglunni fullkomlega“ til þess að fara varlega með allar hríðskotabyssurnar sem hann lét hana fá, og vita almennt hvað hún sé að gera. Öryggi og traust Það er ekki nema von að ráðherra treysti lögreglunni og hafi engar áhyggjur af misbeitingu valds af hennar hálfu. Nú, hvers vegna? Jú, því ráðherra tilheyrir þeim hópi sem ólíklegt er, ef ekki nánast útilokað, að valdi sé misbeitt gegn. Spurningar mínar og áhyggjur snúast því ekki um að hafa ekki skilning á öryggissjónarmiðum. Þær snúast um öryggissjónarmið. Sjónarmið um öryggi borgaranna gegn ofríki stjórnvalda, ekki bara öryggi miðaldra, hvítra valdamanna gegn óskilgreindri utanaðkomandi ógn við vald þeirra. Þetta á ráðherra ef til vill erfitt með að skilja, þar sem hann er valdhafinn í þessari mynd. Hann er ekki bara hvítur, sís-kynja karlmaður, heldur er hann hvorki meira né minna en æðsti ráðamaður þeirra stjórnvalda sem hann segist svo auðmjúkur treysta. Talandi um að skorta skilning. Höfundur er þessi Pírataþingmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Píratar Lögreglan Skotvopn Alþingi Öryggis- og varnarmál Mest lesið Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Halldór 9.11.2024 Halldór Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson Skoðun Það sem má alls ekki tala um... Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir skrifar Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit skrifar Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson skrifar Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Niðurskurðarhnífnum beitt á skólana Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Verðmæti leikskólans Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Vítahringur ofbeldis og áfalla Paola Cardenas skrifar Skoðun Heilbrigð sál í hraustum líkama Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Að segja bara eitthvað Hulda María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Litlu fyrirtækin – kerfishyggja og skattlagning Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Reiknileikni Sambandsins Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Vegurinn heim Tinna Rún Snorradóttir skrifar Skoðun Framsókn setur heimilin í fyrsta sæti Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvert er planið? Þorleifur Hallbjörn Ingólfsson skrifar Skoðun Íslenskan heldur velli Stefán Atli Rúnarsson,Jóhann F K Arinbjarnarson skrifar Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Ný gömul menntastefna Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn fjölskyldunnar Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Píratar standa með fólki í vímuefnavanda Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Lenda menn í fangelsi eftir misheppnaða skólagöngu? Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun Andlát ungrar manneskju hefur gáruáhrif á allt samfélagið Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Báknið burt - hvaða bákn? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll börn! Gunnhildur Jakobsdóttir ,Kolbrún Kristínardóttir skrifar Sjá meira
Í svari við fyrirspurn minni á þingi í vikunni var Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, ómyrkur í máli um það að pöntuð hefðu verið ógrynnin öll af allskyns vopnum og vígbúnaði fyrir lögregluna í tilefni komu mikilvægra Evrópuleiðtoga til landsins í vikunni á undan. Ekki stæði til að fækka neitt í vopnabúrinu, þó fundurinn—og sú ægilega ógn sem honum fylgdi—væri yfirstaðin. Fannst honum ekki mikið koma til þessarar fyrirspurnar frá „einhverjum Pírataþingmanni“ þeir hefðu oft svo lítinn skilning á öryggissjónarmiðum. Lýðræði 101 Lýðræði er það stjórnarfyrirkomulag sem almennt er talið best til þess fallið að viðhalda friði, innan ríkja og þeirra í millum. „Í lýðræði felst að allt ríkisvald eigi uppsprettu hjá þjóðinni og að meðferð þess sæti eftirliti af hennar hálfu.“ - island.is Lýðræðið er ekki sjálfsagt. Það kom ekki til af sjálfu sér og því verður ekki viðhaldið af sjálfu sér. Dæmi eru um að lýðræðisríki breytist í alræðisríki á að því er virðist einni nóttu. Nærtækasta dæmið í hugum lesenda er eflaust umbreyting Þýskalands á árunum fyrir heimsstyrjöldina síðari. Kanslarinn þá var lýðræðislega kjörinn. Síðustu ár hefur lýðræðið einnig átt undir högg að sækja víðsvegar í Evrópu og á vesturlöndum, til dæmis í Tyrklandi, Ungverjalandi og jafnvel Bandaríkjunum. Lýðræðið er þess vegna ekki sjálfsagt. Og til þess að tryggja lýðræðið þurfum við að standa vörð um allar grundvallarreglur þess og stoðir. Það er ekki nóg að velja rétta fólkið til verka. Það skiptir máli að leikreglurnar séu skýrar, að þær séu virtar og að þeim sé viðhaldið. Það er líka viðbúið að þau sem fara með völd vilji gjarnan meiri völd. Það er eðlilegt að lögreglan kalli eftir frekari valdheimildum og jafnvel vopnum til þess að sýna vald sitt og beita því. Það er þess vegna ekki nægjanleg ástæða, ein og sér, til þess að veita henni það. Vald lögreglunnar verður að koma frá þjóðinni sjálfri, sem réði hana til starfa í sína þágu, og valdmörkin verða að vera skýr. Öryggissjónarmiðin Fjölgun lögreglumanna, aukin þjálfun þeirra og bætt starfsskilyrði almennt eru nokkuð sem þingmenn Pírata hafa margsinnis kallað eftir. Það er veruleg þörf á að styðja betur við lögregluna og hefur verið lengi. Á sama tíma hefur verið áhyggjuefni að fylgjast með því hvernig sumir ráðamenn—dómsmálaráðherra þar fremstur í flokki—hafa sýnt því mun meiri áhuga að auka vopnaburð og valdheimildir lögreglunnar og gripið til þess hverjar þær réttlætingar og afsakanir sem þeim detta í hug, sem reynst hafa mistrúverðugar og stundum tóm della. Það væri sjálfsagt einfaldast fyrir valdhafa að leyfa lögreglunni bara að gera það sem henni sýnist og hafa til þess öll þau vopn og valdbeitingartæki sem hún óskar eftir. Vandinn er sá að slíkt fyrirkomulag er ósamrýmanlegt lýðræðisfyrirkomulaginu. Öryggið og lýðræðið Það eru góðar ástæður fyrir því að lögregluvaldi eru sett skýr mörk í lýðræðisríkjum. Þær takmarkanir eru ekki settar til höfuðs öryggissjónarmiðum, heldur þvert á móti, til öryggis. Til verndar borgurunum gegn ægivaldi ríkisins. Til að draga úr hættunni á misbeitingu valds. Vopnvæðing lögreglunnar og auknar valdheimildir hennar eru þannig ákvarðanir sem eiga heima á lýðræðislegum vettvangi og ber að taka með opin augun. Vopnvæðing og valdheimildir lögreglunnar eru ekki einkamál hennar. Það er með öllu óviðeigandi að stakur viðburður sem krefst öryggisgæslu á hernaðarlegum skala, sé notaður sem afsökun fyrir því að taka U-beygju í málefnum lögreglu til langframa, án þess að eiga svo mikið sem samtal við ríkisstjórn og hvað þá Alþingi. Þar sem ráðherra hafði svörin ekki á reiðu hef ég óskað eftir upplýsingum um nákvæmlega hvað var keypt, hvers vegna, og að fengnu mati hvers. Þetta eru eðlilegar spurningar, þó ráðherra hafi brugðist ókvæða við og reynt að gera lítið úr efninu. Í lok viðtals í fjölmiðlum sagðist ráðherra „treysta lögreglunni fullkomlega“ til þess að fara varlega með allar hríðskotabyssurnar sem hann lét hana fá, og vita almennt hvað hún sé að gera. Öryggi og traust Það er ekki nema von að ráðherra treysti lögreglunni og hafi engar áhyggjur af misbeitingu valds af hennar hálfu. Nú, hvers vegna? Jú, því ráðherra tilheyrir þeim hópi sem ólíklegt er, ef ekki nánast útilokað, að valdi sé misbeitt gegn. Spurningar mínar og áhyggjur snúast því ekki um að hafa ekki skilning á öryggissjónarmiðum. Þær snúast um öryggissjónarmið. Sjónarmið um öryggi borgaranna gegn ofríki stjórnvalda, ekki bara öryggi miðaldra, hvítra valdamanna gegn óskilgreindri utanaðkomandi ógn við vald þeirra. Þetta á ráðherra ef til vill erfitt með að skilja, þar sem hann er valdhafinn í þessari mynd. Hann er ekki bara hvítur, sís-kynja karlmaður, heldur er hann hvorki meira né minna en æðsti ráðamaður þeirra stjórnvalda sem hann segist svo auðmjúkur treysta. Talandi um að skorta skilning. Höfundur er þessi Pírataþingmaður.
Skoðun Íslenskur landbúnaður er ekki aðeins arfleifð heldur líka framtíð okkar Íslendinga Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun „Þörfin fyrir nýtt upphaf: Af hverju hrista þarf upp í stjórnmálum“ Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Einstaklingur á undir högg að sækja í dómsmáli við hinn sterka Jörgen Ingimar Hansson skrifar