Er nauðsynlegt að líða vel? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar 17. febrúar 2023 12:30 Á þessu tímabili þar sem dagsbirtan er í lágmarki, snjór í hámarki og færðin oft slæm er auðvelt að detta í vanlíðan og margir reyna einfaldlega að tóra í gegnum þetta tímabil. Þ.e. tímabilið eftir hátíðarnar miklu sem er oft hið dimmasta og veðurharðasta. Það er því viðeigandi að skoða hvað það er sem við getum gert til þess að létta lundina og einfaldlega líða betur í gegnum þetta tímabil.Staðreyndin er sú að það eru til ýmsar leiðir sem við getum nýtt okkur dags daglega til þess að líða vel. Einhverjir hugsa kannski að það að líða vel sé einfaldlega lúxus mál og að það skipti mestu máli að koma sér í gegnum þetta og bíta á jaxlinn. En stöldrum aðeins við þarna og skoðum einmitt af hverju ættum við að eyða tímanum okkar og áreynslu í að líða vel. Svo lengi sem við getum gert dags daglegar skyldur og komið okkur í gegnum daginn, er einhver tilgangur með því að líða vel? Skiptir það máli? Eftir að hafa kynnt mér áhrif jákvæðra tilfinninga á bæði líkamlega og andlega líðan út frá ótalmörgum rannsóknum myndi ég segja að það ætti að vera okkur hjartans mál að líða vel. Þar sem rannsóknir hafa sýnt að jákvæðar tilfinningar hafa tengsl við mikilvægar heilsufarsútkomur eins og betra ónæmiskerfi, minni líkur á hjarta- og æðasjúkdómum, lengra líf, meira viðnám fyrri flensu og kvefi, betri bataútkomur fyrir sjúkdóma eins og krabbameini, HIV og sykursýki[1]. Þegar það kemur að andlegri heilsu hafa rannsókir sýnt að inngrip sem virkja jákvæðar tilfinningar geta dregið úr einkennum geðrænna vandamála, t.d. þunglyndi, kvíða, streitu, kulnun og reiði[2]. Að lokum hafa rannsóknir sýnt fram á tengsl jákvæðra tilfinninga við frammistöðu og árangur á vinnustaðnum, lykilþætti eins og sköpunargáfu, þátttöku í vinnu, lausnamiðun, hópavinnu og samvinnu, ánægju viðskiptavina og leiðtogafærni[3]. Við höfum því ófáar og mikilvægar ástæður fyrir því að gefa okkur tíma til þess að líða vel í daglegu lífi. En hvernig förum við eiginlega að því? Það er ekki sjálfgefið að vita hvernig á að láta sér líða vel. Margir leyfa aðstæðum og ytri áhrifum almennt að stýra þessu og benda jafnvel á þær sem hindranir fyrir því að líða vel. Þ.e. ástæður eins og veðrið, mánudagur, verðbólga, erfiður yfirmaður o.sfrv. Það er ekki að segja að það sé alfarið hægt að hunsa áhrif þessara þátta. En þegar öllu er á botninn hvolft, þá veljum við sjálf hvernig við bregðumst við hlutum í kringum okkur og hverju við beinum sjónum að hverju sinni. Við getum valið að gefa okkur tíma dags daglega til þess að virkja jákvæðar tilfinningar og leyfa okkur að líða vel þrátt fyrir erfiða tíma, krefjandi fólk o.fl. sem kemur upp í lífinu. En aftur að spurninginni, hvernig getum við látið okkur líða vel? Rannsóknir hafa sýnt fram á að við getum nýtt okkur ákveðnar aðferðir til þess að virkja jákvæðar tilfinningar dags daglega, aðferðir sem eru aðgengilegar og kostnaðarlausar. Nokkrar af þessum leiðum eru eftirfarandi, sem lesandi getur byrjað að nýta sér strax í dag: Þakklætisæfing[4] Einföld æfing sem flestir kannast við en fáir hafa gefið almennilegan gaum, sem snýst einfaldlega um að rifja upp a.m.k. 3 góða hluti sem hafa gerst yfir daginn. Ég hvet fólk til þess að telja upp enn fleiri hluti, fínt að byrja á þremur en bæta síðan við, til að finna fyrir enn þá meiri áhrifum. Mikilvægt að halda stöðugleika við iðkun á þessari æfingu, þ.e. gera hana á hverjum degi og vera þolinmóður, áhrifin fara síðan hægt og rólega að koma. Að njóta[5] Önnur aðferð sem við teljum okkur eflaust nota oftar en við gerum, þ.e einfaldlega að njóta viljandi og meðvitað ánægjulegum upplifunum sem þú ert að upplifa í augnablikinu núna eða rifja upp fyrri ánægjulegar stundir. Ýmsar útfærslur eru til af þessari aðferð, sem dæmi er að 1) Deila með öðrum og segja frá hversu mikið þú kannt að meta ákveðna jákvæða upplifun, 2) Taka bæði hugrænar og áþreifanlegar myndir eða minjagripi frá jákvæðum atburði og rifja atburðinn upp seinna með sjálfum þér eða öðrum og 3) Að hrósa sjálfum sér, deila árangri sínum og afrekum með öðrum, ekki óttast að vera of stolt/ur heldur gera það með einlægni og hreinskilni og fagna því að hafa haldið áfram og njóta þess að hafa afrekað því sem er merkingarbært fyrir þig. Jákvæð merking[6] Þriðja og síðasta aðferðin er ótrúlega mikilvæg áhrifarík en hún snýst um að finna jákvæða merkingu í erfiðleikum sem síðan virkjar jákvæðar tilfinningar. Mikilvægt er að velja hæfilega erfiða minningu, þ.e. eingöngu þær sem þú ræður við að vinna úr á þessari stundu. Þú getur gert það t.d. með því að 1) Lýsa erfiðleikunum frá þriðju persónu, ímynda þér að þú sért blaðamaður og endurskoðað tilfinningarnar og merkingu frá minningunni í stað þess að endurupplifa hana, 2) Endurupplifun: Þegar þú ert í rólegu og góðu ástandi gefðu þér þá tíma til að lýsa minningunni með því að rifja markvisst upp alla jákvæðu þættina sem þú gætir hafa misst af, haltu neikvæðu þáttunum frá eins og þú getur og hugsaðu um hvaða jákvæða lærdóm þú öðlaðist í gegnum reynsluna. Höfundur er sálfræðingur, doktorsnemi við sálfræðideild í Háskólanum í Reykjavík og meðeigandi hugbúnaðarfyrirtækisins Proency. Heimildir 1) Pressman, S. D., Jenkins, B. N., & Moskowitz, J. T. (2019). Positive affect and health: What do we know and where next should we go?. Annual review of psychology, 70, 627- 650. 2) Kansky, J. & Diener, E. (2017). Benefits of well-being: Health, social relationships, work, and resilience. Journal of Positive Psychology and Wellbeing, 1(2), 129-169. 3) Diener, E., Thapa, S., & Tay, L. (2020). Positive emotions at work. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 7, 451-477. 4) Lai, S. T., & O’Carroll, R. E. (2017). ‘The Three Good Things’–The effects of gratitude practice on wellbeing: A randomised controlled trial. Health Psychology Update, 26(1), 10-18. 5) Quoidbach, J., Berry, E. V., Hansenne, M., & Mikolajczak, M. (2010). Positive emotion regulation and well-being: Comparing the impact of eight savoring and dampening strategies. Personality and individual differences, 49(5), 368-373. 6) Speer, M. E., Ibrahim, S., Schiller, D., & Delgado, M. R. (2021). Finding positive meaning in memories of negative events adaptively updates memory. Nature communications, 12(1), 1-11. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Mest lesið Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Er ég að ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Er ég að ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Sjá meira
Á þessu tímabili þar sem dagsbirtan er í lágmarki, snjór í hámarki og færðin oft slæm er auðvelt að detta í vanlíðan og margir reyna einfaldlega að tóra í gegnum þetta tímabil. Þ.e. tímabilið eftir hátíðarnar miklu sem er oft hið dimmasta og veðurharðasta. Það er því viðeigandi að skoða hvað það er sem við getum gert til þess að létta lundina og einfaldlega líða betur í gegnum þetta tímabil.Staðreyndin er sú að það eru til ýmsar leiðir sem við getum nýtt okkur dags daglega til þess að líða vel. Einhverjir hugsa kannski að það að líða vel sé einfaldlega lúxus mál og að það skipti mestu máli að koma sér í gegnum þetta og bíta á jaxlinn. En stöldrum aðeins við þarna og skoðum einmitt af hverju ættum við að eyða tímanum okkar og áreynslu í að líða vel. Svo lengi sem við getum gert dags daglegar skyldur og komið okkur í gegnum daginn, er einhver tilgangur með því að líða vel? Skiptir það máli? Eftir að hafa kynnt mér áhrif jákvæðra tilfinninga á bæði líkamlega og andlega líðan út frá ótalmörgum rannsóknum myndi ég segja að það ætti að vera okkur hjartans mál að líða vel. Þar sem rannsóknir hafa sýnt að jákvæðar tilfinningar hafa tengsl við mikilvægar heilsufarsútkomur eins og betra ónæmiskerfi, minni líkur á hjarta- og æðasjúkdómum, lengra líf, meira viðnám fyrri flensu og kvefi, betri bataútkomur fyrir sjúkdóma eins og krabbameini, HIV og sykursýki[1]. Þegar það kemur að andlegri heilsu hafa rannsókir sýnt að inngrip sem virkja jákvæðar tilfinningar geta dregið úr einkennum geðrænna vandamála, t.d. þunglyndi, kvíða, streitu, kulnun og reiði[2]. Að lokum hafa rannsóknir sýnt fram á tengsl jákvæðra tilfinninga við frammistöðu og árangur á vinnustaðnum, lykilþætti eins og sköpunargáfu, þátttöku í vinnu, lausnamiðun, hópavinnu og samvinnu, ánægju viðskiptavina og leiðtogafærni[3]. Við höfum því ófáar og mikilvægar ástæður fyrir því að gefa okkur tíma til þess að líða vel í daglegu lífi. En hvernig förum við eiginlega að því? Það er ekki sjálfgefið að vita hvernig á að láta sér líða vel. Margir leyfa aðstæðum og ytri áhrifum almennt að stýra þessu og benda jafnvel á þær sem hindranir fyrir því að líða vel. Þ.e. ástæður eins og veðrið, mánudagur, verðbólga, erfiður yfirmaður o.sfrv. Það er ekki að segja að það sé alfarið hægt að hunsa áhrif þessara þátta. En þegar öllu er á botninn hvolft, þá veljum við sjálf hvernig við bregðumst við hlutum í kringum okkur og hverju við beinum sjónum að hverju sinni. Við getum valið að gefa okkur tíma dags daglega til þess að virkja jákvæðar tilfinningar og leyfa okkur að líða vel þrátt fyrir erfiða tíma, krefjandi fólk o.fl. sem kemur upp í lífinu. En aftur að spurninginni, hvernig getum við látið okkur líða vel? Rannsóknir hafa sýnt fram á að við getum nýtt okkur ákveðnar aðferðir til þess að virkja jákvæðar tilfinningar dags daglega, aðferðir sem eru aðgengilegar og kostnaðarlausar. Nokkrar af þessum leiðum eru eftirfarandi, sem lesandi getur byrjað að nýta sér strax í dag: Þakklætisæfing[4] Einföld æfing sem flestir kannast við en fáir hafa gefið almennilegan gaum, sem snýst einfaldlega um að rifja upp a.m.k. 3 góða hluti sem hafa gerst yfir daginn. Ég hvet fólk til þess að telja upp enn fleiri hluti, fínt að byrja á þremur en bæta síðan við, til að finna fyrir enn þá meiri áhrifum. Mikilvægt að halda stöðugleika við iðkun á þessari æfingu, þ.e. gera hana á hverjum degi og vera þolinmóður, áhrifin fara síðan hægt og rólega að koma. Að njóta[5] Önnur aðferð sem við teljum okkur eflaust nota oftar en við gerum, þ.e einfaldlega að njóta viljandi og meðvitað ánægjulegum upplifunum sem þú ert að upplifa í augnablikinu núna eða rifja upp fyrri ánægjulegar stundir. Ýmsar útfærslur eru til af þessari aðferð, sem dæmi er að 1) Deila með öðrum og segja frá hversu mikið þú kannt að meta ákveðna jákvæða upplifun, 2) Taka bæði hugrænar og áþreifanlegar myndir eða minjagripi frá jákvæðum atburði og rifja atburðinn upp seinna með sjálfum þér eða öðrum og 3) Að hrósa sjálfum sér, deila árangri sínum og afrekum með öðrum, ekki óttast að vera of stolt/ur heldur gera það með einlægni og hreinskilni og fagna því að hafa haldið áfram og njóta þess að hafa afrekað því sem er merkingarbært fyrir þig. Jákvæð merking[6] Þriðja og síðasta aðferðin er ótrúlega mikilvæg áhrifarík en hún snýst um að finna jákvæða merkingu í erfiðleikum sem síðan virkjar jákvæðar tilfinningar. Mikilvægt er að velja hæfilega erfiða minningu, þ.e. eingöngu þær sem þú ræður við að vinna úr á þessari stundu. Þú getur gert það t.d. með því að 1) Lýsa erfiðleikunum frá þriðju persónu, ímynda þér að þú sért blaðamaður og endurskoðað tilfinningarnar og merkingu frá minningunni í stað þess að endurupplifa hana, 2) Endurupplifun: Þegar þú ert í rólegu og góðu ástandi gefðu þér þá tíma til að lýsa minningunni með því að rifja markvisst upp alla jákvæðu þættina sem þú gætir hafa misst af, haltu neikvæðu þáttunum frá eins og þú getur og hugsaðu um hvaða jákvæða lærdóm þú öðlaðist í gegnum reynsluna. Höfundur er sálfræðingur, doktorsnemi við sálfræðideild í Háskólanum í Reykjavík og meðeigandi hugbúnaðarfyrirtækisins Proency. Heimildir 1) Pressman, S. D., Jenkins, B. N., & Moskowitz, J. T. (2019). Positive affect and health: What do we know and where next should we go?. Annual review of psychology, 70, 627- 650. 2) Kansky, J. & Diener, E. (2017). Benefits of well-being: Health, social relationships, work, and resilience. Journal of Positive Psychology and Wellbeing, 1(2), 129-169. 3) Diener, E., Thapa, S., & Tay, L. (2020). Positive emotions at work. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 7, 451-477. 4) Lai, S. T., & O’Carroll, R. E. (2017). ‘The Three Good Things’–The effects of gratitude practice on wellbeing: A randomised controlled trial. Health Psychology Update, 26(1), 10-18. 5) Quoidbach, J., Berry, E. V., Hansenne, M., & Mikolajczak, M. (2010). Positive emotion regulation and well-being: Comparing the impact of eight savoring and dampening strategies. Personality and individual differences, 49(5), 368-373. 6) Speer, M. E., Ibrahim, S., Schiller, D., & Delgado, M. R. (2021). Finding positive meaning in memories of negative events adaptively updates memory. Nature communications, 12(1), 1-11.
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun