Öflugt endurgreiðslukerfi tryggir samkeppnisforskot kvikmyndagerðar á Íslandi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar 8. nóvember 2021 15:01 Það stefnir í annað stærsta framleiðsluár í kvikmynda- og sjónvarpsiðnaði hér á landi samkvæmt nýjustu tölum frá Hagstofunni. Ársvelta iðnaðarins hefur þrefaldast á einum áratug, vel á þriðja þúsund manns starfa við kvikmyndagerð og fjöldi fyrirtækja í greininni hefur tvöfaldast undanfarin fimm ár. Þannig hefur tekist að byggja upp sérfræðiþekkingu innan greinarinnar. Vegna endurgreiðslukerfis fyrir kvikmyndaframleiðslu hefur byggst upp arðbær atvinnugrein sem skilar arði til samfélagsins í formi starfa, gjaldeyristekna og eflingar á ímynd Íslands. Í því samhengi er mikilvægt að huga að samkeppnisforskoti Íslands, við þurfum að hafa eitthvað fram að færa, eitthvað umfram önnur ríki. Það mun koma í hlut nýrrar ríkisstjórnar að styrkja endurgreiðslukerfið enn frekar og tryggja samkeppnisforskot Íslands þannig að Ísland verði fyrsta val fyrir erlenda kvikmynda- og sjónvarpsgerð. Ísland eftirsóknarverður tökustaður Kvikmynda- og sjónvarpsiðnaður á Íslandi hefur vaxið gríðarlega undanfarin ár. Áhugi á Íslandi sem tökustað fer ekki fram hjá neinum þar sem íslenskri náttúru bregður fyrir í hinum ýmsu erlendu framleiðsluverkefnum. Að hluta til getum við þakkað náttúrufegurð Íslands fyrir áhugann, en þrátt fyrir einstakt landslag okkar dugar það eitt og sér ekki til í vaxandi alþjóðlegri samkeppni. Meira þarf til. Ísland, líkt og önnur Evrópuríki, hefur stuðst við endurgreiðslukerfi fyrir kvikmyndaframleiðslu frá árinu 1999. Endurgreiðslukerfi fyrir kvikmyndaframleiðslu byggir á lögum nr. 43/1999 um tímabundnar endurgreiðslur og er kvikmyndaframleiðendum gert kleift að fá allt að 25% endurgreiðslu af framleiðslukostnaði sem fellur til hér á landi. Ekki öll verkefni eiga rétt á endurgreiðslum. Framleiðslan þarf að uppfylla ákveðin skilyrði; að koma íslenskri menningu á framfæri, kynna sögu lands eða náttúru eða að viðkomandi framleiðsla sé til þess fallin að stuðla að aukinni reynslu, þekkingu og listrænum metnaði þeirra sem að framleiðslunni standa. Það má segja að þessir tveir þættir vinni saman og geri Ísland að eftirsóknarverðum tökustað fyrir kvikmyndaframleiðendur, þ.e. einstök náttúrufegurð Íslands og einfalt endurgreiðslukerfi sem byggir á landkynningu. Hvers vegna endurgreiðslukerfi? Endurgreiðslukerfið er hugsað sem hvati til þess að auka samkeppnishæfni íslenskrar kvikmyndagerðar. Það þarf ekki að fara mörgum orðum um smæð íslenska markaðarins og má í því samhengi benda á að fyrir setningu endurgreiðslukerfisins var kvikmynda- og sjónvarpsframleiðsla hér á landi, þrátt fyrir mikla hæfileika í greininni, af skornum skammti enda afar kostnaðarsöm verkefni og fjárveitingar takmarkaðar. Flest ríki sem við berum okkur saman við bjóða upp á sambærilegt fyrirkomulag og er við lýði hér á landi hvað varðar endurgreiðslur vegna kvikmyndaframleiðslu. Sem dæmi um framsækið endurgreiðslukerfi má nefna endurgreiðslukerfi Írlands en írska ríki býður, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, 32-35% endurgreiðslur á framleiðslu þar í landi. Belgía, Malta, Eistland, Ungverjaland og Frakkland fylgja þar fast á eftir með hagstæðum endurgreiðslum og er þá ótalið þeirra náttúra og sérkenni. Það er því ljóst að íslensk kvikmynda- og sjónvarpsframleiðsla þarf að styðjast við hagstætt og skilvirkt endurgreiðslukerfi til þess að vera keppnishæft í alþjóðlegum skilningi. Hver er ávinningurinn? Í umræðunni um endurgreiðslur til kvikmyndagerðar hafa komið upp vangaveltur er lúta að því hvers vegna ríkið verji fjármunum í kvikmynda- og sjónvarpsframleiðslu með þessum hætti. Mikilvægt er að horfa heildrænt á hagræn áhrif kvikmyndagerðar á Íslandi. Meginmarkmið endurgreiðslukerfisins er að styðja við aukna verðmætasköpun hér á landi og er því um einskonar fjárfestingu af hálfu ríkisins að ræða. Síðan endurgreiðslukerfið var tekið upp hefur verið farið yfir kerfið með reglubundnum hætti. Þær athuganir hafa ávallt leitt í ljós sömu niðurstöðuna, að kerfið er skilvirkt, áhrif kerfisins á greiðslujöfnuð ríkissjóðs hafa ávallt verið jákvæð, þ.e. kerfið hefur skapað meiri tekjur fyrir ríkið en kostnað. Þá eru ótalin önnur afleidd áhrif af kvikmyndaframleiðslu sem erfitt er að mæla en eru óumdeild, svo sem gjaldeyrisöflun, sköpun óbeinna starfa og jákvæð áhrif á ferðaþjónustu. Samkvæmt nýrri óbirtri úttekt skilar framlag endurgreiðslukerfisins þreföldum gjaldeyristekjum í ríkissjóð. Í því samhengi má jafnframt benda á niðurstöður skýrslu Ferðamálastofu frá 2020 þar sem fram kemur að 39,4% ferðamanna fengu hugmyndina að Íslandsferð eftir að hafa séð íslenskt landslag í hreyfimyndefni. Í stefnu íslenskra stjórnvalda í kvikmyndaframleiðslu til ársins 2030 kemur fram að endurgreiðslukerfi kvikmyndagerðar á Íslandi þyki einfalt í notkun, skilvirkt og áreiðanlegt og jafnframt kemur fram að það þurfi að vera samkeppnishæft enda sé það afar mikilvægt íslenskri kvikmyndaframleiðslu. Þá er sérstaklega tekið fram að stefnt skuli að því að varðveita kosti kerfisins en jafnframt eigi að þróa það á þann veg að það standist alþjóðlega samkeppni á hverjum tíma. Ávinningur endurgreiðslukerfisins er skýr, það er því ákjósanlegt að viðhalda kerfinu en styrkja það enn frekar vegna þess að fjárfesting í kvikmyndaframleiðslu skilar sér margfalt til baka. Höfundur er viðskiptastjóri Sambands íslenskra kvikmyndaframleiðenda á iðnaðar-og hugverkasviði Samtaka iðnaðarins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kvikmyndagerð á Íslandi Bíó og sjónvarp Skattar og tollar Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Halldór 07.06.2025 Halldór Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Sjá meira
Það stefnir í annað stærsta framleiðsluár í kvikmynda- og sjónvarpsiðnaði hér á landi samkvæmt nýjustu tölum frá Hagstofunni. Ársvelta iðnaðarins hefur þrefaldast á einum áratug, vel á þriðja þúsund manns starfa við kvikmyndagerð og fjöldi fyrirtækja í greininni hefur tvöfaldast undanfarin fimm ár. Þannig hefur tekist að byggja upp sérfræðiþekkingu innan greinarinnar. Vegna endurgreiðslukerfis fyrir kvikmyndaframleiðslu hefur byggst upp arðbær atvinnugrein sem skilar arði til samfélagsins í formi starfa, gjaldeyristekna og eflingar á ímynd Íslands. Í því samhengi er mikilvægt að huga að samkeppnisforskoti Íslands, við þurfum að hafa eitthvað fram að færa, eitthvað umfram önnur ríki. Það mun koma í hlut nýrrar ríkisstjórnar að styrkja endurgreiðslukerfið enn frekar og tryggja samkeppnisforskot Íslands þannig að Ísland verði fyrsta val fyrir erlenda kvikmynda- og sjónvarpsgerð. Ísland eftirsóknarverður tökustaður Kvikmynda- og sjónvarpsiðnaður á Íslandi hefur vaxið gríðarlega undanfarin ár. Áhugi á Íslandi sem tökustað fer ekki fram hjá neinum þar sem íslenskri náttúru bregður fyrir í hinum ýmsu erlendu framleiðsluverkefnum. Að hluta til getum við þakkað náttúrufegurð Íslands fyrir áhugann, en þrátt fyrir einstakt landslag okkar dugar það eitt og sér ekki til í vaxandi alþjóðlegri samkeppni. Meira þarf til. Ísland, líkt og önnur Evrópuríki, hefur stuðst við endurgreiðslukerfi fyrir kvikmyndaframleiðslu frá árinu 1999. Endurgreiðslukerfi fyrir kvikmyndaframleiðslu byggir á lögum nr. 43/1999 um tímabundnar endurgreiðslur og er kvikmyndaframleiðendum gert kleift að fá allt að 25% endurgreiðslu af framleiðslukostnaði sem fellur til hér á landi. Ekki öll verkefni eiga rétt á endurgreiðslum. Framleiðslan þarf að uppfylla ákveðin skilyrði; að koma íslenskri menningu á framfæri, kynna sögu lands eða náttúru eða að viðkomandi framleiðsla sé til þess fallin að stuðla að aukinni reynslu, þekkingu og listrænum metnaði þeirra sem að framleiðslunni standa. Það má segja að þessir tveir þættir vinni saman og geri Ísland að eftirsóknarverðum tökustað fyrir kvikmyndaframleiðendur, þ.e. einstök náttúrufegurð Íslands og einfalt endurgreiðslukerfi sem byggir á landkynningu. Hvers vegna endurgreiðslukerfi? Endurgreiðslukerfið er hugsað sem hvati til þess að auka samkeppnishæfni íslenskrar kvikmyndagerðar. Það þarf ekki að fara mörgum orðum um smæð íslenska markaðarins og má í því samhengi benda á að fyrir setningu endurgreiðslukerfisins var kvikmynda- og sjónvarpsframleiðsla hér á landi, þrátt fyrir mikla hæfileika í greininni, af skornum skammti enda afar kostnaðarsöm verkefni og fjárveitingar takmarkaðar. Flest ríki sem við berum okkur saman við bjóða upp á sambærilegt fyrirkomulag og er við lýði hér á landi hvað varðar endurgreiðslur vegna kvikmyndaframleiðslu. Sem dæmi um framsækið endurgreiðslukerfi má nefna endurgreiðslukerfi Írlands en írska ríki býður, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, 32-35% endurgreiðslur á framleiðslu þar í landi. Belgía, Malta, Eistland, Ungverjaland og Frakkland fylgja þar fast á eftir með hagstæðum endurgreiðslum og er þá ótalið þeirra náttúra og sérkenni. Það er því ljóst að íslensk kvikmynda- og sjónvarpsframleiðsla þarf að styðjast við hagstætt og skilvirkt endurgreiðslukerfi til þess að vera keppnishæft í alþjóðlegum skilningi. Hver er ávinningurinn? Í umræðunni um endurgreiðslur til kvikmyndagerðar hafa komið upp vangaveltur er lúta að því hvers vegna ríkið verji fjármunum í kvikmynda- og sjónvarpsframleiðslu með þessum hætti. Mikilvægt er að horfa heildrænt á hagræn áhrif kvikmyndagerðar á Íslandi. Meginmarkmið endurgreiðslukerfisins er að styðja við aukna verðmætasköpun hér á landi og er því um einskonar fjárfestingu af hálfu ríkisins að ræða. Síðan endurgreiðslukerfið var tekið upp hefur verið farið yfir kerfið með reglubundnum hætti. Þær athuganir hafa ávallt leitt í ljós sömu niðurstöðuna, að kerfið er skilvirkt, áhrif kerfisins á greiðslujöfnuð ríkissjóðs hafa ávallt verið jákvæð, þ.e. kerfið hefur skapað meiri tekjur fyrir ríkið en kostnað. Þá eru ótalin önnur afleidd áhrif af kvikmyndaframleiðslu sem erfitt er að mæla en eru óumdeild, svo sem gjaldeyrisöflun, sköpun óbeinna starfa og jákvæð áhrif á ferðaþjónustu. Samkvæmt nýrri óbirtri úttekt skilar framlag endurgreiðslukerfisins þreföldum gjaldeyristekjum í ríkissjóð. Í því samhengi má jafnframt benda á niðurstöður skýrslu Ferðamálastofu frá 2020 þar sem fram kemur að 39,4% ferðamanna fengu hugmyndina að Íslandsferð eftir að hafa séð íslenskt landslag í hreyfimyndefni. Í stefnu íslenskra stjórnvalda í kvikmyndaframleiðslu til ársins 2030 kemur fram að endurgreiðslukerfi kvikmyndagerðar á Íslandi þyki einfalt í notkun, skilvirkt og áreiðanlegt og jafnframt kemur fram að það þurfi að vera samkeppnishæft enda sé það afar mikilvægt íslenskri kvikmyndaframleiðslu. Þá er sérstaklega tekið fram að stefnt skuli að því að varðveita kosti kerfisins en jafnframt eigi að þróa það á þann veg að það standist alþjóðlega samkeppni á hverjum tíma. Ávinningur endurgreiðslukerfisins er skýr, það er því ákjósanlegt að viðhalda kerfinu en styrkja það enn frekar vegna þess að fjárfesting í kvikmyndaframleiðslu skilar sér margfalt til baka. Höfundur er viðskiptastjóri Sambands íslenskra kvikmyndaframleiðenda á iðnaðar-og hugverkasviði Samtaka iðnaðarins.
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun