Nýtt upphaf - froðusnakk eða alvöru stöff? Hrund Gunnsteinsdóttir skrifar 4. janúar 2021 15:00 Áður en heimsfaraldur skall á heimsbyggðina var ljóst að hefðbundnar hugmyndir okkar um verðmætasköpun hefðu ekki skilað okkur sjálfbærum samfélögum og stabílum framtíðarhorfum. Við höfum reynt á þolmörk jarðar og dregið úr getu náttúrunnar til að endurnýja sig, orsakað hamfarahlýnun, aukið ójöfnuð og stuðlað að misskiptingu auðs. Að auki hefur skammsýni í viðskiptum og skortur á þverfaglegri þekkingarsköpun verið á kostnað langtímahugsunar og frjós ímyndarafls sem stuðlar að sjálfbærni. Hlutverk fyrirtækja hefur breyst Í grein í byrjun árs 2020 vísaði ég í stofnanda og formann Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum) þar sem hann sagði að “leiðandi aðilar bæði í einka- og opinberum geira þurfa að gera sér grein fyrir því að hlutverk fyrirtækja hefur breyst á síðastliðnum 50 árum. Árið 1970, þegar nóbelsverðlaunahafinn Milton Friedman talaði fyrir því að hagsmunir hluthafa ættu að tróna efst, þá annað hvort gerðu fyrirtæki sér ekki grein fyrir samfélagslegum áhrifum sínum, eða voru of lítil til að hafa áhrif á félagslegt og efnahagslegt jafnvægi.” Þessi skilningur er grunnur sjálfbærs reksturs. Með öðrum orðum þá eiga rekstrarhagsmunir að ná til hagaðila í víðum skilningi, en ekki einungis hluthafa. Þar skiptir til að mynda máli starfsfólk í allri virðiskeðjunni, viðskiptavinir, nærsamfélag og umgengni um náttúruauðlindir. Tíminn er núna Samfara því að heimsfaraldurinn hefur sett alþjóðlegar og innlendar áskoranir á stera, hefur ofangreindum áherslum vaxið ásmegin, enda engin vanþörf á. Árið 2020 kom mörgum okkar í skilning um að við þurfum að endurræsa kerfin okkar til að skapa bjarta framtíð. Okkur má vera ljóst að ef við gerum ekki róttækar breytingar er framtíðin ekki björt. Og rétti tíminn fyrir breytingar er núna. Nýtt upphaf Endurræsingin hefur hlotið yfirskriftina Nýtt upphaf, eða The Great Reset á ensku. Þetta sjáum við í áherslum á sjálfbæra uppbyggingu eftir COVID-19 hjá Evrópusambandinu, Norðurlandaþjóðunum, forstjórum leiðandi fyrirtækja víða um heim og hópi alþjóðlegra fjárfesta. Þá hafa leiðtogar ríkja kallað eftir því að fjárfestar taki af skarið og leggi áherslur á sjálfbærar fjárfestingar. Á Íslandi tók ríkisstjórnin og aðilar sem fara fyrir yfir 80% af eignum á fjármálamarkaði höndum saman og lýstu yfir ásetningi um sjálfbærar fjárfestingar. Ávöxtun til lengri tíma er betur tryggð með sjálfbærum fjárfestingum. Viljum við sjálfbæran eða ósjálfbæran rekstur? ,,Rekstur ríkisins er ósjálfbær," skrifaði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, ferðamála-, iðnaðar og nýsköpunarráðherra, í nýlegri grein í Kjarnanum. ,,… til þess að við náum aftur fyrri styrk þarf tvennt að gerast: Atvinnulífið þarf að fá tækifæri til að skapa meiri verðmæti og í öðru lagi þurfum við að hugsa verkefni ríkisins upp á nýtt." ,,Nýtt upphaf" felur í sér að þetta tvennt hafi sjálfbærni, - jafnvægi milli efnahags, samfélags og náttúru, að grunnforsendu. Að hafa styrk og þor Árið 2020 kenndi okkur að við getum breytt hratt. Áður en COVID-19 kom til sögunnar hafði átt sér stað mikilvæg vinna við að leggja drög að því hvernig framtíð við viljum á Íslandi, t.d. í ljósi fjórðu iðnbyltingarinnar og samfélagslegar áskoranir. Áhersla á nýsköpun og samfélagslegar áskoranir má t.d. sjá í Vísinda- og tæknistefnu Íslands fyrir árin 2020-2022. Í færslu sinni á facebook í upphafi árs komst Jenny Ruth Hrafnsdóttir, ein af stofnendum fjárfestingasjóðsins Crowberry Capital, vel að orði: ,,Nú þegar 2020 hefur fært okkur 2021 er ekki seinna vænna að ræða hvort við ætlum að byggja framtíðarsamfélagið upp með jafn mikilli vissu og öryggi og brugðist var við í faraldrinum. (...) Þegar 2021 gefur okkur frelsi til athafna, þá er mikilvægt ađ hafa styrk og þor til ađ taka nýjar, djarfar og framúrstefnulegar ákvarðanir. Skiljum við í raun hvert verkefnið er? Víðtæk áhrif COVID-19 hafa hrikt í grunnstoðum og í grundvallaratriðum breytt því hvernig við tökum ákvarðanir. ,,Við stöndum á tímamótum, og leiðtogar reyna að finna jafnvægi á milli aðkallandi verkefna annars vegar og óvissu til lengri tíma litið hins vegar," segir á heimasíðu Alþjóðaefnahagsráðsins sem er tileinkuð Nýju upphafi (e. The Great Reset). Um þessi áramót merkjum við mikilvægan slagkraft. Að nú sé rétti tíminn til að gera róttækar breytingar og móta atvinnulíf, samfélagssáttmála og efla tækifæri komandi kynslóða. Stóra spurningin er, skiljum við í raun hvert verkefnið er? Höfum við ímyndunarafl til að setja okkur fyrir sjónir hvert þessi sýn getur leitt okkur? Hvert er þitt hlutverk? Hvað þurfum við að varast á leiðinni? Eigum við okkur yfir höfuð sýn um sjálfbæra framtíð? Hvort er þessi ásetningur um ,,Nýtt upphaf" eintómt froðusnakk eða alvöru stöff? Janúarráðstefna Festu Á Janúarráðstefnu Festu, sem verður send út á helstu vefmiðlum landsins fimmtudaginn 28. janúar nk., milli kl. 9-12, verður fjallað um þetta ,,Nýja upphaf" í íslensku samhengi. Á tíu ára afmælisári Festu lítum við í baksýnisspegilinn, áratug aftur í tímann. Við ætlum líka að horfa áratug fram á við. Hvaða tæki, tól og hugmyndir þurfum við að hafa í farteskinu til þess að taka á móti nýjum, krefjandi og spennandi tímum? Við fáum til okkar einvalalið úr íslensku og alþjóðlegu atvinnulífi til þess að ræða hið Nýja upphafi. Ráðstefnan er ykkur öllum opin. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu – miðstöðvar um sjálfbærni og samfélagsábyrgð Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Áður en heimsfaraldur skall á heimsbyggðina var ljóst að hefðbundnar hugmyndir okkar um verðmætasköpun hefðu ekki skilað okkur sjálfbærum samfélögum og stabílum framtíðarhorfum. Við höfum reynt á þolmörk jarðar og dregið úr getu náttúrunnar til að endurnýja sig, orsakað hamfarahlýnun, aukið ójöfnuð og stuðlað að misskiptingu auðs. Að auki hefur skammsýni í viðskiptum og skortur á þverfaglegri þekkingarsköpun verið á kostnað langtímahugsunar og frjós ímyndarafls sem stuðlar að sjálfbærni. Hlutverk fyrirtækja hefur breyst Í grein í byrjun árs 2020 vísaði ég í stofnanda og formann Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum) þar sem hann sagði að “leiðandi aðilar bæði í einka- og opinberum geira þurfa að gera sér grein fyrir því að hlutverk fyrirtækja hefur breyst á síðastliðnum 50 árum. Árið 1970, þegar nóbelsverðlaunahafinn Milton Friedman talaði fyrir því að hagsmunir hluthafa ættu að tróna efst, þá annað hvort gerðu fyrirtæki sér ekki grein fyrir samfélagslegum áhrifum sínum, eða voru of lítil til að hafa áhrif á félagslegt og efnahagslegt jafnvægi.” Þessi skilningur er grunnur sjálfbærs reksturs. Með öðrum orðum þá eiga rekstrarhagsmunir að ná til hagaðila í víðum skilningi, en ekki einungis hluthafa. Þar skiptir til að mynda máli starfsfólk í allri virðiskeðjunni, viðskiptavinir, nærsamfélag og umgengni um náttúruauðlindir. Tíminn er núna Samfara því að heimsfaraldurinn hefur sett alþjóðlegar og innlendar áskoranir á stera, hefur ofangreindum áherslum vaxið ásmegin, enda engin vanþörf á. Árið 2020 kom mörgum okkar í skilning um að við þurfum að endurræsa kerfin okkar til að skapa bjarta framtíð. Okkur má vera ljóst að ef við gerum ekki róttækar breytingar er framtíðin ekki björt. Og rétti tíminn fyrir breytingar er núna. Nýtt upphaf Endurræsingin hefur hlotið yfirskriftina Nýtt upphaf, eða The Great Reset á ensku. Þetta sjáum við í áherslum á sjálfbæra uppbyggingu eftir COVID-19 hjá Evrópusambandinu, Norðurlandaþjóðunum, forstjórum leiðandi fyrirtækja víða um heim og hópi alþjóðlegra fjárfesta. Þá hafa leiðtogar ríkja kallað eftir því að fjárfestar taki af skarið og leggi áherslur á sjálfbærar fjárfestingar. Á Íslandi tók ríkisstjórnin og aðilar sem fara fyrir yfir 80% af eignum á fjármálamarkaði höndum saman og lýstu yfir ásetningi um sjálfbærar fjárfestingar. Ávöxtun til lengri tíma er betur tryggð með sjálfbærum fjárfestingum. Viljum við sjálfbæran eða ósjálfbæran rekstur? ,,Rekstur ríkisins er ósjálfbær," skrifaði Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, ferðamála-, iðnaðar og nýsköpunarráðherra, í nýlegri grein í Kjarnanum. ,,… til þess að við náum aftur fyrri styrk þarf tvennt að gerast: Atvinnulífið þarf að fá tækifæri til að skapa meiri verðmæti og í öðru lagi þurfum við að hugsa verkefni ríkisins upp á nýtt." ,,Nýtt upphaf" felur í sér að þetta tvennt hafi sjálfbærni, - jafnvægi milli efnahags, samfélags og náttúru, að grunnforsendu. Að hafa styrk og þor Árið 2020 kenndi okkur að við getum breytt hratt. Áður en COVID-19 kom til sögunnar hafði átt sér stað mikilvæg vinna við að leggja drög að því hvernig framtíð við viljum á Íslandi, t.d. í ljósi fjórðu iðnbyltingarinnar og samfélagslegar áskoranir. Áhersla á nýsköpun og samfélagslegar áskoranir má t.d. sjá í Vísinda- og tæknistefnu Íslands fyrir árin 2020-2022. Í færslu sinni á facebook í upphafi árs komst Jenny Ruth Hrafnsdóttir, ein af stofnendum fjárfestingasjóðsins Crowberry Capital, vel að orði: ,,Nú þegar 2020 hefur fært okkur 2021 er ekki seinna vænna að ræða hvort við ætlum að byggja framtíðarsamfélagið upp með jafn mikilli vissu og öryggi og brugðist var við í faraldrinum. (...) Þegar 2021 gefur okkur frelsi til athafna, þá er mikilvægt ađ hafa styrk og þor til ađ taka nýjar, djarfar og framúrstefnulegar ákvarðanir. Skiljum við í raun hvert verkefnið er? Víðtæk áhrif COVID-19 hafa hrikt í grunnstoðum og í grundvallaratriðum breytt því hvernig við tökum ákvarðanir. ,,Við stöndum á tímamótum, og leiðtogar reyna að finna jafnvægi á milli aðkallandi verkefna annars vegar og óvissu til lengri tíma litið hins vegar," segir á heimasíðu Alþjóðaefnahagsráðsins sem er tileinkuð Nýju upphafi (e. The Great Reset). Um þessi áramót merkjum við mikilvægan slagkraft. Að nú sé rétti tíminn til að gera róttækar breytingar og móta atvinnulíf, samfélagssáttmála og efla tækifæri komandi kynslóða. Stóra spurningin er, skiljum við í raun hvert verkefnið er? Höfum við ímyndunarafl til að setja okkur fyrir sjónir hvert þessi sýn getur leitt okkur? Hvert er þitt hlutverk? Hvað þurfum við að varast á leiðinni? Eigum við okkur yfir höfuð sýn um sjálfbæra framtíð? Hvort er þessi ásetningur um ,,Nýtt upphaf" eintómt froðusnakk eða alvöru stöff? Janúarráðstefna Festu Á Janúarráðstefnu Festu, sem verður send út á helstu vefmiðlum landsins fimmtudaginn 28. janúar nk., milli kl. 9-12, verður fjallað um þetta ,,Nýja upphaf" í íslensku samhengi. Á tíu ára afmælisári Festu lítum við í baksýnisspegilinn, áratug aftur í tímann. Við ætlum líka að horfa áratug fram á við. Hvaða tæki, tól og hugmyndir þurfum við að hafa í farteskinu til þess að taka á móti nýjum, krefjandi og spennandi tímum? Við fáum til okkar einvalalið úr íslensku og alþjóðlegu atvinnulífi til þess að ræða hið Nýja upphafi. Ráðstefnan er ykkur öllum opin. Höfundur er framkvæmdastjóri Festu – miðstöðvar um sjálfbærni og samfélagsábyrgð
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun