Vernd fyrir börn, loksins! Kitty Anderson, Ugla Stefanía Kristjönudóttir og Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifa 15. desember 2020 08:30 Það er gott að búa í landi þar sem breið og þverpólitísk samstaða ríkir um réttindamál hinsegin fólks. Þessi samstaða birtist þessa dagana á Alþingi, sem mun á næstu dögum samþykkja þrjú frumvörp ríkisstjórnarinnar sem fela í sér mikilvægar réttarbætur, þá sérstaklega fyrir trans og intersex börn. Frumvörpin sem um ræðir eru allt breytingar á lögum um kynrænt sjálfræði 80/2019, sem samþykkt voru í fyrrasumar. Öll eru þau afrakstur starfshópa sem tóku til starfa eftir að lög um kynrænt sjálfræði tóku gildi, en hóparnir höfðu það hlutverk að skoða tiltekin málefni og útfæra nýja löggjöf. Málefnin þrjú eru: Lækkað aldurstakmark á sjálfstæðri nafn- og kynskráningu í Þjóðskrá, orðalagsbreytingar í lögum vegna nýrrar hlutlausrar kynskráningar og loks verndun ungbarna fyrir óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama þeirra. Breyting á aldurstakmarki Í núgildandi lögum þurfa unglingar að hafa náð 18 ára aldri til þess að geta breytt sjálf um nafn og kynskráningu hjá Þjóðskrá, en fram að þeim aldri þurfa unglingar leyfi forráðafólks til slíks. Trans unglingar á Íslandi hafa hingað til ekki getað breytt nafni og kyni í Þjóðskrá upp á eigin spýtur ef stuðnings foreldra nýtur ekki við, sem getur valdið óþægindum, kvíða og ruglingi, sérstaklega innan skólakerfisins. Í frumvarpi til breytinga á lögunum er nú lagt til að aldurstakmarkið verði fært niður í 15 ára. Þessi ákvörðun er tekin að vel ígrunduðu máli, en börn á þessum aldri eru talin hafa nægan þroska til að taka slíkar ákvarðanir. Ef þeim snýst hugur seinna verður sömuleiðis hægt að breyta skráningunni aftur og er hún því fyllilega afturkræf. Það er mikil breyting til batnaðar að allir trans unglingar geti nú breytt nafni og kyni í Þjóðskrá við framhaldsskólaaldur og geti þannig hafið skólagöngu á nýju skólastigi með rétta kynskráningu og nafn. Breytingar á öðrum lögum Breytingar á öðrum lögum lúta aðallega að breyttu orðalagi í hinum ýmsu lögum, svo gert verði ráð fyrir hlutlausri kynskráningu. Mörg lög ganga út frá því að kynin séu eingöngu tvö, en þær breytingar sem Alþingi mun nú gera á hinum ýmsu lögum sjá til þess að lögin endurspegli lagalegan og félagslegan veruleika dagsins í dag. Ýmis lög eru þannig einfölduð, óþarfa kynjun eða kynjuð orð eru tekin út og almenn orð sem geta vísað í öll kyn eru sett í staðinn.Þetta er mikilvægt til að tryggja það að kynsegin fólk sitji við sama borð og annað fólk, sé verndað í lögum og kynvitund þeirra tekin gild. Fólk sem aldrei hefur fengið lagalega viðurkenningu hérlendis mun því loks njóta sömu viðurkenningar og annað fólk. Vernd fyrir börn með ódæmigerð kyneinkenni Þriðja frumvarpið sem samþykkt verður er það allra mikilvægasta, en það snýr að heilbrigðisþjónustu við börn með ódæmigerð kyneinkenni. Um öll Vesturlönd, áratugum saman, hafa börn með ódæmigerð kyneinkenni sætt óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama sinn. Fólk sem hefur orðið fyrir slíkum inngripum er gjarnan upp á heilbrigðiskerfið komið í kjölfar þeirra og stundum hafa inngripin mjög alvarlega heilsukvilla í för með sér. Nefndir Sameinuðu Þjóðanna um réttindi barna, og um pyntingar, grimma og ómannúðlega meðferð ásamt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni (WHO) hafa kallað á miklar breytingar í málaflokknum. Ísland svarar nú þessu kalli. Samkvæmt frumvarpinu verða flest inngrip í kyneinkenni barna sem hafa eingöngu félagslegar, útlitslegar eða sálfélagslegar ástæður óheimil. Þetta er í takt við almenn tilmæli Sameinuðu þjóðanna og fleiri alþjóðastofnana. Frumvarpið leggur þó ríka áherslu á að börn fái áfram aðgang að allri þeirri læknisfræðilegu þjónustu sem þau þurfa. Inngrip sem eru lífsnauðsynleg eru að sjálfsögðu framkvæmd án tafar, en önnur bíða þar til barnið getur sagt skoðun sína á málinu. Ekkert þverfaglegt teymi hefur verið starfandi hérlendis fram að þessu og skort hefur sérhæfða sálfræðiþjónustu fyrir bæði foreldra og börn. Það er því mikið gleðiefni að frumvarpið kemur á fót sérhæfðu teymi með þeim tilgangi að veita börnum með ódæmigerð kyneinkenni „fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma er völ á að veita“. Ennfremur er lagt til að áframhaldandi vinna fari fram við að vakta vel þróunina í þessum málaflokki á næstu árum. Innan fárra daga verða þessi þrjú frumvörp, sem gera Ísland aðeins betra fyrir aðeins fleira fólk, að lögum. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Intersex Ísland fagna frumvörpunum, enda fela þau í sér mikilvægar og tímabærar réttarbætur fyrir hinsegin fólk á Íslandi. Við þökkum Alþingi Íslendinga kærlega fyrir samstöðuna og stuðninginn við mannréttindabaráttu okkar. Gleðileg jól! Höfundar eru Kitty Anderson, formaður Intersex Ísland, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, formaður Trans Ísland, og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, formaður Samtakanna ‘78. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hinsegin Þorbjörg Þorvaldsdóttir Ugla Stefanía Réttindi barna Málefni transfólks Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Það er gott að búa í landi þar sem breið og þverpólitísk samstaða ríkir um réttindamál hinsegin fólks. Þessi samstaða birtist þessa dagana á Alþingi, sem mun á næstu dögum samþykkja þrjú frumvörp ríkisstjórnarinnar sem fela í sér mikilvægar réttarbætur, þá sérstaklega fyrir trans og intersex börn. Frumvörpin sem um ræðir eru allt breytingar á lögum um kynrænt sjálfræði 80/2019, sem samþykkt voru í fyrrasumar. Öll eru þau afrakstur starfshópa sem tóku til starfa eftir að lög um kynrænt sjálfræði tóku gildi, en hóparnir höfðu það hlutverk að skoða tiltekin málefni og útfæra nýja löggjöf. Málefnin þrjú eru: Lækkað aldurstakmark á sjálfstæðri nafn- og kynskráningu í Þjóðskrá, orðalagsbreytingar í lögum vegna nýrrar hlutlausrar kynskráningar og loks verndun ungbarna fyrir óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama þeirra. Breyting á aldurstakmarki Í núgildandi lögum þurfa unglingar að hafa náð 18 ára aldri til þess að geta breytt sjálf um nafn og kynskráningu hjá Þjóðskrá, en fram að þeim aldri þurfa unglingar leyfi forráðafólks til slíks. Trans unglingar á Íslandi hafa hingað til ekki getað breytt nafni og kyni í Þjóðskrá upp á eigin spýtur ef stuðnings foreldra nýtur ekki við, sem getur valdið óþægindum, kvíða og ruglingi, sérstaklega innan skólakerfisins. Í frumvarpi til breytinga á lögunum er nú lagt til að aldurstakmarkið verði fært niður í 15 ára. Þessi ákvörðun er tekin að vel ígrunduðu máli, en börn á þessum aldri eru talin hafa nægan þroska til að taka slíkar ákvarðanir. Ef þeim snýst hugur seinna verður sömuleiðis hægt að breyta skráningunni aftur og er hún því fyllilega afturkræf. Það er mikil breyting til batnaðar að allir trans unglingar geti nú breytt nafni og kyni í Þjóðskrá við framhaldsskólaaldur og geti þannig hafið skólagöngu á nýju skólastigi með rétta kynskráningu og nafn. Breytingar á öðrum lögum Breytingar á öðrum lögum lúta aðallega að breyttu orðalagi í hinum ýmsu lögum, svo gert verði ráð fyrir hlutlausri kynskráningu. Mörg lög ganga út frá því að kynin séu eingöngu tvö, en þær breytingar sem Alþingi mun nú gera á hinum ýmsu lögum sjá til þess að lögin endurspegli lagalegan og félagslegan veruleika dagsins í dag. Ýmis lög eru þannig einfölduð, óþarfa kynjun eða kynjuð orð eru tekin út og almenn orð sem geta vísað í öll kyn eru sett í staðinn.Þetta er mikilvægt til að tryggja það að kynsegin fólk sitji við sama borð og annað fólk, sé verndað í lögum og kynvitund þeirra tekin gild. Fólk sem aldrei hefur fengið lagalega viðurkenningu hérlendis mun því loks njóta sömu viðurkenningar og annað fólk. Vernd fyrir börn með ódæmigerð kyneinkenni Þriðja frumvarpið sem samþykkt verður er það allra mikilvægasta, en það snýr að heilbrigðisþjónustu við börn með ódæmigerð kyneinkenni. Um öll Vesturlönd, áratugum saman, hafa börn með ódæmigerð kyneinkenni sætt óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama sinn. Fólk sem hefur orðið fyrir slíkum inngripum er gjarnan upp á heilbrigðiskerfið komið í kjölfar þeirra og stundum hafa inngripin mjög alvarlega heilsukvilla í för með sér. Nefndir Sameinuðu Þjóðanna um réttindi barna, og um pyntingar, grimma og ómannúðlega meðferð ásamt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni (WHO) hafa kallað á miklar breytingar í málaflokknum. Ísland svarar nú þessu kalli. Samkvæmt frumvarpinu verða flest inngrip í kyneinkenni barna sem hafa eingöngu félagslegar, útlitslegar eða sálfélagslegar ástæður óheimil. Þetta er í takt við almenn tilmæli Sameinuðu þjóðanna og fleiri alþjóðastofnana. Frumvarpið leggur þó ríka áherslu á að börn fái áfram aðgang að allri þeirri læknisfræðilegu þjónustu sem þau þurfa. Inngrip sem eru lífsnauðsynleg eru að sjálfsögðu framkvæmd án tafar, en önnur bíða þar til barnið getur sagt skoðun sína á málinu. Ekkert þverfaglegt teymi hefur verið starfandi hérlendis fram að þessu og skort hefur sérhæfða sálfræðiþjónustu fyrir bæði foreldra og börn. Það er því mikið gleðiefni að frumvarpið kemur á fót sérhæfðu teymi með þeim tilgangi að veita börnum með ódæmigerð kyneinkenni „fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma er völ á að veita“. Ennfremur er lagt til að áframhaldandi vinna fari fram við að vakta vel þróunina í þessum málaflokki á næstu árum. Innan fárra daga verða þessi þrjú frumvörp, sem gera Ísland aðeins betra fyrir aðeins fleira fólk, að lögum. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Intersex Ísland fagna frumvörpunum, enda fela þau í sér mikilvægar og tímabærar réttarbætur fyrir hinsegin fólk á Íslandi. Við þökkum Alþingi Íslendinga kærlega fyrir samstöðuna og stuðninginn við mannréttindabaráttu okkar. Gleðileg jól! Höfundar eru Kitty Anderson, formaður Intersex Ísland, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, formaður Trans Ísland, og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, formaður Samtakanna ‘78.
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun