„Smá“virkjanir, möguleg lýðheilsuógn! Pétur Heimisson skrifar 29. ágúst 2020 08:00 Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveitarstjórnarmál Orkumál Fljótsdalshérað Seyðisfjörður Borgarfjörður eystri Djúpivogur Pétur Heimisson Mest lesið Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun