Áratugir ferðaþjónustunnar? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 31. desember 2019 10:15 Það má með sanni segja að liðinn áratugur hafi verið áratugur ferðaþjónustunnar. Atvinnugreinin sleit barnsskónum, hljóp hratt öll unglingsárin og er nú einn af grunnatvinnuvegum landsins. Ferðaþjónustan var bjargvætturinn sem reisti hagkerfið við eftir efnahagshrunið. Þær gjaldeyristekjur sem hún hefur skapað eiga stærstan þátt í því að þjóðarbúið hefur sjaldan verið í betri stöðu en nú. Ferðaþjónusta hefur fyrst og fremst byggst upp á framtaki einstaklinga, lítilla og meðalstórra fyrirtækja. Óbein og afleidd áhrif á aðrar framleiðslu- og þjónustugreinar eru líka víðtæk. Það er mikilvægt og nauðsynlegt að halda því vel til haga að atvinnugreinin hefur notið lítillar meðgjafar almennt. Hún hefur ekki notið skattfríðinda eða niðurgreiðslna af neinu tagi. Verðmætasköpunin og sú velferð sem henni hefur fylgt byggir á „einkaframtakinu í sinni fegurstu mynd“, eins og einhver orðaði það svo vel. Stórfelld áhrif um land allt Á síðasta áratug hefur ferðaþjónusta haft stórfelld áhrif á atvinnulíf og samfélög úti um allt land: Hún hefur skapað, bæði beint og óbeint, þúsundir fjölbreyttra starfa vítt og breitt um landið. Hún hefur fjárfest fyrir tugi milljarða króna - í byggingum og öðrum mannvirkjum, samgöngutækjum, aðstöðu, alls kyns tækjabúnaði, tækni- og hugbúnaði, hönnun, þekkingariðnaði almennt og auðvitað í mannauði. Hún hefur eflt atvinnulíf um allt land og styrkt þannig við byggðir landsins. Hún gegnir lykilhlutverki í að halda landinu í byggð. Hún hefur orðið aflgjafi alls kyns breytinga og jákvæðra strauma víða um land. Hún hefur verið grundvöllur margvíslegrar þjónustu sem allir landsmenn njóta góðs af. Hún hefur stuðlað að nýsköpun og fjölbreyttari notkun auðlinda. Dæmi um það er heita vatnið, sem nú er orðið mikilvægt aðdráttarafl fyrir ferðamenn. Hún hefur haft jákvæð áhrif á aðrar atvinnugreinar. Til dæmis hefur innanlandssala á landbúnaðar- og sjávarafurðum á veitingahúsum eða beint út úr búð margfaldast á síðustu 10 árum. Gullfoss hverfur ekki Efnahags- og samfélagslegur ávinningur af vexti ferðaþjónustunnar er tvímælalaus. Vissulega byggir ferðaþjónusta á Íslandi á náttúrufegurð landsins. Á auðlind sem umgangast verður með varúð og af virðingu. Þetta skilja þeir sem starfa við ferðaþjónustu manna best. Þrátt fyrir hinn mikla vöxt í atvinnugreininni hafa engin óafturkræf umhverfisspjöll átt sér stað af hennar völdum. Með tiltölulega einföldum aðgerðum getum við tryggt að svo verði áfram. Gullfoss hverfur nefnilega ekki þó á hann sé horft af milljónum augna. Allar mælingar sýna að erlendir ferðamenn eru langflestir mjög ánægðir með dvöl sína á Íslandi. Hið svokallaða meðmælaskor (NPS) er með því hæsta sem þekkist í heiminum. Hátt verðlag er í raun það eina sem skyggir á. Krefjandi áskoranir Ferðaþjónusta hefur að sjálfsögðu ekki siglt lygnan sjó á liðnum áratug. Hún hefur þurft að kljást við ýmsar áskoranir, einkum í ytra umhverfi sínu. Nægir þar að nefna áhugasemi stjórnvalda um skattlagningar ýmiskonar, miklar launahækkanir og erfiðleika í flugrekstri. Nú þegar horft er til framtíðar er stóra spurningin sú, hvort næsti áratugur verði líka áratugur ferðaþjónustunnar. Fyrirtæki í ferðaþjónustu eru bjartsýn, enda tækifærin margvísleg og óþrjótandi. Jafnframt eru þau sér fullmeðvituð um áskoranir og ógnanir, eins og til dæmis loftslagsmálin. Þann málaflokk er atvinnugreinin þegar byrjuð að taka föstum tökum. Samkeppnishæfni skiptir öllu Stærsta áskorunin í augnablikinu er þó samkeppnishæfni Íslands. Áfangastaðurinn er einn sá dýrasti í heimi. Ferðaþjónustan stendur í harðri alþjóðlegri samkeppni. Því þurfa rekstrarskilyrðin hér að vera sambærileg við það sem gerist og gengur hjá samkeppnisþjóðum okkar. Hár launakostnaður í alþjóðlegum samanburði og hærra raunvaxtastig í samanburði við samkeppnislönd, skaðar samkeppnishæfni ferðaþjónustunnar og annarra útflutningsgreina. Þær raddir hafa heyrst að síðasti áratugur ætti með réttu að nefnast „áratugur launþega“, þar sem launahækkanir hafa verið gríðarlegar og kaupmáttur launa hefur sjaldan verið hærri. Hagkerfið byggir á breiðari grunni en áður og stöðugleikinn er meiri. Breytt og sterkari staða þjóðarbúsins veldur því að krónan hefur ekki veikst eins og í fyrri hagsveiflum og því er hætt við að hún reynist of sterk til að styðja við sjálfbæran vöxt í ferðaþjónustu næstu ár. Aðgerðum verður að fylgja fjármagn Verkefni stjórnvalda hlýtur því að vera að móta atvinnustefnu til næsta áratugar og horfa til þess hvernig styrkja megi stoðir þeirra atvinnugreina, sem líklegastar eru til að skila þjóðinni góðum lífskjörum áfram. Ferðaþjónustan bindur miklar vonir við stefnumótun stjórnvalda í ferðaþjónustu, sem nú stendur yfir og á að ljúka snemma á næsta ári. Þar er lykilatriði að aðgerðum fylgi fjármagn, sem að sjálfsögðu skilar sér í aukinni verðmætasköpun, ef rétt er haldið á málum. Ferðaþjónustufyrirtækin og starfsfólk þeirra eru að minnsta kosti tilbúin til að gera næsta áratug einnig að áratug ferðaþjónustunnar. Full af krafti, hugmyndum, bjartsýni, gleði og gestrisni. Bjarnheiður Hallsdóttir, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er sjálfbærni bara fyrir raungreinafólk? Saga Helgason skrifar Skoðun Börn í skjóli Kvennaathvarfsins Auður Magnúsdóttir skrifar Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nýr vettvangur samskipta? Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Blikkandi viðvörunarljós Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir skrifar Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson skrifar Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Sjá meira
Það má með sanni segja að liðinn áratugur hafi verið áratugur ferðaþjónustunnar. Atvinnugreinin sleit barnsskónum, hljóp hratt öll unglingsárin og er nú einn af grunnatvinnuvegum landsins. Ferðaþjónustan var bjargvætturinn sem reisti hagkerfið við eftir efnahagshrunið. Þær gjaldeyristekjur sem hún hefur skapað eiga stærstan þátt í því að þjóðarbúið hefur sjaldan verið í betri stöðu en nú. Ferðaþjónusta hefur fyrst og fremst byggst upp á framtaki einstaklinga, lítilla og meðalstórra fyrirtækja. Óbein og afleidd áhrif á aðrar framleiðslu- og þjónustugreinar eru líka víðtæk. Það er mikilvægt og nauðsynlegt að halda því vel til haga að atvinnugreinin hefur notið lítillar meðgjafar almennt. Hún hefur ekki notið skattfríðinda eða niðurgreiðslna af neinu tagi. Verðmætasköpunin og sú velferð sem henni hefur fylgt byggir á „einkaframtakinu í sinni fegurstu mynd“, eins og einhver orðaði það svo vel. Stórfelld áhrif um land allt Á síðasta áratug hefur ferðaþjónusta haft stórfelld áhrif á atvinnulíf og samfélög úti um allt land: Hún hefur skapað, bæði beint og óbeint, þúsundir fjölbreyttra starfa vítt og breitt um landið. Hún hefur fjárfest fyrir tugi milljarða króna - í byggingum og öðrum mannvirkjum, samgöngutækjum, aðstöðu, alls kyns tækjabúnaði, tækni- og hugbúnaði, hönnun, þekkingariðnaði almennt og auðvitað í mannauði. Hún hefur eflt atvinnulíf um allt land og styrkt þannig við byggðir landsins. Hún gegnir lykilhlutverki í að halda landinu í byggð. Hún hefur orðið aflgjafi alls kyns breytinga og jákvæðra strauma víða um land. Hún hefur verið grundvöllur margvíslegrar þjónustu sem allir landsmenn njóta góðs af. Hún hefur stuðlað að nýsköpun og fjölbreyttari notkun auðlinda. Dæmi um það er heita vatnið, sem nú er orðið mikilvægt aðdráttarafl fyrir ferðamenn. Hún hefur haft jákvæð áhrif á aðrar atvinnugreinar. Til dæmis hefur innanlandssala á landbúnaðar- og sjávarafurðum á veitingahúsum eða beint út úr búð margfaldast á síðustu 10 árum. Gullfoss hverfur ekki Efnahags- og samfélagslegur ávinningur af vexti ferðaþjónustunnar er tvímælalaus. Vissulega byggir ferðaþjónusta á Íslandi á náttúrufegurð landsins. Á auðlind sem umgangast verður með varúð og af virðingu. Þetta skilja þeir sem starfa við ferðaþjónustu manna best. Þrátt fyrir hinn mikla vöxt í atvinnugreininni hafa engin óafturkræf umhverfisspjöll átt sér stað af hennar völdum. Með tiltölulega einföldum aðgerðum getum við tryggt að svo verði áfram. Gullfoss hverfur nefnilega ekki þó á hann sé horft af milljónum augna. Allar mælingar sýna að erlendir ferðamenn eru langflestir mjög ánægðir með dvöl sína á Íslandi. Hið svokallaða meðmælaskor (NPS) er með því hæsta sem þekkist í heiminum. Hátt verðlag er í raun það eina sem skyggir á. Krefjandi áskoranir Ferðaþjónusta hefur að sjálfsögðu ekki siglt lygnan sjó á liðnum áratug. Hún hefur þurft að kljást við ýmsar áskoranir, einkum í ytra umhverfi sínu. Nægir þar að nefna áhugasemi stjórnvalda um skattlagningar ýmiskonar, miklar launahækkanir og erfiðleika í flugrekstri. Nú þegar horft er til framtíðar er stóra spurningin sú, hvort næsti áratugur verði líka áratugur ferðaþjónustunnar. Fyrirtæki í ferðaþjónustu eru bjartsýn, enda tækifærin margvísleg og óþrjótandi. Jafnframt eru þau sér fullmeðvituð um áskoranir og ógnanir, eins og til dæmis loftslagsmálin. Þann málaflokk er atvinnugreinin þegar byrjuð að taka föstum tökum. Samkeppnishæfni skiptir öllu Stærsta áskorunin í augnablikinu er þó samkeppnishæfni Íslands. Áfangastaðurinn er einn sá dýrasti í heimi. Ferðaþjónustan stendur í harðri alþjóðlegri samkeppni. Því þurfa rekstrarskilyrðin hér að vera sambærileg við það sem gerist og gengur hjá samkeppnisþjóðum okkar. Hár launakostnaður í alþjóðlegum samanburði og hærra raunvaxtastig í samanburði við samkeppnislönd, skaðar samkeppnishæfni ferðaþjónustunnar og annarra útflutningsgreina. Þær raddir hafa heyrst að síðasti áratugur ætti með réttu að nefnast „áratugur launþega“, þar sem launahækkanir hafa verið gríðarlegar og kaupmáttur launa hefur sjaldan verið hærri. Hagkerfið byggir á breiðari grunni en áður og stöðugleikinn er meiri. Breytt og sterkari staða þjóðarbúsins veldur því að krónan hefur ekki veikst eins og í fyrri hagsveiflum og því er hætt við að hún reynist of sterk til að styðja við sjálfbæran vöxt í ferðaþjónustu næstu ár. Aðgerðum verður að fylgja fjármagn Verkefni stjórnvalda hlýtur því að vera að móta atvinnustefnu til næsta áratugar og horfa til þess hvernig styrkja megi stoðir þeirra atvinnugreina, sem líklegastar eru til að skila þjóðinni góðum lífskjörum áfram. Ferðaþjónustan bindur miklar vonir við stefnumótun stjórnvalda í ferðaþjónustu, sem nú stendur yfir og á að ljúka snemma á næsta ári. Þar er lykilatriði að aðgerðum fylgi fjármagn, sem að sjálfsögðu skilar sér í aukinni verðmætasköpun, ef rétt er haldið á málum. Ferðaþjónustufyrirtækin og starfsfólk þeirra eru að minnsta kosti tilbúin til að gera næsta áratug einnig að áratug ferðaþjónustunnar. Full af krafti, hugmyndum, bjartsýni, gleði og gestrisni. Bjarnheiður Hallsdóttir, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Skoðun Skipta ekki öll börn jafn miklu máli? Greiðslur Reykjavíkurborgar fyrir nám barna utan sveitarfélags Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun