„Dagur, enga frasapólitík hér“

Dagur B. Eggertsson, þingmaður Samfylkingarinnar, og Lilja D. Alfreðsdóttir, varaformaður Framsóknarflokksins tókust á í Sprengisandi um evruna og hvort upptaka evrópska gjaldmiðilsins gæti lækkað vexti á Íslandi.

Kerfisbundinn bandi sem fylgi krónunni

Dagur hefur nefnilega nýlega farið mikinn í pistlaskrifum um svokallaða evruvexti á Íslandi en með því vísar hann til þess að óverðtryggðir vextir á evrusvæðinu séu á bilinu 3 til 4 prósent á meðan vextir á Íslandi séu talsvert hærri. Á óverðtryggðum lánum á Íslandi séu meðalvextir um 9,13 prósent. 

Þetta vill hann meina að sé kerfisbundinn vandi sem stafi af óstöðugleika íslensku krónunnar. Dagur nefndi á Sprengisandi að vextir á framkvæmdalánum væru til dæmis 16 prósent á Íslandi samanborið við 3,9% á evrusvæðinu.

„Þetta er kerfisbundinn vandi sem hefur verið í meira en 100 ár,“ sagði Samfylkingarmaðurinn. 

„Og ég væri bara ekki ábyrgur eða að standa mig í mínu hlutverki sem fulltrúi almennings á Alþingi ef ég væri ekki að benda á þennan kerfisbundna vanda.“

Þurfi að ræða heildar myndina

Lilja var sammála að vextir á Íslandi væru afar háir en hún vildi meina að leita ætti annarra leiða til að ná þeim niður heldur en að ganga inn í Evrópusambandið (ESB) og taka þannig upp evruna, til dæmis með því að skoða lífeyrissjóðakerfið.

„Þú tekur ekki bara upp evruna, þú þarft þá að fara inn í Evrópusambandið,“ sagði Framsóknarkonan. Og Lilja er mótfallin inngöngu inn í ESB. Hún benti á að horfurnar í sambandinu væru ekki góðar og að þar væri lítill hagvöxtur miðað við önnur ríki.

„Við verðum að ræða heildarmyndina og hvað er að gerast,“ sagði Lilja sem benti einnig á að verðbólgan á Íslandi væri á niðurleið, þó að hún teldi reyndar að ríkisstjórnin hefði „sóað heilu ári“ þar sem stjórnvöldum hefur ekki tekist að efna gefin loforð um að ná niður verðbólgu og vöxtum í landinu. Verðbólga mælist nú 4,3 prósent og hefur ekki verið meiri síðan í janúar.

„Verðbólgan er þrálát og hún er að koma niður og þá skapast ný skilyrði til að lækka vexti,“ sagði Lilja.

„Þagnarhönd“ hagsmunaafla

En Dagur telur krónuna ekki aðeins koma niður á fólkinu í landinu heldur einnig fyrirtækjum. Hún væri samkeppnishindrun sem stæði vegi fyrir erlendri fjárfestingu og samkeppni á banka- og tryggingamarkaði. Ferðaþjónustan, sem væri ein af burðargreinum Íslands, liði fyrir óstöðugleika krónunnar og erfiðleikum við að gera langtímaáætlanir.

„Íslenskt atvinnulíf hefur á undanförnum vikum verið að kalla eftir meiri erlendri fjárfestingu, almennri umræðu, til þess að tala um þennan, sem ég vil kalla bleika fíl, sem er munurinn á vaxtakjörum og því hvað krónan er mikil samkeppnishindrun,“ sagði Dagur.

„Það eru einhverjir hagsmunir einhvers staðar sem bara einhvern veginn leggja svona einhverja þagnarhönd yfir þetta. Og það gengur ekki og alls ekki í núverandi stöðu.“

Hann vildi þá meina að krónan væri „tæki hinna fáu og stóru til þess að færa skellinn yfir á almenning.“

Lilja brást við hlæjandi: „Þetta er bara frasi, Dagur, enga frasapólitík hér.“

„Þannig hefur það verið í hundrað ár,“ bætti Dagur við, sem viðurkennir að krónan hafi sína kosti en vill meina að hún hafi fleiri galla. „Það er enginn sem vill fara út úr evrunni sem er þar inni. Af hverju? Vegna þess að þetta tryggir lægri vexti og betri kjör fyrir almenning og fyrirtæki.“

En Lilja sagði að á Íslandi væri auðlindadrifið hagkerfi sem reiddi sig á orku, ferðaþjónustu og sjávarútveg og því þyrfti að horfa á þann efnahagslega raunveruleika sem við blasti. Evran ein og sér byggi til dæmis ekki til framboð af húsnæði, sem mikil þörf er á.

„Menn verða að hafa í huga að það er best að fara í kerfisbreytingar hér heima,“ sagði Lilja. „Við verðum miklu fljótari að fara í það og við getum þannig náð lægri vöxtum. Ég fullyrði það.“