Stuðningur fyrir börn í vanda getur verið lífsbjörg Stefán Guðbrandsson skrifar 26. febrúar 2025 08:31 Eftir mikla fjölmiðlaumfjöllun síðustu misseri um börn í vanda í skólakerfinu hefur verið að byggjast upp í mér löngun til að segja frá minni sögu, því ég þekki það á eigin skinni hvað það skiptir miklu máli fyrir börn að kerfið grípi þau þegar þarf á að halda. Ég vil taka það fram að ég vil síst af öllu vorkunn, ég vil bara deila þessari reynslusögu, lýsa upplifun barns sem lendir undir í kerfinu og hvað úrræði fyrir þessi börn eru mikilvæg. Ég vil halda umræðunni uppi því þetta málefni skiptir mig miklu máli. Ég ólst upp í neðra Breiðholtinu og gekk í Breiðholtsskóla fyrstu árin mín í grunnskóla. Fyrsta árið var maður að fóta sig, læra allar reglur og kynnast krökkunum og allt virtist leika í lyndi. En á öðru ári voru vandamálin fljót að dúkka upp og áttu bara eftir að versna með árunum. Ég var í sífellu að lenda í kýtingi við kennara af því ég vildi ekki fylgja öllum reglum eins og var búist við af mér, ég fann sterka þörf fyrir að gera hlutina á minn hátt og ég með mína súpu af heilkennum og brestum passaði ekki inn í þennan kassa sem skólakerfið ákvað að væri eina rétta leiðin (virkar eflaust fyrir marga, en ekki alla). Næstu árin tóku við stanslaus átök, bæði við kennara og samnemendur sem sáu sér færi á að leggja mig í einelti af því ég var eitthvað skrítinn og öðruvísi sem varð til þess að hin börnin forðuðust mig. Þetta gekk á í mörg ár og skólinn bregst mér algjörlega, móðir mín þurfti að berjast með mestu herkjum fyrir því að eitthvað yrði gert í málunum, en það var aldrei gert neitt til að tækla vandamálið almennilega. Það endaði á að ég þurfti að skipta um skóla því skólinn taldi mig vera vandamálið. Ég gæti lengi útlistað hvernig þetta allt saman mótaði mig og hafði slæmar afleiðingar út allt lífið, en það væri of langt fyrir þennan pistil. Í dag lít ég ekki á strákana sem lögðu mig í einelti sem blóraböggla eða vandamálið, því með tímanum komst ég að því að þeir komu af brotnum heimilum sjálfir og kerfið hefði átt að grípa þá sem fyrst áður en vandamálin yrðu alvarlegri. En það voru engin úrræði fyrir þá heldur. Ég var svo heppinn að flytja til Akureyrar þegar ég var kominn á unglingsárin og eignaðist þar góða vini sem voru í uppreisn gegn kerfinu alveg eins og ég. En vandamálin mín fylgdu mér norður og skólinn þar gafst upp á mér eftir 2 ár. Þá fór ég í Hlíðarskóla á Akureyri sem er sérskóli fyrir börn með erfiðleika á bakinu og passa ekki inn í þetta hefðbundna skólakerfi. Þar var loksins tekið utan um mann með hlýju, umhyggju og skilningi. Skólastofan fyrir elsta bekkinn rúmaði bara fjóra nemendur þannig það var ekki lengur yfirþyrmandi fyrir mig að sitja í tíma með 30 nemendur í kringum mig, ég gat loksins lært í friði. Ég mátti líka yfirleitt læra á þann hátt sem hentaði mér best, mér fannst ég geta loksins verið ég sjálfur og fann styrk í vináttu við stráka sem voru eins og ég, og ef ég átti erfitt og hagaði mér illa þá var ég ekki húðskammaður heldur reyndi kennarinn að komast að rót vandans og spyrja mig rólega spurninga hvers vegna mér liði svona og tæklaði vandamálin eins og hinn besti sálfræðingur. Það var beitt réttlátum aga sem mér fannst sanngjarn, ekki svona tilgangslausar “afþvíbara” reglur. Þetta gjörsamlega bjargaði lífi mínu, þetta varð til þess að mikil reiði og gremja, sem hafði safnast upp yfir árin, linaðist og mér leið loksins vel í lífinu. Ég á þessari reynslu að þakka að ég missti ekki alla trú á kerfinu og lífinu, og fór ekki dýpra á kaf í neyslu vímuefna en ég gerði og náði alltaf að tolla í vinnu og fann mér einhvern tilgang með lífinu. Þess vegna er svona nauðsynlegt að hafa úrræði í boði fyrir börn í vanda, bæði gerendur og þolendur eineltis eða ofbeldis eða hvers kyns vanda. Það má ræða tölfræði, rannsóknir, áhrif á kennara og foreldra, hvað það kostar samfélagið beint og óbeint að taka ekki á þessum vandamálum, sem er alveg rökrétt. En það sem mér þykir mikilvægast er líf barnanna því æskuárin eru þau mikilvægustu fyrir mótun manneskjunar. Fyrir mig var þetta úrræði í Hlíðarskóla algjör lífsbjörgun, björgunarhringur sem var kastað til mín þegar ég var í hættu á að drukkna í framtíðinni, í raun bjargarlaust barn með engin raunveruleg tök á því að bjarga mér sjálfur. Það er sannað að ef börnum vegnar illa í skóla og eru með áföll á bakinu eru mun meiri líkur á að þau leitast í slæman félagsskap, byrja í neyslu, glæpum og almennt gangi verr í lífinu. Það er alltaf best að grípa í taumana sem fyrst. Samkvæmt lögum landsins og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna skal tryggja velferð og öryggi allra barna og skólar eiga að veita þeim sem allra besta veganesti út í lífið, þetta má ekki bregðast lengur því annars stefnir í óefni. Höfundur er öryrki í bata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinnumarkaður Skóla- og menntamál Mest lesið Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Sjá meira
Eftir mikla fjölmiðlaumfjöllun síðustu misseri um börn í vanda í skólakerfinu hefur verið að byggjast upp í mér löngun til að segja frá minni sögu, því ég þekki það á eigin skinni hvað það skiptir miklu máli fyrir börn að kerfið grípi þau þegar þarf á að halda. Ég vil taka það fram að ég vil síst af öllu vorkunn, ég vil bara deila þessari reynslusögu, lýsa upplifun barns sem lendir undir í kerfinu og hvað úrræði fyrir þessi börn eru mikilvæg. Ég vil halda umræðunni uppi því þetta málefni skiptir mig miklu máli. Ég ólst upp í neðra Breiðholtinu og gekk í Breiðholtsskóla fyrstu árin mín í grunnskóla. Fyrsta árið var maður að fóta sig, læra allar reglur og kynnast krökkunum og allt virtist leika í lyndi. En á öðru ári voru vandamálin fljót að dúkka upp og áttu bara eftir að versna með árunum. Ég var í sífellu að lenda í kýtingi við kennara af því ég vildi ekki fylgja öllum reglum eins og var búist við af mér, ég fann sterka þörf fyrir að gera hlutina á minn hátt og ég með mína súpu af heilkennum og brestum passaði ekki inn í þennan kassa sem skólakerfið ákvað að væri eina rétta leiðin (virkar eflaust fyrir marga, en ekki alla). Næstu árin tóku við stanslaus átök, bæði við kennara og samnemendur sem sáu sér færi á að leggja mig í einelti af því ég var eitthvað skrítinn og öðruvísi sem varð til þess að hin börnin forðuðust mig. Þetta gekk á í mörg ár og skólinn bregst mér algjörlega, móðir mín þurfti að berjast með mestu herkjum fyrir því að eitthvað yrði gert í málunum, en það var aldrei gert neitt til að tækla vandamálið almennilega. Það endaði á að ég þurfti að skipta um skóla því skólinn taldi mig vera vandamálið. Ég gæti lengi útlistað hvernig þetta allt saman mótaði mig og hafði slæmar afleiðingar út allt lífið, en það væri of langt fyrir þennan pistil. Í dag lít ég ekki á strákana sem lögðu mig í einelti sem blóraböggla eða vandamálið, því með tímanum komst ég að því að þeir komu af brotnum heimilum sjálfir og kerfið hefði átt að grípa þá sem fyrst áður en vandamálin yrðu alvarlegri. En það voru engin úrræði fyrir þá heldur. Ég var svo heppinn að flytja til Akureyrar þegar ég var kominn á unglingsárin og eignaðist þar góða vini sem voru í uppreisn gegn kerfinu alveg eins og ég. En vandamálin mín fylgdu mér norður og skólinn þar gafst upp á mér eftir 2 ár. Þá fór ég í Hlíðarskóla á Akureyri sem er sérskóli fyrir börn með erfiðleika á bakinu og passa ekki inn í þetta hefðbundna skólakerfi. Þar var loksins tekið utan um mann með hlýju, umhyggju og skilningi. Skólastofan fyrir elsta bekkinn rúmaði bara fjóra nemendur þannig það var ekki lengur yfirþyrmandi fyrir mig að sitja í tíma með 30 nemendur í kringum mig, ég gat loksins lært í friði. Ég mátti líka yfirleitt læra á þann hátt sem hentaði mér best, mér fannst ég geta loksins verið ég sjálfur og fann styrk í vináttu við stráka sem voru eins og ég, og ef ég átti erfitt og hagaði mér illa þá var ég ekki húðskammaður heldur reyndi kennarinn að komast að rót vandans og spyrja mig rólega spurninga hvers vegna mér liði svona og tæklaði vandamálin eins og hinn besti sálfræðingur. Það var beitt réttlátum aga sem mér fannst sanngjarn, ekki svona tilgangslausar “afþvíbara” reglur. Þetta gjörsamlega bjargaði lífi mínu, þetta varð til þess að mikil reiði og gremja, sem hafði safnast upp yfir árin, linaðist og mér leið loksins vel í lífinu. Ég á þessari reynslu að þakka að ég missti ekki alla trú á kerfinu og lífinu, og fór ekki dýpra á kaf í neyslu vímuefna en ég gerði og náði alltaf að tolla í vinnu og fann mér einhvern tilgang með lífinu. Þess vegna er svona nauðsynlegt að hafa úrræði í boði fyrir börn í vanda, bæði gerendur og þolendur eineltis eða ofbeldis eða hvers kyns vanda. Það má ræða tölfræði, rannsóknir, áhrif á kennara og foreldra, hvað það kostar samfélagið beint og óbeint að taka ekki á þessum vandamálum, sem er alveg rökrétt. En það sem mér þykir mikilvægast er líf barnanna því æskuárin eru þau mikilvægustu fyrir mótun manneskjunar. Fyrir mig var þetta úrræði í Hlíðarskóla algjör lífsbjörgun, björgunarhringur sem var kastað til mín þegar ég var í hættu á að drukkna í framtíðinni, í raun bjargarlaust barn með engin raunveruleg tök á því að bjarga mér sjálfur. Það er sannað að ef börnum vegnar illa í skóla og eru með áföll á bakinu eru mun meiri líkur á að þau leitast í slæman félagsskap, byrja í neyslu, glæpum og almennt gangi verr í lífinu. Það er alltaf best að grípa í taumana sem fyrst. Samkvæmt lögum landsins og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna skal tryggja velferð og öryggi allra barna og skólar eiga að veita þeim sem allra besta veganesti út í lífið, þetta má ekki bregðast lengur því annars stefnir í óefni. Höfundur er öryrki í bata.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun