Stórútgerðin og ESB Atli Hermannsson skrifar 5. desember 2024 20:03 Nýlegar kannanir og úrslit kosninganna sýna að stór hluti kjósenda er áfram um að skoða aðild að ESB. Hvort aðild að sambandinu geti e.t.v. aukið hagsæld með nýjum gjaldmiðli, minni verðbólgu og réttlátara samfélagi. Bent er m.a. á að árlegur kostnaður við það eitt að halda úti íslenskri krónu er a.m.k. 100 milljarðar – eða jafnmikið og allar vaxtagreiðslur ríkissjóðs. Greinar tengdar ESB umræðunni skiptast alla jafna nokkuð jafnt á milli þeirra sem vilja að almenningur ákveði í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort ráðast skuli í viðræður - og hinna sem telja sig eiga að ráða. Taka skal fram að þeir sem skrifa gegn ESB aðild eru nokkuð áberandi erindrekar fyrirtækja eða samtaka sem njóta margvíslegra forréttinda og sérhagsmuna í okkar þjóðfélagi. Voru t.d. á réttum stað þegar sameiginlegum verðmætum þjóðarinnar var útdeilt til fáeina útvaldra – og hafa verið áskrifendur allar götur síðan. Beinast liggur við að nefna LÍÚ, Landsamband íslenskara útgerðarmanna eða SFS eins og þau samtök heita í dag. Þeirra helstu „stuðningsfulltrúar“ telja aðild að ESB allt til foráttu. Bent er m.a. á að við séum svo fámenn að við mættum okkur lítils gegn vörgunum í Brussel sem myndu sölsa undir sig fiskveiði auðlind þjóðarinnar. Og þar liggur hundurinn grafinn Greinarnar ganga m.ö.o. flestar út á að verja sérhagsmuni eigenda nokkurra stórútgerða á kostnað almennings í landinu. Látið er í veðri vaka að við inngöngu í ESB fylltist hér allt af erlendum skipum og fiskimiðin yrðu líkt og sviðin jörð. En allir sem til þekkja vita að það getur ekki gerst. Fyrir það fyrsta þá hafa engar erlendar útgerðir stundað veiðar hér við land síðastliðin 50 ár. Þær hafa þ.a.l. enga veiðireynslu og því um tómt mál að tala. Málflutningur um annað er fyrir löngu hættur að vera boðlegur - en brá þó fyrir í kosningabaráttunni. Taka skal fram að ef eigendur evrópskra útgerða hygðust koma hingað þá kæmu þeir alveg örugglega með flugi. Því frá 1994 eða síðastliðin 30 ár hefur sjóðum og hlutdeildarfélögum á öllu ESB svæðinu verið heimilt að fjárfesta í íslenskum útgerðum upp að 49.5%. En hvað ég best veit hefur enginn á öllum þeim tíma sem liðinn er fjárfest í „besta fiskveiðikerfi í heimi“. Ástæðan er líklega sú að stærsta bókfærða eign stórútgerðarinnar er það sem kallast „óefnislegar eignir“ - veiðiheimildirnar - sem ríkið úthlutar til eins árs í senn og myndar ekki eignarétt - eins og segir í fyrstu grein laga um fiskveiðikerfið. Það hefur m.ö.o ekki enn tekist að selja evrópskum fjárfestum veiðiheimildir í helstu sameign þjóðarinnar, þrátt fyrir að bæði forstjóri Brim ehf. og raunar fleiri hafa sagst vilja gera það. Fiskur undir steini Þegar grannt er skoðað er líklegra en ekki að evrópskir bankar eigi megnið af veðskuldum stórútgerðarinnar. Að veiðiheimildirnar séu m.ö.o. veðsettar erlendis því stórútgerðin nýtur þeirra forréttinda að geta fjármagnað sig á nálægt 2-3 % vöxtum sem hvorki minni útgerðum né öðrum fyrirtækjum hér heima stendur til boða. Þarna fara því saman hagsmunir stórútgerðarinnar sem einir njóta lágra evrópskra vaxtakjara og íslensku bankana sem óáreittir geta snýtt og skeint almenningi með krónunni. Undanfarin ár hefur mikil og glæsileg endurnýjun átt sér stað á íslenska stór-skipaflotanum. Flest skipanna hafa verið smíðuð innan landamerkja ESB, ýmist í Pólandi, Danmörku eða Spáni. Hefur stórútgerðin því til viðbótar einstökum vaxtakjörum líklega einnig notið góðs af styrkjakerfi sambandsins. Því þekkt er að ESB styrkir þarlendar skipasmíðastöðvar eða niðurgreiðir smíðakostnað umtalsvert. Með roði og beinum Ekki er annað að heyra á forkólfum LÍÚ/SFS en að evrópskar útgerðir sem ekki eru nú þegar farnar á hausinn, væru það alveg örugglega ef ekki væri fyrir öflugt styrkjakerfi sambandsins. Það hlýtur því að skjóta skökku við að íslenska stórútgerðin skuli á undanförnum árum hafa fjárfest í mörgum útgerðum innan ESB. Getur verið að íslenska stórútgerðin sé óbeint að þiggja fjármuni úr sjóðum sambandsins við kaup á evrópskum útgerðum? Eru evrópskar útgerðir í íslenskri eigu þá einnig að þiggja rekstrarstyrki úr sjóðum sambandsins? Mér telst til að íslenska stórútgerðin hafi nú þegar hreiðrað um sig í flestum ef ekki öllum þeim 7-8 ríkjum innan ESB sem einhverra hagsmuni hafa af fiskveiðum. Því til viðbótar hafa sumar þessar íslensk/evrópsku útgerðir verið að endurnýja skipastól sinn að undanförnu – líklega einnig í boði ESB. Til viðbótar öflugu styrkjakerfi sambandsins þarf einnig veiðiheimildir og því nauðsynlegt að hafa greiðan aðgang að The Common Fisheries Policy sem úthlutar ríkjakvótum líkt og veiðiheimildum hér heima. Þegar öllu er á botninn hvolft hefur íslensku stórútgerðinni á stuttum tíma tekist að tryggja sér umtalsverðan hlut af veiðiheimildum sambandsins í Barentshafi og e.t.v. víðar. Engu að síður kyrja „hollvinir“ LÍÚ/SFS falska öfugmæla-sönginn um að íslenskum sjávarútvegi muni stafa mikil hætta af inngöngu í sambandið. Vísvitandi – vísindi Ef einhverjir skyldu hafa áhyggjur af orðspori og framtíð Hafrannsóknarstofnunar; að við yrðum t.d. krafin um að taka upp annað nýtingarkerfi, skal bent á að stjórnkerfi ESB, The Common Fisheries Policy styðst við samskonar nýtingarkerfi og Hafró. Því yrðu engar breytingar hjá okkur hvað varðar sóknarstýringu og ráðgjöf um heildarafla okkar helstu fiskstofna. Gildir þá einu hversu gáfulegar eða vitlausar þær eru. Því nær allar ákvarðanir eru nú þegar teknar við hringborðið hjá ICES Alþjóða hafrannsóknarráðinu í Kaupmannahöfn. Við erum m.ö.o. stofnfélagar að ICES og áttum t.d. um tíma forseta ráðsins og höfum lengst af átt okkar fulltrúa í ráðgjafaráði ICES. Fiskveiðiráðgjöfin og ákvarðanir um heildarafla var m.ö.o. framseld til Evrópu fyrir fjölmörgum árum og eru teknar í hópi fjölþjóða vísindamanna - sem allir koma úr sama klakinu. Það er ekki fyrr en að því ferli loknu sem okkar ráðherra sjávarútvegsmála er kynnt ráðgjöfin - og gert að samþykkja hana eins og við þekkjum. Hvað sem öllu líður þá frábýð ég mér ráðgjöf frá fáeinum einstaklingum sem einir geta fénýtt sameign þjóðarinnar í eigin hagsmunaskyni. Þá furða ég mig á þegjandi samþykki Samtaka atvinnulífsins, Viðskiptaráðs og annarra samtaka atvinnulífsins sem minna helst á mýs undir fjalaketti, þegar þau eiga öllum árum að efla efnahagslífið og skapa forsendur til framfara og bættra lífskjara. Að lokum má geta þess; að árið 2008 mat fulltrúi okkar í 12 manna Evrópunefnd forsætisráðuneytisins, að mjög auðvelt yrði að komast að samkomulagi við ESB hvað varðar sjávarútvegsmálin; það væri frekar spurningin um hvað gera ætti eftir hádegi þann daginn - eins og það var orðað. Höfundur er hafnarvörður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Evrópusambandið Mest lesið Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson Skoðun Skoðun Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun „Refsipólitísk áhrif“ Alma Mjöll Ólafsdóttir skrifar Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Ný og góð veröld í Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Krónupíning foreldra er engin lausn Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Köld kveðja á kvennaári Stefanía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ísland fyrst Kjartan Magnússon skrifar Skoðun Gagnaver í leit að orku Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Varði Ísland ólíkt sumum öðrum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Berum virðingu fyrir börnunum okkar Þorvaldur Davíð Kristjánsson skrifar Skoðun Í Hafnarfirði finnur unga fólkið rými, rödd og raunveruleg tækifæri Valdimar Víðisson skrifar Sjá meira
Nýlegar kannanir og úrslit kosninganna sýna að stór hluti kjósenda er áfram um að skoða aðild að ESB. Hvort aðild að sambandinu geti e.t.v. aukið hagsæld með nýjum gjaldmiðli, minni verðbólgu og réttlátara samfélagi. Bent er m.a. á að árlegur kostnaður við það eitt að halda úti íslenskri krónu er a.m.k. 100 milljarðar – eða jafnmikið og allar vaxtagreiðslur ríkissjóðs. Greinar tengdar ESB umræðunni skiptast alla jafna nokkuð jafnt á milli þeirra sem vilja að almenningur ákveði í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort ráðast skuli í viðræður - og hinna sem telja sig eiga að ráða. Taka skal fram að þeir sem skrifa gegn ESB aðild eru nokkuð áberandi erindrekar fyrirtækja eða samtaka sem njóta margvíslegra forréttinda og sérhagsmuna í okkar þjóðfélagi. Voru t.d. á réttum stað þegar sameiginlegum verðmætum þjóðarinnar var útdeilt til fáeina útvaldra – og hafa verið áskrifendur allar götur síðan. Beinast liggur við að nefna LÍÚ, Landsamband íslenskara útgerðarmanna eða SFS eins og þau samtök heita í dag. Þeirra helstu „stuðningsfulltrúar“ telja aðild að ESB allt til foráttu. Bent er m.a. á að við séum svo fámenn að við mættum okkur lítils gegn vörgunum í Brussel sem myndu sölsa undir sig fiskveiði auðlind þjóðarinnar. Og þar liggur hundurinn grafinn Greinarnar ganga m.ö.o. flestar út á að verja sérhagsmuni eigenda nokkurra stórútgerða á kostnað almennings í landinu. Látið er í veðri vaka að við inngöngu í ESB fylltist hér allt af erlendum skipum og fiskimiðin yrðu líkt og sviðin jörð. En allir sem til þekkja vita að það getur ekki gerst. Fyrir það fyrsta þá hafa engar erlendar útgerðir stundað veiðar hér við land síðastliðin 50 ár. Þær hafa þ.a.l. enga veiðireynslu og því um tómt mál að tala. Málflutningur um annað er fyrir löngu hættur að vera boðlegur - en brá þó fyrir í kosningabaráttunni. Taka skal fram að ef eigendur evrópskra útgerða hygðust koma hingað þá kæmu þeir alveg örugglega með flugi. Því frá 1994 eða síðastliðin 30 ár hefur sjóðum og hlutdeildarfélögum á öllu ESB svæðinu verið heimilt að fjárfesta í íslenskum útgerðum upp að 49.5%. En hvað ég best veit hefur enginn á öllum þeim tíma sem liðinn er fjárfest í „besta fiskveiðikerfi í heimi“. Ástæðan er líklega sú að stærsta bókfærða eign stórútgerðarinnar er það sem kallast „óefnislegar eignir“ - veiðiheimildirnar - sem ríkið úthlutar til eins árs í senn og myndar ekki eignarétt - eins og segir í fyrstu grein laga um fiskveiðikerfið. Það hefur m.ö.o ekki enn tekist að selja evrópskum fjárfestum veiðiheimildir í helstu sameign þjóðarinnar, þrátt fyrir að bæði forstjóri Brim ehf. og raunar fleiri hafa sagst vilja gera það. Fiskur undir steini Þegar grannt er skoðað er líklegra en ekki að evrópskir bankar eigi megnið af veðskuldum stórútgerðarinnar. Að veiðiheimildirnar séu m.ö.o. veðsettar erlendis því stórútgerðin nýtur þeirra forréttinda að geta fjármagnað sig á nálægt 2-3 % vöxtum sem hvorki minni útgerðum né öðrum fyrirtækjum hér heima stendur til boða. Þarna fara því saman hagsmunir stórútgerðarinnar sem einir njóta lágra evrópskra vaxtakjara og íslensku bankana sem óáreittir geta snýtt og skeint almenningi með krónunni. Undanfarin ár hefur mikil og glæsileg endurnýjun átt sér stað á íslenska stór-skipaflotanum. Flest skipanna hafa verið smíðuð innan landamerkja ESB, ýmist í Pólandi, Danmörku eða Spáni. Hefur stórútgerðin því til viðbótar einstökum vaxtakjörum líklega einnig notið góðs af styrkjakerfi sambandsins. Því þekkt er að ESB styrkir þarlendar skipasmíðastöðvar eða niðurgreiðir smíðakostnað umtalsvert. Með roði og beinum Ekki er annað að heyra á forkólfum LÍÚ/SFS en að evrópskar útgerðir sem ekki eru nú þegar farnar á hausinn, væru það alveg örugglega ef ekki væri fyrir öflugt styrkjakerfi sambandsins. Það hlýtur því að skjóta skökku við að íslenska stórútgerðin skuli á undanförnum árum hafa fjárfest í mörgum útgerðum innan ESB. Getur verið að íslenska stórútgerðin sé óbeint að þiggja fjármuni úr sjóðum sambandsins við kaup á evrópskum útgerðum? Eru evrópskar útgerðir í íslenskri eigu þá einnig að þiggja rekstrarstyrki úr sjóðum sambandsins? Mér telst til að íslenska stórútgerðin hafi nú þegar hreiðrað um sig í flestum ef ekki öllum þeim 7-8 ríkjum innan ESB sem einhverra hagsmuni hafa af fiskveiðum. Því til viðbótar hafa sumar þessar íslensk/evrópsku útgerðir verið að endurnýja skipastól sinn að undanförnu – líklega einnig í boði ESB. Til viðbótar öflugu styrkjakerfi sambandsins þarf einnig veiðiheimildir og því nauðsynlegt að hafa greiðan aðgang að The Common Fisheries Policy sem úthlutar ríkjakvótum líkt og veiðiheimildum hér heima. Þegar öllu er á botninn hvolft hefur íslensku stórútgerðinni á stuttum tíma tekist að tryggja sér umtalsverðan hlut af veiðiheimildum sambandsins í Barentshafi og e.t.v. víðar. Engu að síður kyrja „hollvinir“ LÍÚ/SFS falska öfugmæla-sönginn um að íslenskum sjávarútvegi muni stafa mikil hætta af inngöngu í sambandið. Vísvitandi – vísindi Ef einhverjir skyldu hafa áhyggjur af orðspori og framtíð Hafrannsóknarstofnunar; að við yrðum t.d. krafin um að taka upp annað nýtingarkerfi, skal bent á að stjórnkerfi ESB, The Common Fisheries Policy styðst við samskonar nýtingarkerfi og Hafró. Því yrðu engar breytingar hjá okkur hvað varðar sóknarstýringu og ráðgjöf um heildarafla okkar helstu fiskstofna. Gildir þá einu hversu gáfulegar eða vitlausar þær eru. Því nær allar ákvarðanir eru nú þegar teknar við hringborðið hjá ICES Alþjóða hafrannsóknarráðinu í Kaupmannahöfn. Við erum m.ö.o. stofnfélagar að ICES og áttum t.d. um tíma forseta ráðsins og höfum lengst af átt okkar fulltrúa í ráðgjafaráði ICES. Fiskveiðiráðgjöfin og ákvarðanir um heildarafla var m.ö.o. framseld til Evrópu fyrir fjölmörgum árum og eru teknar í hópi fjölþjóða vísindamanna - sem allir koma úr sama klakinu. Það er ekki fyrr en að því ferli loknu sem okkar ráðherra sjávarútvegsmála er kynnt ráðgjöfin - og gert að samþykkja hana eins og við þekkjum. Hvað sem öllu líður þá frábýð ég mér ráðgjöf frá fáeinum einstaklingum sem einir geta fénýtt sameign þjóðarinnar í eigin hagsmunaskyni. Þá furða ég mig á þegjandi samþykki Samtaka atvinnulífsins, Viðskiptaráðs og annarra samtaka atvinnulífsins sem minna helst á mýs undir fjalaketti, þegar þau eiga öllum árum að efla efnahagslífið og skapa forsendur til framfara og bættra lífskjara. Að lokum má geta þess; að árið 2008 mat fulltrúi okkar í 12 manna Evrópunefnd forsætisráðuneytisins, að mjög auðvelt yrði að komast að samkomulagi við ESB hvað varðar sjávarútvegsmálin; það væri frekar spurningin um hvað gera ætti eftir hádegi þann daginn - eins og það var orðað. Höfundur er hafnarvörður.
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar
Skoðun Í Hafnarfirði finnur unga fólkið rými, rödd og raunveruleg tækifæri Valdimar Víðisson skrifar