Hvað eiga eldri borgarar að kjósa? Hjördís Hendriksdóttir skrifar 7. nóvember 2024 12:01 Almennt fá málefni eldri borgara takmarkaða athygli í stjórnmálaumræðunni nema þegar kemur að kosningum. Þegar frambjóðendur eru komnir í kosningaham eru kjör og aðstæður aldraðra dregin fram í dagsljósið og flokkarnir keppast við að benda á það óréttlæti sem þessi hópur er beittur. Þeir benda á það ranglæti sem felst í því að allar tekjur eldri borgara skerða ellilífeyri þeirra frá Tryggingastofnun af því að frítekjumarkmið er svo lágt. Frambjóðendur segja að bæta verði aðgengi að heilbrigðisþjónustu, auka þurfi uppbyggingu hjúkrunarrýma, bæta heimaþjónustu, heimahjúkrun, geðþjónustu og svo framvegis - þið þekkið rulluna. Frambjóðendur heita því að réttlæti til handa eldri borgurum muni birtast í næstu fjárlögum komist þau í ráðherrastólana. Nú styttist í næstu kosningar til Alþingis sem boðað hefur verið til með afskaplega stuttum fyrirvara. Þrátt fyrir þennan skamma aðdraganda segjast allir þingflokkarnir, hvort sem þeir hafa verið í stjórn eða stjórnarandstöðu, vera meira en tilbúnir í kosningar með útfærðar málefnaskrár og kosningaloforð. Stór ástæða þess að flokkarnir eru tilbúnir með loforðalistann sinn er að þeir hafa átt þá tilbúna árum og jafnvel áratugum saman. Þar sem gömlu loforðin til handa eldri borgurum hafa aldrei verið efnd er auðvelt draga þau upp úr pússinu, dusta af þeim rykið og “endurnýta”. Sem dæmi um mögulega endurnýtingu kosningaloforða er bréf Bjarna Benediktssonar, dagsett 22. apríl 2013, til kjósenda þar sem hann skrifar, “Eldri kynslóðir verðskulda að búa við öryggi og góð lífsgæði”. Enn fremur skrifar hann m.a. að það eigi ekki að íþyngja öldruðum með ósanngjarnri skattlagningu, að afturkalla eigi kjaraskerðingu ellilífeyrisþega frá 2009, og að afnema eigi tekjutengingar ellilífeyris. “Þar er sannarlega um réttlætismál að ræða” skrifaði Bjarni. “Til að það megi verða þarfnast Sjálfstæðisflokkurinn stuðnings þíns á laugardaginn” sem hann og fékk. En þrátt fyrir árangur Bjarna og Sjálfstæðisflokksins í kosningunum 2013 hefur eldra fólk mátt bíða eftir úrlausn á þessu „sannarlega réttlætismáli”. Árið 2017 var Bjarni Benediktsson orðinn forsætisráðherra og flutti stefnuræðu sína á Alþingi. Við það tækifæri sagði Katrín Jakobsdóttir, þá í minnihluta á Alþingi, „núverandi ríkisstjórn gerir ráð fyrir að öryrkjar og aldraðir hokri áfram og búi við skammarleg kjör“. Stuttu síðar, þann 30. nóvember, var Katrín orðin forsætisráðherra en enn var ekki tekið á þessum „skammarlegum kjörum“ eldri borgara. Þessu var Guðrún Hafsteinsdóttir, Sjálfstæðisflokki, sammála þegar hún skrifaði þann 28. maí 2021 grein í Fréttablaðið um að „Samspil almannatrygginga og lífeyrissjóða ætti að vera efst á forgangslista við endurskoðun lífeyrikerfisins okkar. Skerðing lífeyris frá Tryggingastofnun er slík að ekki verður við unað. Svona gerum við einfaldlega ekki gagnvart eldri borgurum ……. Svo langt er gengið að ég tel grófustu skerðingarnar jafngilda árás á mannréttindi og þar með ljótan blett á annars ágætu tryggingakerfi”. Guðmundur Ingi Guðbrandsson félagsmálaráðherra gældi um tíma við þá hugmynd að dusta rykið af frumvarpi til laga um að skipaður yrði sérstakur Umboðsmaður aldraðra. Frumvarpið var samþykkt í fyrstu og annarri umræðu á Alþingi en hvarf svo inn í allsherjarnefnd og hefur ekkert til þess spurst síðan. Og að lokum má nefna að Framsóknarflokkurinn sagði 27.09.2016 að staða eldri borgara væri forgangsmál og nú í haust, þann 19.09.2024, lagði flokkurinn til að almennt frítekjumark eldri borgara verði hækkað úr kr. 25.000. í 36.500 þann 1. janúar nk. sem leiði til þess að fleiri eldri borgarar geti haft auknar tekjur án þess að það leiði til skerðinga frá Tryggingastofnun. Þessi hækkun nær samt ekki að halda í við verðbólguna síðan 1. janúar 2017, þegar almenna frítekjumarkið hækkaði síðast. Eins og sjá má af þessari upprifjun er staðreyndin sú að fulltrúar flokkanna segja eitt fyrir kosningar en gera síðan eitthvað allt annað þegar þeir eru komnir í valdastólana. Hvernig í ósköpunum á að vera hægt að kjósa þessa flokka til forystu og trúa því að NÚNA verði staðið við loforðin? Eldri borgarar eru fjölmennur hópur kjósenda, rétt undir 60 þúsund manns 65 ára og eldri. Atkvæði þeirra geta því skipt miklu máli og eldri borgarar og aðrir eru hvattir til að hlusta á það sem nú er lofað og meta hverju trúa skal. Höfundur er formaður stjórnar U3A Reykjavík - Háskóla þriðja æviskeiðsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Eldri borgarar Mest lesið Halldór 26.04.2025 Halldór Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Sjá meira
Almennt fá málefni eldri borgara takmarkaða athygli í stjórnmálaumræðunni nema þegar kemur að kosningum. Þegar frambjóðendur eru komnir í kosningaham eru kjör og aðstæður aldraðra dregin fram í dagsljósið og flokkarnir keppast við að benda á það óréttlæti sem þessi hópur er beittur. Þeir benda á það ranglæti sem felst í því að allar tekjur eldri borgara skerða ellilífeyri þeirra frá Tryggingastofnun af því að frítekjumarkmið er svo lágt. Frambjóðendur segja að bæta verði aðgengi að heilbrigðisþjónustu, auka þurfi uppbyggingu hjúkrunarrýma, bæta heimaþjónustu, heimahjúkrun, geðþjónustu og svo framvegis - þið þekkið rulluna. Frambjóðendur heita því að réttlæti til handa eldri borgurum muni birtast í næstu fjárlögum komist þau í ráðherrastólana. Nú styttist í næstu kosningar til Alþingis sem boðað hefur verið til með afskaplega stuttum fyrirvara. Þrátt fyrir þennan skamma aðdraganda segjast allir þingflokkarnir, hvort sem þeir hafa verið í stjórn eða stjórnarandstöðu, vera meira en tilbúnir í kosningar með útfærðar málefnaskrár og kosningaloforð. Stór ástæða þess að flokkarnir eru tilbúnir með loforðalistann sinn er að þeir hafa átt þá tilbúna árum og jafnvel áratugum saman. Þar sem gömlu loforðin til handa eldri borgurum hafa aldrei verið efnd er auðvelt draga þau upp úr pússinu, dusta af þeim rykið og “endurnýta”. Sem dæmi um mögulega endurnýtingu kosningaloforða er bréf Bjarna Benediktssonar, dagsett 22. apríl 2013, til kjósenda þar sem hann skrifar, “Eldri kynslóðir verðskulda að búa við öryggi og góð lífsgæði”. Enn fremur skrifar hann m.a. að það eigi ekki að íþyngja öldruðum með ósanngjarnri skattlagningu, að afturkalla eigi kjaraskerðingu ellilífeyrisþega frá 2009, og að afnema eigi tekjutengingar ellilífeyris. “Þar er sannarlega um réttlætismál að ræða” skrifaði Bjarni. “Til að það megi verða þarfnast Sjálfstæðisflokkurinn stuðnings þíns á laugardaginn” sem hann og fékk. En þrátt fyrir árangur Bjarna og Sjálfstæðisflokksins í kosningunum 2013 hefur eldra fólk mátt bíða eftir úrlausn á þessu „sannarlega réttlætismáli”. Árið 2017 var Bjarni Benediktsson orðinn forsætisráðherra og flutti stefnuræðu sína á Alþingi. Við það tækifæri sagði Katrín Jakobsdóttir, þá í minnihluta á Alþingi, „núverandi ríkisstjórn gerir ráð fyrir að öryrkjar og aldraðir hokri áfram og búi við skammarleg kjör“. Stuttu síðar, þann 30. nóvember, var Katrín orðin forsætisráðherra en enn var ekki tekið á þessum „skammarlegum kjörum“ eldri borgara. Þessu var Guðrún Hafsteinsdóttir, Sjálfstæðisflokki, sammála þegar hún skrifaði þann 28. maí 2021 grein í Fréttablaðið um að „Samspil almannatrygginga og lífeyrissjóða ætti að vera efst á forgangslista við endurskoðun lífeyrikerfisins okkar. Skerðing lífeyris frá Tryggingastofnun er slík að ekki verður við unað. Svona gerum við einfaldlega ekki gagnvart eldri borgurum ……. Svo langt er gengið að ég tel grófustu skerðingarnar jafngilda árás á mannréttindi og þar með ljótan blett á annars ágætu tryggingakerfi”. Guðmundur Ingi Guðbrandsson félagsmálaráðherra gældi um tíma við þá hugmynd að dusta rykið af frumvarpi til laga um að skipaður yrði sérstakur Umboðsmaður aldraðra. Frumvarpið var samþykkt í fyrstu og annarri umræðu á Alþingi en hvarf svo inn í allsherjarnefnd og hefur ekkert til þess spurst síðan. Og að lokum má nefna að Framsóknarflokkurinn sagði 27.09.2016 að staða eldri borgara væri forgangsmál og nú í haust, þann 19.09.2024, lagði flokkurinn til að almennt frítekjumark eldri borgara verði hækkað úr kr. 25.000. í 36.500 þann 1. janúar nk. sem leiði til þess að fleiri eldri borgarar geti haft auknar tekjur án þess að það leiði til skerðinga frá Tryggingastofnun. Þessi hækkun nær samt ekki að halda í við verðbólguna síðan 1. janúar 2017, þegar almenna frítekjumarkið hækkaði síðast. Eins og sjá má af þessari upprifjun er staðreyndin sú að fulltrúar flokkanna segja eitt fyrir kosningar en gera síðan eitthvað allt annað þegar þeir eru komnir í valdastólana. Hvernig í ósköpunum á að vera hægt að kjósa þessa flokka til forystu og trúa því að NÚNA verði staðið við loforðin? Eldri borgarar eru fjölmennur hópur kjósenda, rétt undir 60 þúsund manns 65 ára og eldri. Atkvæði þeirra geta því skipt miklu máli og eldri borgarar og aðrir eru hvattir til að hlusta á það sem nú er lofað og meta hverju trúa skal. Höfundur er formaður stjórnar U3A Reykjavík - Háskóla þriðja æviskeiðsins.
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar