Að þróa og efla gróskuhugarfar Ingrid Kuhlman skrifar 9. september 2024 08:02 Carol S. Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford háskóla, er frumkvöðull í rannsóknum á hugarfari. Í bók sinni Mindset: The New Psychology of Success gerir hún greinarmun á gróskuhugarfari annars vegar (e. growth mindset) og fastmótuðu hugarfari hins vegar (e. fixed mindset). Dweck segir að viðhorf okkar og trú á eigin hæfileika geti haft áhrif á ýmsa þætti lífsins, þar á meðal akademíska frammistöðu, vinnu, árangur í íþróttum og persónuleg samskipti. Hvað felst í grósku- og fastmótuðu hugarfari? Samkvæmt Dweck er kjarni gróskuhugarfars trúin á að við getum þróað hæfileika okkar og hæfni með vinnusemi, dugnaði og þrautseigju og í gegnum nám og þjálfun. Fólk með gróskuhugarfar trúir því að það geti bætt árangur sinn og færni með því að leggja sig fram. Það er opið fyrir lærdómi og sér mistök eða erfiðleika sem tækifæri til að læra, bæta sig og þróast áfram. Það setur sér háleit og krefjandi markmið og gefst ekki upp auðveldlega þegar það stendur andspænis áskorunum eða erfiðleikum. Fólk með gróskuhugarfar er opið fyrir endurgjöf og nýtur hana til að bæta sig. Það lítur á velgengni annarra sem hvatningu. Fólk með fastmótað hugarfar á hinn bóginn trúir að hæfileikar og færni séu meðfæddir eiginleikar sem ekki er hægt að breyta; annaðhvort séum við góð í einhverju eða ekki. Þetta viðhorf leiðir til þess að það forðast áskoranir vegna hræðslu við mistök og gefst auðveldlega upp þegar það mætir mótlæti. Það lítur á gagnrýni sem persónulega árás og upplifur ógn af árangri annarra þar sem það metur eigin árangur oft út frá árangri annarra. Fastmótað hugarfar getur takmarkað vöxt og framfarir einstaklinga þar sem það hindrar þá í að taka áhættu, prófa nýja hluti og læra af reynslunni. Leiðir til að þjálfa gróskuhugarfar Carol Dweck og rannsóknarteymi hennar hafa veitt dýrmæta innsýn í hvernig hægt að breyta fastmótuðu hugarfari í gróskuhugarfar með því að þróa meðvitund um eigin viðhorf og hvernig þau hafa áhrif á hegðun okkar og ákvarðanatöku. Gróskuhugarfar er, öfugt við það sem margir kunna að halda, ekki eitthvað sem við fæðumst með heldur er hægt að rækta það og efla með réttu hugarfari og þjálfun. Hér fyrir neðan eru nokkrar aðferðir til að efla og þróa gróskuhugarfar: 1. Skilja aðlögunarhæfni heilans Aðlögunarhæfni eða sveigjanleiki miðtaugakerfisins (e. neuroplasticity) er ótrúleg geta heilans til að aðlaga sig og breytast allt okkar líf. Þessi aðlögun getur átt sér stað á margan hátt, til dæmis með myndun nýrra taugafrumna, styrkingu eða veikingu tiltekinna taugabrauta. Einnig með endurskipulagningu á starfsemi eða hlutverkum mismunandi svæða heilans sem viðbragð við nýrri reynslu, námi, þjálfun eða jafnvel í kjölfar skaða. Þetta sannar að hæfileikar og geta okkar til að læra og aðlaga okkur eru síður en svo föst og óbreytanleg einkenni. 2. Skora á raddirnar sem endurspegla fastmótað hugarfar Gott er að æfa sig í að bera kennsl á raddir fastmótaðs viðhorfs, eins og t.d. „Ég er ekki góð/ur í þessu“, „Ég get þetta ekki“ eða „Þetta voru hræðileg mistök“ og skipta þessum hugsunum út fyrir hugsanir sem endurspegla gróskuhugarfar: „Ég hef ekki náð tökum á þessu ennþá“, „Ég ætla að æfa mig í þessu“ eða „Ég geri bara betur næst“. 3. Setja sér markmið um að læra eða þroskast í staðinn fyrir afköst Í stað þess að einblína á afkastagetu eða frammistöðu er gott að setja sér markmið sem snúa að því að læra nýja hluti og þróast. Þetta getur verið allt frá því að læra nýtt tungumál, bæta kynningarfærni, auka leiðtogahæfni eða öðlast dýpri skilning á gervigreind. 4. Hrósa fyrir dugnað, ekki hæfileika Hægt er að efla gróskuhugarfar hjá öðrum með því að hrósa þeim fyrir dugnað, ástundun eða þrautseigju frekar en meðfædda hæfileika eða gáfur. Þessi nálgun tryggir að þeir skilgreini sig ekki eingöngu út frá meðfæddum hæfileikum og missa ekki móðinn þegar þeir takast á við áskoranir þar sem þeir skilja að þrautseigja og það að leggja eitthvað á sig leiði til vaxtar og árangurs. 5. Hræðast ekki mistök Að líta á mistök sem óaðskiljanlegan hluta af lærdómsferlinu er lykilatriði í að efla bæði persónulegan og faglegan vöxt. Mistök bjóða upp á tækifæri til innsæis og skilnings á því sem er ekki að virka. Við ættum því að ögra okkur sjálfum með nýjum upplifunum, vera opin fyrir áskorunum og nálgast mistök með spurningunni: „Hvað get ég lært af þessu?“ Gróskuhugarfarið er lykillinn að velgengni Carol S. Dweck hefur opnað augu okkar fyrir því hve mikil áhrif hugarfarið hefur á getu okkar til að læra, aðlaga okkur og vaxa. Gróskuhugarfar hefur sýnt sig vera einn af lyklunum að velgengni í leik og starfi. Það er ótrúlegur kraftur fólginn í þeirri vitneskju og trú að við höfum getu og möguleika til að bæta okkur. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun og með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Mest lesið Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Sjá meira
Carol S. Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford háskóla, er frumkvöðull í rannsóknum á hugarfari. Í bók sinni Mindset: The New Psychology of Success gerir hún greinarmun á gróskuhugarfari annars vegar (e. growth mindset) og fastmótuðu hugarfari hins vegar (e. fixed mindset). Dweck segir að viðhorf okkar og trú á eigin hæfileika geti haft áhrif á ýmsa þætti lífsins, þar á meðal akademíska frammistöðu, vinnu, árangur í íþróttum og persónuleg samskipti. Hvað felst í grósku- og fastmótuðu hugarfari? Samkvæmt Dweck er kjarni gróskuhugarfars trúin á að við getum þróað hæfileika okkar og hæfni með vinnusemi, dugnaði og þrautseigju og í gegnum nám og þjálfun. Fólk með gróskuhugarfar trúir því að það geti bætt árangur sinn og færni með því að leggja sig fram. Það er opið fyrir lærdómi og sér mistök eða erfiðleika sem tækifæri til að læra, bæta sig og þróast áfram. Það setur sér háleit og krefjandi markmið og gefst ekki upp auðveldlega þegar það stendur andspænis áskorunum eða erfiðleikum. Fólk með gróskuhugarfar er opið fyrir endurgjöf og nýtur hana til að bæta sig. Það lítur á velgengni annarra sem hvatningu. Fólk með fastmótað hugarfar á hinn bóginn trúir að hæfileikar og færni séu meðfæddir eiginleikar sem ekki er hægt að breyta; annaðhvort séum við góð í einhverju eða ekki. Þetta viðhorf leiðir til þess að það forðast áskoranir vegna hræðslu við mistök og gefst auðveldlega upp þegar það mætir mótlæti. Það lítur á gagnrýni sem persónulega árás og upplifur ógn af árangri annarra þar sem það metur eigin árangur oft út frá árangri annarra. Fastmótað hugarfar getur takmarkað vöxt og framfarir einstaklinga þar sem það hindrar þá í að taka áhættu, prófa nýja hluti og læra af reynslunni. Leiðir til að þjálfa gróskuhugarfar Carol Dweck og rannsóknarteymi hennar hafa veitt dýrmæta innsýn í hvernig hægt að breyta fastmótuðu hugarfari í gróskuhugarfar með því að þróa meðvitund um eigin viðhorf og hvernig þau hafa áhrif á hegðun okkar og ákvarðanatöku. Gróskuhugarfar er, öfugt við það sem margir kunna að halda, ekki eitthvað sem við fæðumst með heldur er hægt að rækta það og efla með réttu hugarfari og þjálfun. Hér fyrir neðan eru nokkrar aðferðir til að efla og þróa gróskuhugarfar: 1. Skilja aðlögunarhæfni heilans Aðlögunarhæfni eða sveigjanleiki miðtaugakerfisins (e. neuroplasticity) er ótrúleg geta heilans til að aðlaga sig og breytast allt okkar líf. Þessi aðlögun getur átt sér stað á margan hátt, til dæmis með myndun nýrra taugafrumna, styrkingu eða veikingu tiltekinna taugabrauta. Einnig með endurskipulagningu á starfsemi eða hlutverkum mismunandi svæða heilans sem viðbragð við nýrri reynslu, námi, þjálfun eða jafnvel í kjölfar skaða. Þetta sannar að hæfileikar og geta okkar til að læra og aðlaga okkur eru síður en svo föst og óbreytanleg einkenni. 2. Skora á raddirnar sem endurspegla fastmótað hugarfar Gott er að æfa sig í að bera kennsl á raddir fastmótaðs viðhorfs, eins og t.d. „Ég er ekki góð/ur í þessu“, „Ég get þetta ekki“ eða „Þetta voru hræðileg mistök“ og skipta þessum hugsunum út fyrir hugsanir sem endurspegla gróskuhugarfar: „Ég hef ekki náð tökum á þessu ennþá“, „Ég ætla að æfa mig í þessu“ eða „Ég geri bara betur næst“. 3. Setja sér markmið um að læra eða þroskast í staðinn fyrir afköst Í stað þess að einblína á afkastagetu eða frammistöðu er gott að setja sér markmið sem snúa að því að læra nýja hluti og þróast. Þetta getur verið allt frá því að læra nýtt tungumál, bæta kynningarfærni, auka leiðtogahæfni eða öðlast dýpri skilning á gervigreind. 4. Hrósa fyrir dugnað, ekki hæfileika Hægt er að efla gróskuhugarfar hjá öðrum með því að hrósa þeim fyrir dugnað, ástundun eða þrautseigju frekar en meðfædda hæfileika eða gáfur. Þessi nálgun tryggir að þeir skilgreini sig ekki eingöngu út frá meðfæddum hæfileikum og missa ekki móðinn þegar þeir takast á við áskoranir þar sem þeir skilja að þrautseigja og það að leggja eitthvað á sig leiði til vaxtar og árangurs. 5. Hræðast ekki mistök Að líta á mistök sem óaðskiljanlegan hluta af lærdómsferlinu er lykilatriði í að efla bæði persónulegan og faglegan vöxt. Mistök bjóða upp á tækifæri til innsæis og skilnings á því sem er ekki að virka. Við ættum því að ögra okkur sjálfum með nýjum upplifunum, vera opin fyrir áskorunum og nálgast mistök með spurningunni: „Hvað get ég lært af þessu?“ Gróskuhugarfarið er lykillinn að velgengni Carol S. Dweck hefur opnað augu okkar fyrir því hve mikil áhrif hugarfarið hefur á getu okkar til að læra, aðlaga okkur og vaxa. Gróskuhugarfar hefur sýnt sig vera einn af lyklunum að velgengni í leik og starfi. Það er ótrúlegur kraftur fólginn í þeirri vitneskju og trú að við höfum getu og möguleika til að bæta okkur. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun og með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði.
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun