Þurfti endilega 504.670 vottorð? Jóhann Páll Jóhannsson skrifar 11. apríl 2024 12:00 Það fer of mikill tími í skriffinnsku og of lítill tími í að sinna sjúklingnum. Þetta er lýsing sem við í Samfylkingunni heyrum aftur og aftur þegar við fundum með heilbrigðisstarfsfólki. Á árunum 2018-2021 rituðu læknar hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins samtals 504.670 vottorð, meðal annars 134.670 vottorð vegna fjarveru frá vinnu, 108.834 beiðnir um sjúkraþjálfun og 23.629 vottorð vegna fjarvista frá skóla. „Við erum endurtekið að gera skammtímavottorð fyrir vinnuveitendur vegna minniháttar veikinda. Sjaldnast er óskað eftir aðkomu okkar vegna veikindanna, heldur mætti segja að við séum varðhundar mætingar fyrir vinnuveitendur,“ skrifar Oddur Steinarsson heimilislæknir í nýlegum pistli í Læknablaðinu. Bent hefur verið á að íslenskir læknar gefa út jafn marga lyfseðla fyrir undanþágulyf og lyfjaskírteini og allir sænskir læknar til samans, sem eru þrjátíu sinnum fleiri. Krafan um að skrifaðar séu út tilvísanir vegna heimasókna barna til sérfræðilækna hefur verið gagnrýnd harðlega, og eins það hve gríðarlegum tíma á heilsugæslustöðvum er varið í að bregðast við beiðnum tryggingafélaga og lífeyrissjóða um vottorð og álitsgerðir. „Við erum að fara ansi hátt í prósentunýtingu á tíma heimilislækna í vottorð og hliðvörslu. Þeir þurfa líka að vera hliðverðir fyrir spelkur, göngugrindur og bleiur,“ er haft eftir Steinunni Þórðardóttur, formanni Læknafélags Íslands. „Haldið þið að fólk sé mikið að misnota slíkar beiðnir, að biðja um fullorðinsbleiur ef það þarf þess ekki?“ Undanfarin ár hafa ýmis umfangsmikil verkefni verið flutt yfir til heilsugæslunnar án þess að fylgt hafi nægilegt fjármagn, nauðsynlegur mannafli og aðstaða. Fjöldi heimilislækna miðað við íbúafjölda er nú í sögulegri lægð og langt undir því sem tíðkast í löndunum í kringum okkur. Það skýtur skökku við að á sama tíma og mönnunarvandinn ágerist og biðtími eftir þjónustu lengist skuli skriffinnska og vottorðagerð aukast ár frá ári. Þetta er ekki góð nýting á tíma og peningum. Reglur um gerð og útgáfu læknisvottorða voru settar árið 1991 og hafa ekki verið uppfærðar síðan. Í skýrslu starfshóps um vottorðagerð sem kom út í desember 2022 er bent á að kröfur atvinnulífs og menntakerfis til læknisvottorða vegna veikindafjarveru eru umtalsvert meiri á Íslandi en í nágrannalöndunum. Í Svíþjóð tíðkast ekki að heilsugæslulæknar skrifi álitsgerðir og vottorð að beiðni tryggingafyrirtækja og lífeyrissjóða og þar geta vinnuveitendur og skólar ekki farið fram á læknisvottorð nema veikindi standi yfir í meira en viku. Það er löngu tímabært að teknar verði upp sams konar reglur á Íslandi og að skyldur heilbrigðisstarfsfólks í þessum efnum verði afmarkaðar með skýrari hætti í reglugerð. Þetta er á meðal þeirra fjölmörgu aðgerða sem við í Samfylkingunni köllum eftir í Öruggum skrefum, stefnuplaggi um heilbrigðis- og öldrunarmál sem er eins konar verklýsing fyrir ríkisstjórn jafnaðarmanna sem vonandi tekur við stjórnartaumunum að loknum næstu Alþingiskosningum. Í Öruggum skrefum setjum við fram fimm þjóðarmarkmið sem við teljum raunhæft að ná á tveimur kjörtímabilum: að fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi, að ráðist verði í þjóðarátak í umönnun eldra fólks með stóraukinni heimaþjónustu og fullfjármagnaðri uppbyggingu hjúkrunarrýma, að stigin verði afgerandi skref til að tryggja öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu um allt land, að heilbrigðistækni og sjúkraskrárkerfi verði á forsendum sjúklinga og starfsfólks en ekki tæknifyrirtækja, að starfsfólki verði gert kleift að verja auknum tíma með sjúklingnum, og loks að fjárstýring og eftirlit verði stórbætt. Íbæklingnum er fjallað ítarlega um hvert og eitt markmið en áherslurnar eru sóttar til almennings á hátt í 40 opnum fundum um land allt en jafnframt af fundum á vinnustöðum, með heilbrigðisstéttum, stjórnendum stofnana og sérfræðingum um heilbrigðismál. Sumt af því sem við leggjum til mun útheimta aukið fjármagn til heilbrigðismála – og skyldi kannski engan undra enda verjum við umtalsvert lægra hlutfalli vergrar landsframleiðslu til heilbrigðisþjónustu en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Annað snýst um að nýta takmarkaða fjármuni betur og auka skilvirkni í kerfinu. Liður í því er að höggva á skriffinnsku, bæði í heilsugæslu- og sjúkrahúsaþjónustu, svo að kraftar sérhæfðra heilbrigðisstarfsmanna nýtist sem best til að sinna þörfum sjúklinga. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og 1. varaformaður velferðarnefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóhann Páll Jóhannsson Samfylkingin Heilsugæsla Heilbrigðismál Alþingi Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Það fer of mikill tími í skriffinnsku og of lítill tími í að sinna sjúklingnum. Þetta er lýsing sem við í Samfylkingunni heyrum aftur og aftur þegar við fundum með heilbrigðisstarfsfólki. Á árunum 2018-2021 rituðu læknar hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins samtals 504.670 vottorð, meðal annars 134.670 vottorð vegna fjarveru frá vinnu, 108.834 beiðnir um sjúkraþjálfun og 23.629 vottorð vegna fjarvista frá skóla. „Við erum endurtekið að gera skammtímavottorð fyrir vinnuveitendur vegna minniháttar veikinda. Sjaldnast er óskað eftir aðkomu okkar vegna veikindanna, heldur mætti segja að við séum varðhundar mætingar fyrir vinnuveitendur,“ skrifar Oddur Steinarsson heimilislæknir í nýlegum pistli í Læknablaðinu. Bent hefur verið á að íslenskir læknar gefa út jafn marga lyfseðla fyrir undanþágulyf og lyfjaskírteini og allir sænskir læknar til samans, sem eru þrjátíu sinnum fleiri. Krafan um að skrifaðar séu út tilvísanir vegna heimasókna barna til sérfræðilækna hefur verið gagnrýnd harðlega, og eins það hve gríðarlegum tíma á heilsugæslustöðvum er varið í að bregðast við beiðnum tryggingafélaga og lífeyrissjóða um vottorð og álitsgerðir. „Við erum að fara ansi hátt í prósentunýtingu á tíma heimilislækna í vottorð og hliðvörslu. Þeir þurfa líka að vera hliðverðir fyrir spelkur, göngugrindur og bleiur,“ er haft eftir Steinunni Þórðardóttur, formanni Læknafélags Íslands. „Haldið þið að fólk sé mikið að misnota slíkar beiðnir, að biðja um fullorðinsbleiur ef það þarf þess ekki?“ Undanfarin ár hafa ýmis umfangsmikil verkefni verið flutt yfir til heilsugæslunnar án þess að fylgt hafi nægilegt fjármagn, nauðsynlegur mannafli og aðstaða. Fjöldi heimilislækna miðað við íbúafjölda er nú í sögulegri lægð og langt undir því sem tíðkast í löndunum í kringum okkur. Það skýtur skökku við að á sama tíma og mönnunarvandinn ágerist og biðtími eftir þjónustu lengist skuli skriffinnska og vottorðagerð aukast ár frá ári. Þetta er ekki góð nýting á tíma og peningum. Reglur um gerð og útgáfu læknisvottorða voru settar árið 1991 og hafa ekki verið uppfærðar síðan. Í skýrslu starfshóps um vottorðagerð sem kom út í desember 2022 er bent á að kröfur atvinnulífs og menntakerfis til læknisvottorða vegna veikindafjarveru eru umtalsvert meiri á Íslandi en í nágrannalöndunum. Í Svíþjóð tíðkast ekki að heilsugæslulæknar skrifi álitsgerðir og vottorð að beiðni tryggingafyrirtækja og lífeyrissjóða og þar geta vinnuveitendur og skólar ekki farið fram á læknisvottorð nema veikindi standi yfir í meira en viku. Það er löngu tímabært að teknar verði upp sams konar reglur á Íslandi og að skyldur heilbrigðisstarfsfólks í þessum efnum verði afmarkaðar með skýrari hætti í reglugerð. Þetta er á meðal þeirra fjölmörgu aðgerða sem við í Samfylkingunni köllum eftir í Öruggum skrefum, stefnuplaggi um heilbrigðis- og öldrunarmál sem er eins konar verklýsing fyrir ríkisstjórn jafnaðarmanna sem vonandi tekur við stjórnartaumunum að loknum næstu Alþingiskosningum. Í Öruggum skrefum setjum við fram fimm þjóðarmarkmið sem við teljum raunhæft að ná á tveimur kjörtímabilum: að fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi, að ráðist verði í þjóðarátak í umönnun eldra fólks með stóraukinni heimaþjónustu og fullfjármagnaðri uppbyggingu hjúkrunarrýma, að stigin verði afgerandi skref til að tryggja öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu um allt land, að heilbrigðistækni og sjúkraskrárkerfi verði á forsendum sjúklinga og starfsfólks en ekki tæknifyrirtækja, að starfsfólki verði gert kleift að verja auknum tíma með sjúklingnum, og loks að fjárstýring og eftirlit verði stórbætt. Íbæklingnum er fjallað ítarlega um hvert og eitt markmið en áherslurnar eru sóttar til almennings á hátt í 40 opnum fundum um land allt en jafnframt af fundum á vinnustöðum, með heilbrigðisstéttum, stjórnendum stofnana og sérfræðingum um heilbrigðismál. Sumt af því sem við leggjum til mun útheimta aukið fjármagn til heilbrigðismála – og skyldi kannski engan undra enda verjum við umtalsvert lægra hlutfalli vergrar landsframleiðslu til heilbrigðisþjónustu en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Annað snýst um að nýta takmarkaða fjármuni betur og auka skilvirkni í kerfinu. Liður í því er að höggva á skriffinnsku, bæði í heilsugæslu- og sjúkrahúsaþjónustu, svo að kraftar sérhæfðra heilbrigðisstarfsmanna nýtist sem best til að sinna þörfum sjúklinga. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og 1. varaformaður velferðarnefndar Alþingis.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun