Að ná tökum á ástandi með skynsamlegum aðgerðum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar 10. maí 2023 07:01 Það hefur væntanlega ekki farið fram hjá nokkrum manni að stjórnmálin um heim allan eru með vindinn í fangið þessi misserin. Hækkanir á hækkanir ofan dynja á almenningi víða um heim og við hér á Íslandi erum ekki undanskilin og finnum fyrir þeim. Þá gildir einu hvort við séum að horfa á húsnæðislánin okkar, matarkörfuna, tryggingarnar eða hvað eina annað. Afleiðingar af þessum hækkunum er að almenningur í landinu fær minna fyrir krónurnar sínar. Ráðstöfunarfé er minna, ef nokkuð, hjá fólki í lok mánaðarins. Eðli máls samkvæmt skapar þetta óánægju í garð valdhafa og fylgið fer á flakk. Við megum hins vegar ekki gleyma þeirri staðreynd þegar reynt er að finna sökudólg að við erum nýkomin úr alheimsfaraldri og erum auk þess nú að kljást við stríð í Evrópu sem hefur haft umtalsverð áhrif á efnahaginn í álfunni. Verkefni okkar stjórnmálamanna er hins vegar að ná tökum á verðbólgunni. Við þurfum að ná henni niður eins hratt og mögulegt er með skynsamlegum aðgerðum svo við getum sem samfélag aftur komist í eðlilegt horf ef svo má segja. Ég hef ætíð haft það að leiðarljósi í mínum störfum hvort sem er á vettvangi stjórnmálanna eða annars staðar að einbeita mér að verkefninu; halda áfram að vinna líkt og við vorum kjörin til. Hvalrekaskattur – „við og þið“ eða „við og hinir“ Ég hef ítrekað rætt um það síðustu mánuði að ef við ætlum okkur að ná tökum á ástandinu þurfa allir að taka þátt í því verkefni. Það er að taka þátt í því að stíga ölduna með fjölskyldum og fyrirtækjum í landinu. Við sáum í síðustu viku fréttir af miklum hagnaði viðskiptabankanna þriggja þar sem bæði þjónustutekjur og vaxtatekjur þeirra eru að hækka umtalsvert. Ég skynja á umræðunni að upplifun fólks sé sú að hér á landi sé að skapast samfélag sem megi kalla „við og þið“ eða „við og hinir“. Við fréttir sem þessar verður það upplifun fólks, sem alls ekki má vanmeta, að hér séu ekki allir að taka þátt og það er vond staða að vera í. Það virðist duga skammt að ætla að höfða til þeirra sem teljast til hinna breiðu baka í samfélaginu og biðla til þeirra að sýna samfélagslega ábyrgð í verki. Almenningur er að taka á sig auknar byrðar með ýmsum hætti og það gengur ekki að hér séu aðilar, fyrirtæki og aðrir, sem halda að þeir séu eyland í þessu samfélagi sem við byggjum saman. Við erum í tímabundnu ástandi líkt og önnur lönd Evrópu. Af þessari ástæðu þá finnst mér það koma vel til greina að skattleggja hagnað og arðgreiðslur alveg sérstaklega, greiða niður skuldir og styðja við þá hópa sem nú standa í miðjum ólgusjó. Annað er hreinlega óskynsamlegt og ósanngjarnt. Húsnæðismarkaðurinn Fólki á Íslandi er að fjölga hratt, hraðar en spár hafa gert ráð fyrir og það er fyrirséð að hér þurfi að byggja meira. Þá höfum við verið að kalla eftir jafnvægi á húsnæðismarkaði en líkt og staðan er nú, þá er ekkert jafnvægi, það hefur ríkt skortur og slíku ástandi fylgir einungis eitt verð, það er hátt verð. Að mínu mati greip Seðlabankinn of harkalega inn í með því að þrengja of á lánþegaskilyrðum. Það hefur haft þær afleiðingar í för með sér að fyrstu kaupendur komast ekki inn á markaðinn og það er því sem næst ómögulegt fyrir þá sem eru einstæðir. Afleiðingar þessa er að keðjan er að rofna. Snjóhengja kynslóða er að myndast sem mun svo á einhverjum tímapunkti riðjast út á markaðinn, stíflan mun bresta og þá, ef ekki verður gefið vel í með annars vegar opinberum aðgerðum líkt og innviðaráðherra hefur verið að boða og á almennum byggingamarkaði, munum við sjá skarpari sveiflu en þær sem við þegar þekkjum og erum að reyna að komast út úr. Þessar aðgerðir hafa einnig áhrif á leiguverð en vísitala leiguverðs á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað um 6,5% á sex mánuðum á sama tíma og húsnæðisverð hefur staðið svo gott sem í stað. Það er því knýjandi að koma á skynsamlegu regluverki á leigumarkaðinn og má þar horfa til úrræða sem við þekkjum víða erlendis frá. Verkefni okkar sem störfum á Alþingi eru margvísleg, en þau eru fyrst og fremst að standa með fólkinu í landinu, ef við getum ekki fengið hin breiðu bök með okkur í það verkefni er nauðsynlegt að beita þeim tækjum og tólum sem löggjafarvaldið hefur úr að spila. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágúst Bjarni Garðarsson Mest lesið Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Sjá meira
Það hefur væntanlega ekki farið fram hjá nokkrum manni að stjórnmálin um heim allan eru með vindinn í fangið þessi misserin. Hækkanir á hækkanir ofan dynja á almenningi víða um heim og við hér á Íslandi erum ekki undanskilin og finnum fyrir þeim. Þá gildir einu hvort við séum að horfa á húsnæðislánin okkar, matarkörfuna, tryggingarnar eða hvað eina annað. Afleiðingar af þessum hækkunum er að almenningur í landinu fær minna fyrir krónurnar sínar. Ráðstöfunarfé er minna, ef nokkuð, hjá fólki í lok mánaðarins. Eðli máls samkvæmt skapar þetta óánægju í garð valdhafa og fylgið fer á flakk. Við megum hins vegar ekki gleyma þeirri staðreynd þegar reynt er að finna sökudólg að við erum nýkomin úr alheimsfaraldri og erum auk þess nú að kljást við stríð í Evrópu sem hefur haft umtalsverð áhrif á efnahaginn í álfunni. Verkefni okkar stjórnmálamanna er hins vegar að ná tökum á verðbólgunni. Við þurfum að ná henni niður eins hratt og mögulegt er með skynsamlegum aðgerðum svo við getum sem samfélag aftur komist í eðlilegt horf ef svo má segja. Ég hef ætíð haft það að leiðarljósi í mínum störfum hvort sem er á vettvangi stjórnmálanna eða annars staðar að einbeita mér að verkefninu; halda áfram að vinna líkt og við vorum kjörin til. Hvalrekaskattur – „við og þið“ eða „við og hinir“ Ég hef ítrekað rætt um það síðustu mánuði að ef við ætlum okkur að ná tökum á ástandinu þurfa allir að taka þátt í því verkefni. Það er að taka þátt í því að stíga ölduna með fjölskyldum og fyrirtækjum í landinu. Við sáum í síðustu viku fréttir af miklum hagnaði viðskiptabankanna þriggja þar sem bæði þjónustutekjur og vaxtatekjur þeirra eru að hækka umtalsvert. Ég skynja á umræðunni að upplifun fólks sé sú að hér á landi sé að skapast samfélag sem megi kalla „við og þið“ eða „við og hinir“. Við fréttir sem þessar verður það upplifun fólks, sem alls ekki má vanmeta, að hér séu ekki allir að taka þátt og það er vond staða að vera í. Það virðist duga skammt að ætla að höfða til þeirra sem teljast til hinna breiðu baka í samfélaginu og biðla til þeirra að sýna samfélagslega ábyrgð í verki. Almenningur er að taka á sig auknar byrðar með ýmsum hætti og það gengur ekki að hér séu aðilar, fyrirtæki og aðrir, sem halda að þeir séu eyland í þessu samfélagi sem við byggjum saman. Við erum í tímabundnu ástandi líkt og önnur lönd Evrópu. Af þessari ástæðu þá finnst mér það koma vel til greina að skattleggja hagnað og arðgreiðslur alveg sérstaklega, greiða niður skuldir og styðja við þá hópa sem nú standa í miðjum ólgusjó. Annað er hreinlega óskynsamlegt og ósanngjarnt. Húsnæðismarkaðurinn Fólki á Íslandi er að fjölga hratt, hraðar en spár hafa gert ráð fyrir og það er fyrirséð að hér þurfi að byggja meira. Þá höfum við verið að kalla eftir jafnvægi á húsnæðismarkaði en líkt og staðan er nú, þá er ekkert jafnvægi, það hefur ríkt skortur og slíku ástandi fylgir einungis eitt verð, það er hátt verð. Að mínu mati greip Seðlabankinn of harkalega inn í með því að þrengja of á lánþegaskilyrðum. Það hefur haft þær afleiðingar í för með sér að fyrstu kaupendur komast ekki inn á markaðinn og það er því sem næst ómögulegt fyrir þá sem eru einstæðir. Afleiðingar þessa er að keðjan er að rofna. Snjóhengja kynslóða er að myndast sem mun svo á einhverjum tímapunkti riðjast út á markaðinn, stíflan mun bresta og þá, ef ekki verður gefið vel í með annars vegar opinberum aðgerðum líkt og innviðaráðherra hefur verið að boða og á almennum byggingamarkaði, munum við sjá skarpari sveiflu en þær sem við þegar þekkjum og erum að reyna að komast út úr. Þessar aðgerðir hafa einnig áhrif á leiguverð en vísitala leiguverðs á höfuðborgarsvæðinu hefur hækkað um 6,5% á sex mánuðum á sama tíma og húsnæðisverð hefur staðið svo gott sem í stað. Það er því knýjandi að koma á skynsamlegu regluverki á leigumarkaðinn og má þar horfa til úrræða sem við þekkjum víða erlendis frá. Verkefni okkar sem störfum á Alþingi eru margvísleg, en þau eru fyrst og fremst að standa með fólkinu í landinu, ef við getum ekki fengið hin breiðu bök með okkur í það verkefni er nauðsynlegt að beita þeim tækjum og tólum sem löggjafarvaldið hefur úr að spila. Höfundur er þingmaður Framsóknar og fyrsti varaformaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun