Að virkja sig frá loftslagsvánni Bjarni Bjarnason skrifar 29. nóvember 2022 07:30 Það er áríðandi, að mínu mati, að það samtal sem við eigum nú um orkumál og orkuskipti byggist á raunsæi og glöggum upplýsingum. Við erum einfaldlega farin að sjá til botns í hefðbundnum orkulindum okkar; vatnsafli og jarðvarma. Að á Íslandi megi hrista 16 teravattstundir (TWst) af rafmagni á ári fram úr erminni á tveimur næstu áratugum tel ég ekki eiga við rök að styðjast. Stefna stjórnvalda um jarðefnaeldsneytislaust Ísland árið 2040 er afar metnaðarfull. Markmiðið hlýtur samt sem áður að vera að eyða jarðefnaeldsneyti að fullu úr orkubúskap Íslands. Rammaáætlun III Eftir níu ára vinnu tókst Alþingi loksins nú í sumar að samþykkja Rammaáætlun III, áætlun um vernd landsvæða og nýtingu til orkuvinnslu. Nýlega var svo opnaður vefurinn orkuskipti.is þar sem sagt er að virkja þurfi 16 TWst á ári af rafmagni svo full orkuskipti verði gerleg. 16 TWst á ári er ígildi 80% aukningar þeirrar rafmagnsvinnslu sem fyrir er, sem við höfum byggt upp á einni öld. Til frekari glöggvunar á þessum stærðum er samanlögð rafmagnsnotkun allra fyrirtækja, heimila og stofnana í Reykjavík, Kópavogi og í Mosfellsbæ á einu ári um það bil ein TWst. Myndin sýnir með bláum súlum til endanna núverandi vinnslugetu rafmagns í landinu. Græna súlan sýnir áætlaða vinnslugetu allra virkjanakosta í nýtingarflokki Rammaáætlunar III, gula súlan biðflokk áætlunarinnar og rauðu frádráttarsúlurnar er mat á því hversu mikið líklegt er að ekki fáist af rafmagni úr flokkunum. Lengst til hægri sést þá að, sé þetta mat rétt, vanti enn 7,5 TWst á ári til að ná þeim 16 TWst til viðbótar við núverandi vinnslu rafmagns sem orkuskiptin eru talin krefjast. Hitaveitur verða að ganga fyrir Frá bæjardyrum okkar hjá Orkuveitu Reykjavíkur séð er ljóst að ýmsir virkjanakostir sem fyrirtækið lagði til mats í ferli Rammaáætlunar III munu ekki verða nýttir til rafmagnsvinnslu heldur fyrir hitaveitur. Kostirnir eru misrannsökuð háhitasvæði í Henglinum og hitaveitan á höfuðborgarsvæðinu mun ganga fyrir um orku frá þeim. Um tveir þriðju hlutar þeirrar orku sem er að finna í nýtingarflokki Rammaáætlunar III eru jarðhitakostir og ég tel ekki óvarlegt að skera þann flokk í heildina niður um helming. Þetta eru jarðhitakostir sem eru ýmist lítt rannsakaðir og orkan þar óviss eða frátekin fyrir hitaveitur. Um þetta var fjallað nánar í fyrri grein um hitaveitur. Biðflokkur Rammaáætlunar er í eðli sínu enn óvissari en nýtingarflokkurinn. Virkjanakostir eru settir í bið því það vantar gögn. Sumir kostirnir í biðflokki eru hugsanlega þannig að þeir útiloki hver annan. Þar eru jarðhitakostir sem eru nánast ókannaðir til orkuvinnslu og einnig verulega umdeildir kostir frá sjónarmiði náttúruverndar. Ég vel því að skera megi orkuvinnslu úr biðflokki niður um helming líka. Virkjanakostir í Rammaáætlun duga ekki til Sé þetta mat mitt rétt, að ekki sé von á nema um helmingi rafmagnsins úr nýtingar- og biðflokkum Rammaáætlunar, þýðir það viðbót við núverandi raforkuvinnslu upp á 8,5 TWst á ári. Enn vantar þá 7,5 TWst til að ná þessum 36 í heildina sem orkugeirinn telur þurfa til að útrýma jarðefnaeldsneyti og stefnir að því að ná á næstu 18 árum. Íslendingar eru öðrum þjóðum ríkari af grænu rafmagni og að vissu marki endurnýjanlegu. Það höfum við nýtt til hagsbóta fyrir þjóðarbúið og til að auka lífsgæði þjóðarinnar. Orkuöryggi hér á landi er mikið þrátt fyrir válynd veður. Verð á jarðefnaeldsneyti er hins vegar háð duttlungum heimsmála hverju sinni. Um 80% þess rafmagns sem við vinnum árlega fer í orkufrekan iðnað. Álver, eins og önnur mannanna ver, úreldast. Leiða má líkum að því að á næstu áratugum leggist af rekstur að minnsta kosti eins álvers og hugsanlega annars orkufreks iðnaðar í landinu. Þá getur sú 16 TWst þörf fyrir nýtt rafmagn, sem sýnd er á myndinni að ofan, breyst í einu vetfangi. Mun viðbótin rata í orkuskiptin? Samkvæmt gildandi lögum og reglugerðum er ógerlegt að tryggja að nýtt rafmagn rati í orkuskiptin. Engu að síður er unnendum náttúru Íslands nánast stillt upp við vegg; annaðhvort virkjum við þessi reiðinnar býsn af rafmagni eða aukum á loftslagsvána. Það er ekki gott. Þetta er sérstaklega áberandi í umræðu um nýjasta orkukost landsmanna, vindorkuna. Um hana fjallar næsta grein. Höfundur er forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarni Bjarnason Loftslagsmál Orkumál Orkuskipti Tengdar fréttir Hitaveitan þarf 1.200 megavött í viðbót Það kemur sumum á óvart, sérstaklega þeim sem halda að orkuskipti snúist bara um rafmagn, að aflið í hitaveitum Veitna er næstum tvöfalt meira en í Kárahnjúkavirkjun. Mælt í megavöttum er afl Fljótsdalsstöðvar 690 MW en samanlagt afl þeirra hitaveitna sem Veitur starfrækja á sunnan- og vestanverðu landinu er nú um 1.200 MW. Og aflþörfin mun vaxa hratt. 28. nóvember 2022 07:30 Mest lesið Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun Mannréttindabrot á vinnumarkaði Helgi Brynjarsson Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Mannréttindabrot á vinnumarkaði Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Hvað á ég að gera í því? María Rut Hinriksdóttir skrifar Skoðun Gætum við verið betri hvert við annað? Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Ríkisstjórnin seilist í sjóði erfiðisvinnufólks Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í háskólum Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Sjá meira
Það er áríðandi, að mínu mati, að það samtal sem við eigum nú um orkumál og orkuskipti byggist á raunsæi og glöggum upplýsingum. Við erum einfaldlega farin að sjá til botns í hefðbundnum orkulindum okkar; vatnsafli og jarðvarma. Að á Íslandi megi hrista 16 teravattstundir (TWst) af rafmagni á ári fram úr erminni á tveimur næstu áratugum tel ég ekki eiga við rök að styðjast. Stefna stjórnvalda um jarðefnaeldsneytislaust Ísland árið 2040 er afar metnaðarfull. Markmiðið hlýtur samt sem áður að vera að eyða jarðefnaeldsneyti að fullu úr orkubúskap Íslands. Rammaáætlun III Eftir níu ára vinnu tókst Alþingi loksins nú í sumar að samþykkja Rammaáætlun III, áætlun um vernd landsvæða og nýtingu til orkuvinnslu. Nýlega var svo opnaður vefurinn orkuskipti.is þar sem sagt er að virkja þurfi 16 TWst á ári af rafmagni svo full orkuskipti verði gerleg. 16 TWst á ári er ígildi 80% aukningar þeirrar rafmagnsvinnslu sem fyrir er, sem við höfum byggt upp á einni öld. Til frekari glöggvunar á þessum stærðum er samanlögð rafmagnsnotkun allra fyrirtækja, heimila og stofnana í Reykjavík, Kópavogi og í Mosfellsbæ á einu ári um það bil ein TWst. Myndin sýnir með bláum súlum til endanna núverandi vinnslugetu rafmagns í landinu. Græna súlan sýnir áætlaða vinnslugetu allra virkjanakosta í nýtingarflokki Rammaáætlunar III, gula súlan biðflokk áætlunarinnar og rauðu frádráttarsúlurnar er mat á því hversu mikið líklegt er að ekki fáist af rafmagni úr flokkunum. Lengst til hægri sést þá að, sé þetta mat rétt, vanti enn 7,5 TWst á ári til að ná þeim 16 TWst til viðbótar við núverandi vinnslu rafmagns sem orkuskiptin eru talin krefjast. Hitaveitur verða að ganga fyrir Frá bæjardyrum okkar hjá Orkuveitu Reykjavíkur séð er ljóst að ýmsir virkjanakostir sem fyrirtækið lagði til mats í ferli Rammaáætlunar III munu ekki verða nýttir til rafmagnsvinnslu heldur fyrir hitaveitur. Kostirnir eru misrannsökuð háhitasvæði í Henglinum og hitaveitan á höfuðborgarsvæðinu mun ganga fyrir um orku frá þeim. Um tveir þriðju hlutar þeirrar orku sem er að finna í nýtingarflokki Rammaáætlunar III eru jarðhitakostir og ég tel ekki óvarlegt að skera þann flokk í heildina niður um helming. Þetta eru jarðhitakostir sem eru ýmist lítt rannsakaðir og orkan þar óviss eða frátekin fyrir hitaveitur. Um þetta var fjallað nánar í fyrri grein um hitaveitur. Biðflokkur Rammaáætlunar er í eðli sínu enn óvissari en nýtingarflokkurinn. Virkjanakostir eru settir í bið því það vantar gögn. Sumir kostirnir í biðflokki eru hugsanlega þannig að þeir útiloki hver annan. Þar eru jarðhitakostir sem eru nánast ókannaðir til orkuvinnslu og einnig verulega umdeildir kostir frá sjónarmiði náttúruverndar. Ég vel því að skera megi orkuvinnslu úr biðflokki niður um helming líka. Virkjanakostir í Rammaáætlun duga ekki til Sé þetta mat mitt rétt, að ekki sé von á nema um helmingi rafmagnsins úr nýtingar- og biðflokkum Rammaáætlunar, þýðir það viðbót við núverandi raforkuvinnslu upp á 8,5 TWst á ári. Enn vantar þá 7,5 TWst til að ná þessum 36 í heildina sem orkugeirinn telur þurfa til að útrýma jarðefnaeldsneyti og stefnir að því að ná á næstu 18 árum. Íslendingar eru öðrum þjóðum ríkari af grænu rafmagni og að vissu marki endurnýjanlegu. Það höfum við nýtt til hagsbóta fyrir þjóðarbúið og til að auka lífsgæði þjóðarinnar. Orkuöryggi hér á landi er mikið þrátt fyrir válynd veður. Verð á jarðefnaeldsneyti er hins vegar háð duttlungum heimsmála hverju sinni. Um 80% þess rafmagns sem við vinnum árlega fer í orkufrekan iðnað. Álver, eins og önnur mannanna ver, úreldast. Leiða má líkum að því að á næstu áratugum leggist af rekstur að minnsta kosti eins álvers og hugsanlega annars orkufreks iðnaðar í landinu. Þá getur sú 16 TWst þörf fyrir nýtt rafmagn, sem sýnd er á myndinni að ofan, breyst í einu vetfangi. Mun viðbótin rata í orkuskiptin? Samkvæmt gildandi lögum og reglugerðum er ógerlegt að tryggja að nýtt rafmagn rati í orkuskiptin. Engu að síður er unnendum náttúru Íslands nánast stillt upp við vegg; annaðhvort virkjum við þessi reiðinnar býsn af rafmagni eða aukum á loftslagsvána. Það er ekki gott. Þetta er sérstaklega áberandi í umræðu um nýjasta orkukost landsmanna, vindorkuna. Um hana fjallar næsta grein. Höfundur er forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur.
Hitaveitan þarf 1.200 megavött í viðbót Það kemur sumum á óvart, sérstaklega þeim sem halda að orkuskipti snúist bara um rafmagn, að aflið í hitaveitum Veitna er næstum tvöfalt meira en í Kárahnjúkavirkjun. Mælt í megavöttum er afl Fljótsdalsstöðvar 690 MW en samanlagt afl þeirra hitaveitna sem Veitur starfrækja á sunnan- og vestanverðu landinu er nú um 1.200 MW. Og aflþörfin mun vaxa hratt. 28. nóvember 2022 07:30
Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun
Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Af hverju vilja lyfjafyrirtæki ekki að lyfjahampur verði lögleiddur? Sigurður Hólmar Jóhannesson Skoðun
Sannleikurinn um Evrópusambandið V: 26 þjóðir hafa hafnað eigin gjaldmiðli, líka Þýzkaland með sitt ofursterka Mark Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir Skoðun