Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Hrafnhildur Ólöf Ólafsdóttir skrifar 12. október 2021 21:00 Í tilefni alþjóðlega geðheilbrigðisdagsins og alþjóðadags heimilisleysis 10. október síðastliðinn finn ég mig knúna til að opinberlega heiðra samstarfsfélaga mína og alla starfsmenn sem vinna í framlínunni með heimilislausum. Starfsfólkið sem brennur fyrir bættum hag sinna skjólstæðinga og sér ranglætið í misskiptingunni í samfélaginu sem blasir við þeim alla vinnudaga. Frá því allra fyrstu aðgerðir voru skipulagðar á Íslandi vegna heimsfaraldursins af völdum Covid-19 var mikið púður lagt í að halda uppi þjónustu við heimilislausa hjá Reykjavíkurborg. Við fundum sérstaklega mikið fyrir því hvað samdráttur og takmarkanir hjá annarri þjónustu í samfélaginu hafði neikvæð áhrif á stöðu okkar skjólstæðinga. Á öllum starfsstöðum var fólk að hlaupa hraðar. Vettvangsþjónustan gat ekkert annað gert en að reima á sig skóna. Hin leiðin hefði verið að líta í hina áttina þar sem ekkert tók við. Þar hljóp fólk heilu maraþonin og setti sjálfa sig í hálfgert sjálfskipað sóttkví til að takmarka smitleiðir að skjólstæðingum sínum. Starfsfólk í búsetunni, neyðarskýlum, vettvangi, ráðgjafar, stjórnendur og við öll með tölu sem málaflokkur tókum meira á okkur en nokkru sinni fyrr. Við bættum í, endurskipulögðum, eyddum miklum tíma í að biðja aðra um aðstoð og hvetja kerfi innan samfélagsins til samstarfs. Eljan og seiglan sem starfsfólk sýndi er svo mikilfengleg að hvert þeirra á skilið orðu frá forsetanum. Veikindi starfsfólks voru í lágmarki þegar mest á reyndi fyrst um sinn, allir lögðu sitt af mörkum. Árangurinn stóð ekki á sínu. Þetta snerist ekki bara um að takmarka smit innan hópsins (sem gekk reyndar stórkostlega upp) heldur snerist þetta fyrst og fremst um að reyna að halda uppi þjónustu þegar önnur þjónusta í samfélaginu var ekki í boði eða verulega takmörkuð. Alls staðar var fjölgun hjá okkur. Aldrei hafa jafn margir fengið úthlutað húsnæði fyrir heimilislausa á svo skömmum tíma, aldrei hafa jafn margir verið á skrá hjá VoR teyminu og aldrei hefur yfirvinnan og vinnuálagið sprengt alla skala. Ég get ekki sagt að aldrei hafi verið eins skert aðgengi að hjúkrunarúrræðum eða geðheilbrigðisþjónustu þar sem það hefur alltaf verið skert. Starfsfólk fann samt fyrir meiri skerðingu og upplifði gríðarlegt álag þegar kerfið tók ekki við og greip ekki bolta þegar á þurfti að halda. Ég þori því að fullyrða að þetta skerta aðgengi er helsti álagsþáttur fyrir starfsfólk málaflokksins. Það að geta ekki treyst á að fá hjúkrunar- og geðheilbrigðisþjónustu fyrir heimilislausa með miklar og flóknar þjónustuþarfir. Þegar á botninn er hvolft verður að horfa til þess að þegar löng og endurtekin álagstímabil líða hjá og lognið færist yfir. Að þá fyrst koma hinar raunverulegu afleiðingar álagsins í ljós. Þá getum við búist við storminum. Samfélagið er á þessu tímabili núna og því er mikilvægt að halda vel á spöðunum. Við í málaflokknum peppum hvort annað, bókum starfsdaga, bókum fræðslur, bókum handleiðslu og allt það sem við getum gert innan okkar litla ramma. Hvetjum fólk til að leysa út uppsafnað frí, vonumst til að geðheilbrigðiskerfið taki við sér og fleiri fái hjúkrunarþjónustu. Vonumst til að fólkið okkar hætti að vera flokkað sem frábending hér og þar. Þetta er mikilvæg umræða því þegar allt kemur til alls þá eru þessir starfsmenn í aukinni hættu á alvarlegum heilsufarslegum afleiðingum streitu. Sem getur haft neikvæð áhrif á vinnuumhverfi og þjónustuþegana sjálfa. Justine Levesque rannsóknarfulltrúi hjá kanadísku rannsóknarsetri um heimilisleysi (HomelessHub) tekur þetta saman í nýrri samantekt sem birt var á vefnum þeirra 6. október síðastliðinn. Þar kemur meðal annars fram að þegar starfsmenn eru útbrunnir, hafa takmarkaðan aðgang að úrræðum samfélagsins fyrir sína skjólstæðinga og upplifa skort á stuðning í vinnu hefur það neikvæð áhrif á þeirra þjónustuþega. Þjónustuþegana sem nú þegar eru að stríða við heimilisleysi og óstöðugleika í húsnæðismálum. Niðurstaðan er að ef við fjárfestum ekki í starfsfólki sem vinnur með heimilislausum og tryggjum samfellu í félags- og heilbrigðisþjónustu. Þá mun starfsfólk ekki geta haldið áfram að mæta þjónustuþörfum hópsins. Þetta snýst því ekki bara um notendur heldur líka starfsfólkið. Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Höfundur er deildarstjóri málaflokks heimilislausra hjá velferðarsviði Reykjavíkurborgar og formaður fagdeildar geðhjúkrunarfræðinga Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Geðheilbrigði Mest lesið Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Íslendingar eru dónalegir, óhófsamir, þjófóttir villimenn Sif Sigmarsdóttir Fastir pennar Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson skrifar Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Sjá meira
Í tilefni alþjóðlega geðheilbrigðisdagsins og alþjóðadags heimilisleysis 10. október síðastliðinn finn ég mig knúna til að opinberlega heiðra samstarfsfélaga mína og alla starfsmenn sem vinna í framlínunni með heimilislausum. Starfsfólkið sem brennur fyrir bættum hag sinna skjólstæðinga og sér ranglætið í misskiptingunni í samfélaginu sem blasir við þeim alla vinnudaga. Frá því allra fyrstu aðgerðir voru skipulagðar á Íslandi vegna heimsfaraldursins af völdum Covid-19 var mikið púður lagt í að halda uppi þjónustu við heimilislausa hjá Reykjavíkurborg. Við fundum sérstaklega mikið fyrir því hvað samdráttur og takmarkanir hjá annarri þjónustu í samfélaginu hafði neikvæð áhrif á stöðu okkar skjólstæðinga. Á öllum starfsstöðum var fólk að hlaupa hraðar. Vettvangsþjónustan gat ekkert annað gert en að reima á sig skóna. Hin leiðin hefði verið að líta í hina áttina þar sem ekkert tók við. Þar hljóp fólk heilu maraþonin og setti sjálfa sig í hálfgert sjálfskipað sóttkví til að takmarka smitleiðir að skjólstæðingum sínum. Starfsfólk í búsetunni, neyðarskýlum, vettvangi, ráðgjafar, stjórnendur og við öll með tölu sem málaflokkur tókum meira á okkur en nokkru sinni fyrr. Við bættum í, endurskipulögðum, eyddum miklum tíma í að biðja aðra um aðstoð og hvetja kerfi innan samfélagsins til samstarfs. Eljan og seiglan sem starfsfólk sýndi er svo mikilfengleg að hvert þeirra á skilið orðu frá forsetanum. Veikindi starfsfólks voru í lágmarki þegar mest á reyndi fyrst um sinn, allir lögðu sitt af mörkum. Árangurinn stóð ekki á sínu. Þetta snerist ekki bara um að takmarka smit innan hópsins (sem gekk reyndar stórkostlega upp) heldur snerist þetta fyrst og fremst um að reyna að halda uppi þjónustu þegar önnur þjónusta í samfélaginu var ekki í boði eða verulega takmörkuð. Alls staðar var fjölgun hjá okkur. Aldrei hafa jafn margir fengið úthlutað húsnæði fyrir heimilislausa á svo skömmum tíma, aldrei hafa jafn margir verið á skrá hjá VoR teyminu og aldrei hefur yfirvinnan og vinnuálagið sprengt alla skala. Ég get ekki sagt að aldrei hafi verið eins skert aðgengi að hjúkrunarúrræðum eða geðheilbrigðisþjónustu þar sem það hefur alltaf verið skert. Starfsfólk fann samt fyrir meiri skerðingu og upplifði gríðarlegt álag þegar kerfið tók ekki við og greip ekki bolta þegar á þurfti að halda. Ég þori því að fullyrða að þetta skerta aðgengi er helsti álagsþáttur fyrir starfsfólk málaflokksins. Það að geta ekki treyst á að fá hjúkrunar- og geðheilbrigðisþjónustu fyrir heimilislausa með miklar og flóknar þjónustuþarfir. Þegar á botninn er hvolft verður að horfa til þess að þegar löng og endurtekin álagstímabil líða hjá og lognið færist yfir. Að þá fyrst koma hinar raunverulegu afleiðingar álagsins í ljós. Þá getum við búist við storminum. Samfélagið er á þessu tímabili núna og því er mikilvægt að halda vel á spöðunum. Við í málaflokknum peppum hvort annað, bókum starfsdaga, bókum fræðslur, bókum handleiðslu og allt það sem við getum gert innan okkar litla ramma. Hvetjum fólk til að leysa út uppsafnað frí, vonumst til að geðheilbrigðiskerfið taki við sér og fleiri fái hjúkrunarþjónustu. Vonumst til að fólkið okkar hætti að vera flokkað sem frábending hér og þar. Þetta er mikilvæg umræða því þegar allt kemur til alls þá eru þessir starfsmenn í aukinni hættu á alvarlegum heilsufarslegum afleiðingum streitu. Sem getur haft neikvæð áhrif á vinnuumhverfi og þjónustuþegana sjálfa. Justine Levesque rannsóknarfulltrúi hjá kanadísku rannsóknarsetri um heimilisleysi (HomelessHub) tekur þetta saman í nýrri samantekt sem birt var á vefnum þeirra 6. október síðastliðinn. Þar kemur meðal annars fram að þegar starfsmenn eru útbrunnir, hafa takmarkaðan aðgang að úrræðum samfélagsins fyrir sína skjólstæðinga og upplifa skort á stuðning í vinnu hefur það neikvæð áhrif á þeirra þjónustuþega. Þjónustuþegana sem nú þegar eru að stríða við heimilisleysi og óstöðugleika í húsnæðismálum. Niðurstaðan er að ef við fjárfestum ekki í starfsfólki sem vinnur með heimilislausum og tryggjum samfellu í félags- og heilbrigðisþjónustu. Þá mun starfsfólk ekki geta haldið áfram að mæta þjónustuþörfum hópsins. Þetta snýst því ekki bara um notendur heldur líka starfsfólkið. Hjúkrunar- og geðheilbrigðþjónusta fyrir heimilislausa, já takk! Höfundur er deildarstjóri málaflokks heimilislausra hjá velferðarsviði Reykjavíkurborgar og formaður fagdeildar geðhjúkrunarfræðinga
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun