Þetta er allt saman hannað Hrund Gunnsteinsdóttur skrifar 21. september 2021 12:31 Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Tíska og hönnun Mest lesið Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Landsbyggðin án háskóla? Ketill Sigurður Jóelsson Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar Skoðun Skoðun Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni.
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun
Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun