Við tökum þetta bara á trúnni Alma Björk Ástþórsdóttir skrifar 20. febrúar 2021 13:00 Frumvarp til laga um kristinfræðslu var rætt á Alþingi í fyrradag. Þar sem ég hef nýlokið rannsókn á fjármálalæsi í skólakerfinu vegna meistaranáms við Háskóla Íslands tel ég mig knúna til þess að leggja orð í belg og vekja athygli á undarlegri forgangsröðun okkar ágætu þingmanna. Staðan er nefnilega þannig að í dag er meiri áhersla á trú en fjármál í aðalnámskrá grunnskólanna, þrátt fyrir að fjármálalæsi sé talin lykilhæfni 21. aldarinnar. Á meðan löndin í kringum okkur keppast við að efla fjármálalæsi í menntakerfum sínum þá hafa íslenskir stjórnmálamenn áhyggjur af því að ekki sé lögð næg áhersla á kristinfræði í skólum og verja dýrmætum tíma sínum til þess að efla þá fræðslu. Já, þeir hafa raunverulegar áhyggjur af því að við séum komin langt frá þeim markmiðum kennslunnar sem sett voru á miðri 16. öld! Eruð þið að grínast? Ég veit í alvörunni ekki hvort ég eigi að hlæja eða gráta en það er erfitt að bera traust til stjórnmálamanna sem horfa til 16. aldar þegar kemur að menntamálum. Hvort þingmenn séu ekki tengdir raunveruleikanum eða hvort fjármálalæsi þeirra sjálfra sé svo slakt að þeir gera sér ekki grein fyrir hættunni sem við stöndum frammi fyrir ef við eflum ekki þessa fræðslu skal ég ekki segja. En ég ætla að minnsta kosti að leyfa mér að benda þeim á nokkrar staðreyndir: Fjármálalæsi er lykilhæfni Í nokkur ár hefur OECD safnað saman staðreyndum frá rannsakendum, stjórnmálafólki, kennurum og nemendum til þess að finna þessa lykilhæfni sem er sérstaklega mikilvæg fyrir framtíðina. Það hefur skilað auknum áherslum á fjóra þætti; 1) vitræna hæfni eins og stafrænt læsi og upplýsingalæsi, 2) félagslega og tilfinningalega færni og vitund þar með talda siðfræði, 3) heilsuvitund og 4) fjármálalæsi. Sú staðreynd að helstu sérfræðingar á þessu sviði skilgreini fjármálalæsi meðal fjögurra helstu þátta í lykilhæfni 21. aldarinnar ætti að undirstrika enn frekar mikilvægi þess að efla fjármálakennslu í íslensku skólakerfi. Með aukinni tækni- og alþjóðavæðingu þurfum við að taka fleiri fjárhagslegar ákvarðanir en áður. Fjármálaþjónusta er orðin aðgengilegri og flóknari. Fjártækni er raunveruleg ógn gagnvart fólki sem býr við slakt fjármálalæsi og því er efling á stafrænu fjármálalæsi eitt af forgangsverkefnum G20 ríkjanna. Þá hafa rannsóknir sýnt að fólk þekkir furðu lítið til þess hvernig hagkerfi virka þrátt fyrir að taka daglega hagrænar ákvarðanir. En hæfni til þess að lesa í hagkerfið er mikilvæg grunnþekking sem hefur bæði áhrif á velferð einstaklingsins og samfélagsins. Í lýðræðissamfélagi reynir enn frekar á hæfni fólks í hagfræðilæsi. Lýðræði snýst jú um að taka þátt! Og auðvitað viljum við að fólk taki upplýsta ákvörðun þegar það kýs um samfélagslega mikilvæg málefni. En grunnforsenda upplýstrar ákvörðunar er gagnrýn hugsun, og það er ekki hægt að sýna gagnrýna hugsun án þess að hafa ákveðna þekkingu. Því skyldi maður halda að það væri kappsmál stjórnmálamanna sem starfa af heilindum að efla þessa færni. Á Íslandi er staðan slæm og þeir sem vinna með fólki í fjárhagsvanda hafa verulegar áhyggjur. Á meðan fjármálafræðsla ætti að byrja ekki seinna en í 1 bekk og helst í skólahóp leikskóla, þá hefst hún hér á landi í unglingadeild, þegar krakkarnir okkar eru orðnir mjög virkir neytendur og fjárhagslegt sjálfstæði er handan við hornið. Helstu hindranir kennslunnar eru skortur á utanumhaldi, eftirfylgni, menntun kennara og námsefni. Stór misskilningur Í kjölfar þess að ný aðalnámskrá leit dagsins ljós árið 2013 var vakin athygli á því að áherslur á fjármálalæsi hefði aukist - ákvæði um fjármálalæsi væri nú komið inn í aðalnámskrá grunn- og framhaldsskólanna. En sannleikurinn er sá að þrátt fyrir þessar yfirlýsingar ráðamanna er ekki að sjá nein ákvæði í námskrá framhaldsskólanna og það dró úr áherslum á fjármál í aðalnámskrá grunnskólanna ásamt því að námsmatið datt út. Þetta blasir við þegar þessar tvær námskrár eru bornar saman. Aðalnámskrá grunnskóla 2007 Aðalnámskrá grunnskóla 2013 Fleiri hæfniviðmið sem snúa að trú en fjármálum Í frumvarpinu er réttilega bent á það að samfélagsgreinar fái ekki nema rúm 11% af heildartímafjölda nemenda í grunnskólum og er vakin athygli á því í frumvarpinu að of litlum tíma sé varið í samfélagsgreinar. Það er svo sannarlega rétt, enda er viðmiðunarstundaskrá ekki í neinum tengslum við raunveruleikann þegar tekið er mið af hæfniviðmiðum. En það má kannski fylgja sögunni að í samfélagsfræði eru 54 hæfniviðmið og snúa 10 þeirra að trú á meðan einu hæfniviðmiði er varið í fjármál fyrir utan þrjár tilvísanir í hugtökin „Efnahagslíf“ og „atvinnulíf“ í tengslum við skilning á samfélaginu. Það eru því margfalt fleiri kennslustundir eyrnamerktar trúfræði en fjármálum. Nú stöndum við í miðjum klíðum Covid með öllum þeim efnahagslegu áskorunum sem því fylgir. Það eru rétt rúm 10 ár síðan efnahagslífið á Íslandi hrundi. Erlendis eru menn farnir að horfa í fjárhagslega seiglu sem snýr meðal annars að því að efla færni fólks í að takast á við svona óvæntar uppákomur. Er ekki kominn tími til að við förum að veita þessum málum álíka athygli hér á landi? Eða ætlum við börnunum okkar og þjóðinni að komast í gegnum fjárhagslegar áskoranir á trúnni einni saman? Höfundur er meistaranemi við Háskóla Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Skóla - og menntamál Alþingi Fjármál heimilisins Börn og uppeldi Alma Björk Ástþórsdóttir Mest lesið Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Skoðun Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Frumvarp til laga um kristinfræðslu var rætt á Alþingi í fyrradag. Þar sem ég hef nýlokið rannsókn á fjármálalæsi í skólakerfinu vegna meistaranáms við Háskóla Íslands tel ég mig knúna til þess að leggja orð í belg og vekja athygli á undarlegri forgangsröðun okkar ágætu þingmanna. Staðan er nefnilega þannig að í dag er meiri áhersla á trú en fjármál í aðalnámskrá grunnskólanna, þrátt fyrir að fjármálalæsi sé talin lykilhæfni 21. aldarinnar. Á meðan löndin í kringum okkur keppast við að efla fjármálalæsi í menntakerfum sínum þá hafa íslenskir stjórnmálamenn áhyggjur af því að ekki sé lögð næg áhersla á kristinfræði í skólum og verja dýrmætum tíma sínum til þess að efla þá fræðslu. Já, þeir hafa raunverulegar áhyggjur af því að við séum komin langt frá þeim markmiðum kennslunnar sem sett voru á miðri 16. öld! Eruð þið að grínast? Ég veit í alvörunni ekki hvort ég eigi að hlæja eða gráta en það er erfitt að bera traust til stjórnmálamanna sem horfa til 16. aldar þegar kemur að menntamálum. Hvort þingmenn séu ekki tengdir raunveruleikanum eða hvort fjármálalæsi þeirra sjálfra sé svo slakt að þeir gera sér ekki grein fyrir hættunni sem við stöndum frammi fyrir ef við eflum ekki þessa fræðslu skal ég ekki segja. En ég ætla að minnsta kosti að leyfa mér að benda þeim á nokkrar staðreyndir: Fjármálalæsi er lykilhæfni Í nokkur ár hefur OECD safnað saman staðreyndum frá rannsakendum, stjórnmálafólki, kennurum og nemendum til þess að finna þessa lykilhæfni sem er sérstaklega mikilvæg fyrir framtíðina. Það hefur skilað auknum áherslum á fjóra þætti; 1) vitræna hæfni eins og stafrænt læsi og upplýsingalæsi, 2) félagslega og tilfinningalega færni og vitund þar með talda siðfræði, 3) heilsuvitund og 4) fjármálalæsi. Sú staðreynd að helstu sérfræðingar á þessu sviði skilgreini fjármálalæsi meðal fjögurra helstu þátta í lykilhæfni 21. aldarinnar ætti að undirstrika enn frekar mikilvægi þess að efla fjármálakennslu í íslensku skólakerfi. Með aukinni tækni- og alþjóðavæðingu þurfum við að taka fleiri fjárhagslegar ákvarðanir en áður. Fjármálaþjónusta er orðin aðgengilegri og flóknari. Fjártækni er raunveruleg ógn gagnvart fólki sem býr við slakt fjármálalæsi og því er efling á stafrænu fjármálalæsi eitt af forgangsverkefnum G20 ríkjanna. Þá hafa rannsóknir sýnt að fólk þekkir furðu lítið til þess hvernig hagkerfi virka þrátt fyrir að taka daglega hagrænar ákvarðanir. En hæfni til þess að lesa í hagkerfið er mikilvæg grunnþekking sem hefur bæði áhrif á velferð einstaklingsins og samfélagsins. Í lýðræðissamfélagi reynir enn frekar á hæfni fólks í hagfræðilæsi. Lýðræði snýst jú um að taka þátt! Og auðvitað viljum við að fólk taki upplýsta ákvörðun þegar það kýs um samfélagslega mikilvæg málefni. En grunnforsenda upplýstrar ákvörðunar er gagnrýn hugsun, og það er ekki hægt að sýna gagnrýna hugsun án þess að hafa ákveðna þekkingu. Því skyldi maður halda að það væri kappsmál stjórnmálamanna sem starfa af heilindum að efla þessa færni. Á Íslandi er staðan slæm og þeir sem vinna með fólki í fjárhagsvanda hafa verulegar áhyggjur. Á meðan fjármálafræðsla ætti að byrja ekki seinna en í 1 bekk og helst í skólahóp leikskóla, þá hefst hún hér á landi í unglingadeild, þegar krakkarnir okkar eru orðnir mjög virkir neytendur og fjárhagslegt sjálfstæði er handan við hornið. Helstu hindranir kennslunnar eru skortur á utanumhaldi, eftirfylgni, menntun kennara og námsefni. Stór misskilningur Í kjölfar þess að ný aðalnámskrá leit dagsins ljós árið 2013 var vakin athygli á því að áherslur á fjármálalæsi hefði aukist - ákvæði um fjármálalæsi væri nú komið inn í aðalnámskrá grunn- og framhaldsskólanna. En sannleikurinn er sá að þrátt fyrir þessar yfirlýsingar ráðamanna er ekki að sjá nein ákvæði í námskrá framhaldsskólanna og það dró úr áherslum á fjármál í aðalnámskrá grunnskólanna ásamt því að námsmatið datt út. Þetta blasir við þegar þessar tvær námskrár eru bornar saman. Aðalnámskrá grunnskóla 2007 Aðalnámskrá grunnskóla 2013 Fleiri hæfniviðmið sem snúa að trú en fjármálum Í frumvarpinu er réttilega bent á það að samfélagsgreinar fái ekki nema rúm 11% af heildartímafjölda nemenda í grunnskólum og er vakin athygli á því í frumvarpinu að of litlum tíma sé varið í samfélagsgreinar. Það er svo sannarlega rétt, enda er viðmiðunarstundaskrá ekki í neinum tengslum við raunveruleikann þegar tekið er mið af hæfniviðmiðum. En það má kannski fylgja sögunni að í samfélagsfræði eru 54 hæfniviðmið og snúa 10 þeirra að trú á meðan einu hæfniviðmiði er varið í fjármál fyrir utan þrjár tilvísanir í hugtökin „Efnahagslíf“ og „atvinnulíf“ í tengslum við skilning á samfélaginu. Það eru því margfalt fleiri kennslustundir eyrnamerktar trúfræði en fjármálum. Nú stöndum við í miðjum klíðum Covid með öllum þeim efnahagslegu áskorunum sem því fylgir. Það eru rétt rúm 10 ár síðan efnahagslífið á Íslandi hrundi. Erlendis eru menn farnir að horfa í fjárhagslega seiglu sem snýr meðal annars að því að efla færni fólks í að takast á við svona óvæntar uppákomur. Er ekki kominn tími til að við förum að veita þessum málum álíka athygli hér á landi? Eða ætlum við börnunum okkar og þjóðinni að komast í gegnum fjárhagslegar áskoranir á trúnni einni saman? Höfundur er meistaranemi við Háskóla Íslands
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun