Sjálfstæðisflokkurinn ekkert stórveldi lengur Gunnar Smári Egilsson skrifar 26. nóvember 2020 22:15 Þrátt fyrir stóraukin framlög úr ríkissjóði hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið rekinn með miklu tapi frá Hruni. Uppsafnað tap hans frá og með 2007 til ársloka 2019 er tæplega 380 m.kr. á núvirði. Á þessum tíma hafa skuldir hlaðist upp; voru 62,5 m.kr. á núvirði í árslok 2008 en voru um síðustu áramót 466,9 m.kr. Eigið fé flokksins hefur skroppið saman; var 973,8 m.kr. á núvirði í árslok 2008 en er nú 408,9 m.kr. Um 564,9 m.kr. á núvirði hafa gufað upp. Hækkun framlaga til stjórnmálaflokka hafa fært Sjálfstæðisflokknum mikið fé. Á núvirði nam framlag til flokksins úr ríkissjóði á árinu 2013, þegar flokkurinn komst aftur til valda, 99,1 m.kr. á núvirði. Í fyrra var framlagið komið í 206,6 m.kr. Á þessum tíma, frá 2013 til 2019, fékk flokkurinn tæpar 230 m.kr. meira úr ríkissjóði en ef framlögin hefðu haldið verðgildi frá 2013. Fjármagnar starfsemi sína með framlagi úr ríkissjóð Það má því rekja um helminginn af því eigin fé sem flokkurinn á í dag til þessa aukna framlags úr ríkissjóði. Ef ekki hefði komið til þess hefði uppsafnað tap flokksins verið vel yfir 600 m.kr. á tímabilinu eftir Hrun og hann nánast búinn að éta upp sína helstu eign, Valhöll. Þessi umpólun í fjármálum flokksins hefur ýmis áhrif. Stærstu hluti framlaga félagsmanna fer þannig í að fóðra skuldir flokksins. Sum árin dugar það ekki til; 2015 voru vaxtagjöld t.d. 9. m.kr. á núvirði hærri en öll félagsgjöld og framlög einstaklinga. Í fyrra sátu um 10 m.kr. á núvirði eftir af félagsgjöldum eftir fjármagnskostnað meðan það voru 76 m.kr. 2007 og 69. kr. 2008. Allur þessi herkostnaður hefur hins vegar skilað Sjálfstæðisflokknum völdum. Bjarna Benediktssyni og forystu flokksins hefur tekist að verja flokkinn enn meira fylgistapi og náð að semja sig inn í ríkisstjórn frá 2013 í krafti þeirra atkvæða sem flokkurinn hefur þó fengið. En flokkurinn sjálfur, sem félag og stofnun, er ekki svipur hjá sjón. Áður fyrr bar hann höfuð og herðar yfir aðra flokka af fjárhagslegum styrk, virkni félaga og afli kosningavélar. Nú er félagsstarf lítið, fjárhagur á við hvern annan Framsóknarflokk og kosningavélin ekki eins öflug og fyrr. Það er ekki lengur svo að fólk komi hlaupandi til starfa þegar Valhöll kallar. Bjarni búinn að éta upp flokkinn Munurinn á Sjálfstæðisflokknum og mörgum hinna stjórnmálaflokkanna er hins vegar sá að hann þarf ekki einn að reka sinn áróður. Í raun er enginn munur í dag á áherslum Sjálfstæðisflokksins og SA, Viðskiptaráðs eða annarra áróðursmaskína auðvaldsins. Ekki heldur á áherslum flokksins og áróðri og því sem greiningardeildir bankanna senda frá sér, það sem skrifað er í Moggann, Viðskiptablaðið eða Fréttablaðið (sem þó er í eigu fjárhagslegra bakhjarla Viðreisnar). Það vantar því ekkert upp á aflið á bak við stefnuna. Þar gengur öflugasta áróðursvél landsins; áróðursmaskína ríkasta fólksins í landinu. Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins.visir/vilhelm En þessi staða, hversu veikur flokkurinn er og hversu háður hann er áróðursmaskínum auðvaldsins, veldur því að hann verður æ meira eins og einn anginn á þeirri hendi. Hér á árum áður gat Sjálfstæðisflokkurinn kallað sig fjöldahreyfingu sem sameinaði fólk af ýmsum stéttum undir einhverja stefnu og lífssýn. Í dag er hann hins vegar aðeins hagsmunagæsla fyrir hin ríku og valdamiklu. Þótt flokkurinn vildi snúa aftur til þess að vera almannasamtök með virkum félögum og opinni hugmyndalegri deiglu þá hefur hann ekki efni á því lengur, alla vega gæti flokkurinn ekki rekið sig með sama afli og áður. Þetta er arfleið Bjarna Benediktssonar. Það má segja að hann hafi étið upp flokkinn og gert hann að pólitískum arm hinna ríku. Sem hann auðvitað var, en ekki eingöngu. Eftir stofnun Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins náðu þessir flokkar, sem voru pólitískir armar almannasamtakanna, verkalýðshreyfingarinnar og samvinnuhreyfingarinnar, undirtökunum í stjórnmálunum, m.a. vegna almenns kosningaréttar. Allt gert til að halda völdum Það tók borgarastéttina langan tíma að fóta sig í nýjum veruleika alþýðustjórnmála. Lausnin var Sjálfstæðisflokkurinn sem í kjarna var hagsmunagæsla hinna ríku en út á við þjóðernissinnaður flokkur sem sótti orðræðu sína í fasískar hreyfingar í Evrópu, hreyfinga sem höfðu sannað að þær gátu klofið hluta alþýðunnar frá sósíalismanum (sem bæði verkalýðshreyfingin fram að því og samvinnuhreyfingin tilheyrðu). Með því að gera Sjálfstæðisflokkinn einvörðungu að stjórnmálaarmi auðvaldsins er Bjarni að færa flokkinn í raun aftur fyrir 1930, gera úr honum borgaralegan flokk hinna best settu þar sem ekkert rúm er fyrir aðra en þau sem tilheyra auðstéttinni. Bjarni og forystan virðast meta stöðuna svo að völd auðvaldsins í samfélaginu séu slík að Sjálfstæðisflokkurinn þurfi í raun ekki að höfða til alþýðu manna. Að kostnaðurinn við það sé of mikill. Að betra sé að reka stefnufastari en smærri flokk sem nær síðan sínu fram í samningum við aðra flokka, sem fallast á ægivald auðvaldsins í samfélaginu; flokka sem eiga erfitt með að fóta sig í umræðu sem að mestu leyti fer fram í fjölmiðlum og á vettvangi sem auðvaldið stýrir. Það er, ef það er einhver stefna í þessu. Það má líka vel vera að Bjarni og forystan telji það vel þess virði að tæma sjóði Valhallar og almennings til þess eins að fá að vera aðeins lengur í valdastólum. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjálfstæðisflokkurinn Gunnar Smári Egilsson Alþingi Alþingiskosningar 2021 Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Sjá meira
Þrátt fyrir stóraukin framlög úr ríkissjóði hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið rekinn með miklu tapi frá Hruni. Uppsafnað tap hans frá og með 2007 til ársloka 2019 er tæplega 380 m.kr. á núvirði. Á þessum tíma hafa skuldir hlaðist upp; voru 62,5 m.kr. á núvirði í árslok 2008 en voru um síðustu áramót 466,9 m.kr. Eigið fé flokksins hefur skroppið saman; var 973,8 m.kr. á núvirði í árslok 2008 en er nú 408,9 m.kr. Um 564,9 m.kr. á núvirði hafa gufað upp. Hækkun framlaga til stjórnmálaflokka hafa fært Sjálfstæðisflokknum mikið fé. Á núvirði nam framlag til flokksins úr ríkissjóði á árinu 2013, þegar flokkurinn komst aftur til valda, 99,1 m.kr. á núvirði. Í fyrra var framlagið komið í 206,6 m.kr. Á þessum tíma, frá 2013 til 2019, fékk flokkurinn tæpar 230 m.kr. meira úr ríkissjóði en ef framlögin hefðu haldið verðgildi frá 2013. Fjármagnar starfsemi sína með framlagi úr ríkissjóð Það má því rekja um helminginn af því eigin fé sem flokkurinn á í dag til þessa aukna framlags úr ríkissjóði. Ef ekki hefði komið til þess hefði uppsafnað tap flokksins verið vel yfir 600 m.kr. á tímabilinu eftir Hrun og hann nánast búinn að éta upp sína helstu eign, Valhöll. Þessi umpólun í fjármálum flokksins hefur ýmis áhrif. Stærstu hluti framlaga félagsmanna fer þannig í að fóðra skuldir flokksins. Sum árin dugar það ekki til; 2015 voru vaxtagjöld t.d. 9. m.kr. á núvirði hærri en öll félagsgjöld og framlög einstaklinga. Í fyrra sátu um 10 m.kr. á núvirði eftir af félagsgjöldum eftir fjármagnskostnað meðan það voru 76 m.kr. 2007 og 69. kr. 2008. Allur þessi herkostnaður hefur hins vegar skilað Sjálfstæðisflokknum völdum. Bjarna Benediktssyni og forystu flokksins hefur tekist að verja flokkinn enn meira fylgistapi og náð að semja sig inn í ríkisstjórn frá 2013 í krafti þeirra atkvæða sem flokkurinn hefur þó fengið. En flokkurinn sjálfur, sem félag og stofnun, er ekki svipur hjá sjón. Áður fyrr bar hann höfuð og herðar yfir aðra flokka af fjárhagslegum styrk, virkni félaga og afli kosningavélar. Nú er félagsstarf lítið, fjárhagur á við hvern annan Framsóknarflokk og kosningavélin ekki eins öflug og fyrr. Það er ekki lengur svo að fólk komi hlaupandi til starfa þegar Valhöll kallar. Bjarni búinn að éta upp flokkinn Munurinn á Sjálfstæðisflokknum og mörgum hinna stjórnmálaflokkanna er hins vegar sá að hann þarf ekki einn að reka sinn áróður. Í raun er enginn munur í dag á áherslum Sjálfstæðisflokksins og SA, Viðskiptaráðs eða annarra áróðursmaskína auðvaldsins. Ekki heldur á áherslum flokksins og áróðri og því sem greiningardeildir bankanna senda frá sér, það sem skrifað er í Moggann, Viðskiptablaðið eða Fréttablaðið (sem þó er í eigu fjárhagslegra bakhjarla Viðreisnar). Það vantar því ekkert upp á aflið á bak við stefnuna. Þar gengur öflugasta áróðursvél landsins; áróðursmaskína ríkasta fólksins í landinu. Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins.visir/vilhelm En þessi staða, hversu veikur flokkurinn er og hversu háður hann er áróðursmaskínum auðvaldsins, veldur því að hann verður æ meira eins og einn anginn á þeirri hendi. Hér á árum áður gat Sjálfstæðisflokkurinn kallað sig fjöldahreyfingu sem sameinaði fólk af ýmsum stéttum undir einhverja stefnu og lífssýn. Í dag er hann hins vegar aðeins hagsmunagæsla fyrir hin ríku og valdamiklu. Þótt flokkurinn vildi snúa aftur til þess að vera almannasamtök með virkum félögum og opinni hugmyndalegri deiglu þá hefur hann ekki efni á því lengur, alla vega gæti flokkurinn ekki rekið sig með sama afli og áður. Þetta er arfleið Bjarna Benediktssonar. Það má segja að hann hafi étið upp flokkinn og gert hann að pólitískum arm hinna ríku. Sem hann auðvitað var, en ekki eingöngu. Eftir stofnun Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins náðu þessir flokkar, sem voru pólitískir armar almannasamtakanna, verkalýðshreyfingarinnar og samvinnuhreyfingarinnar, undirtökunum í stjórnmálunum, m.a. vegna almenns kosningaréttar. Allt gert til að halda völdum Það tók borgarastéttina langan tíma að fóta sig í nýjum veruleika alþýðustjórnmála. Lausnin var Sjálfstæðisflokkurinn sem í kjarna var hagsmunagæsla hinna ríku en út á við þjóðernissinnaður flokkur sem sótti orðræðu sína í fasískar hreyfingar í Evrópu, hreyfinga sem höfðu sannað að þær gátu klofið hluta alþýðunnar frá sósíalismanum (sem bæði verkalýðshreyfingin fram að því og samvinnuhreyfingin tilheyrðu). Með því að gera Sjálfstæðisflokkinn einvörðungu að stjórnmálaarmi auðvaldsins er Bjarni að færa flokkinn í raun aftur fyrir 1930, gera úr honum borgaralegan flokk hinna best settu þar sem ekkert rúm er fyrir aðra en þau sem tilheyra auðstéttinni. Bjarni og forystan virðast meta stöðuna svo að völd auðvaldsins í samfélaginu séu slík að Sjálfstæðisflokkurinn þurfi í raun ekki að höfða til alþýðu manna. Að kostnaðurinn við það sé of mikill. Að betra sé að reka stefnufastari en smærri flokk sem nær síðan sínu fram í samningum við aðra flokka, sem fallast á ægivald auðvaldsins í samfélaginu; flokka sem eiga erfitt með að fóta sig í umræðu sem að mestu leyti fer fram í fjölmiðlum og á vettvangi sem auðvaldið stýrir. Það er, ef það er einhver stefna í þessu. Það má líka vel vera að Bjarni og forystan telji það vel þess virði að tæma sjóði Valhallar og almennings til þess eins að fá að vera aðeins lengur í valdastólum. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar