Glórulaust metnaðarleysi Þórlindur Kjartansson skrifar 16. mars 2018 07:00 Það sem þú ert um það bil að fara að lesa gæti komið til með að breyta menningarsögu Vesturlanda til frambúðar. Á þessum hæversku orðum hófst lokaritgerð vinar míns í íslenskum stíl í menntaskóla fyrir rúmum tuttugu árum. Þótt engin ástæða sé til þess að efast um ágæti ritgerðarinnar þá hafa örlögin einhvern veginn æxlast þannig að einungis einn maður las hina áhrifamiklu ritsmíð vinar míns—kennarinn sem neyddist til þess, starfs síns vegna. Því má álykta að annað hvort hafi vestræn menning verið rænd ódauðlegu listaverki—eða, sem er sennilegra, engum öðrum en höfundinum hafi fundist sérstaklega mikið til ritgerðarinnar koma. Þrátt fyrir að þessi tilraun vinar míns til þess að skrá nafn sitt á spjöld menningarsögunnar hafi misheppnast þá má hann þó eiga að hún var nógu eftirminnileg til þess að um hana væri skrifað í dagblaðapistli rúmlega tuttugu árum síðar. Það má kallast ævintýralegur árangur fyrir skólaritgerð, þótt markið hafi í upphafi verið sett mun hærra.Ekkert mikilvægara Hugmynd vinar míns um að skólaritgerð hans gæti átt sér eitthvert framhaldslíf var vitaskuld sett fram í hálfkæringi og átti að vera fyndin. Í hugsuninni leynist þó sá sannleikur að fyrir höfundinum sjálfum var ekkert mikilvægara í heiminum þennan dag heldur en einmitt það að skila af sér góðu dagsverki í ritgerðarsmíð. Fyrir prófið hafði hann undirbúið sig. Hann reyndi hvað hann gat til þess að vera vel upplagður þegar prófið var haldið. Í prófinu sjálfu hélt hann algjörri einbeitingu. Og þegar prófinu lauk taldi hann sig mega með góðri samvisku njóta vorblíðunnar um hríð áður en undirbúningur fyrir næstu prófraun tók við. Hið sama gilti vitaskuld um mörg þúsund nemendur í skólum landsins þetta vor, eins og öll önnur. Þeir hafa leyfi til þess að borða eintóman skyndibita vikum saman, sleppa því að fara í bað og greiða sér, klæðast sömu þægilegu íþróttalörfunum dag eftir dag og fá meira að segja að sleppa því að mæta í fermingarveislur hjá frændsystkinum sínum. „Nei, hún kemst því miður ekki. Hún er alveg á kafi í próflestri,“ er eitt af örfáum trompum sem hægt er að spila út til þess að losna undan öllum samfélagslegum skyldum. (Hin trompin eru „Hún er að keppa með landsliðinu“ og „Nei, hann er með hlutverk í Game of Thrones og er á tökustað“). Af öllu hjarta Þótt árangur í prófum sé mikilvægur þá gerum við örugglega meira úr honum en tilefni er til. Það er hins vegar bráðnauðsynlegt að geta sannfært sjálfan sig um að allt sem maður tekur sér fyrir hendur sé mjög mikilvægt og þess virði að gera eins vel og maður getur. Ef mannskepnan hefði ekki ríka hneigð til þess að ljá tilvist sinni og viðfangsefnum æðri tilgang, þá hefðum við líklega aldrei skriðið út úr hellunum—og kannski ekki einu sinni skriðið inn í þá. Þegar börn og unglingar keppa í íþróttum, æfa sig fyrir tónleikahald, taka próf eða skila ritgerðum leggja þau alla sína krafta og alla sína sál í verkefnin. Í þeirra huga er ekkert mikilvægara—ekki staðan fyrir botni Miðjarðarhafs, ekki efnahagsástandið á Íslandi, ekki svifryksmengun, ekki aksturspeningar þingmanna. Það er einmitt vegna þess hversu alvarlega börn og unglingar taka viðfangsefni sín að kennarar og íþróttaþjálfarar eru yfirleitt með áreiðanlegasta fólki. Engum kennara dytti í hug að gengisfella metnað nemenda sinna með því að gleyma að mæta með prófblöð á auglýstum prófdegi af því að það sé ekki svo nojið hvort prófið sé í dag eða á morgun. Og engum þjálfara dytti í hug að segja við liðið sitt að taka það bara rólega af því það er hvort sem er eiginlega öllum sama hvernig leikur Vals og Fram í 4. flokki karla fer. Með hálfum hug Glórulaus metnaður fyrir tilgangslitlum hlutum er nefnilega forsenda alls þroska og framfara. Hlutverk skólakerfisins er meðal annars að útbúa þessum glórulausa metnaði heilbrigðan farveg svo börn og unglingar tileinki sér þekkingu og þroski með sér hæfileika sem gagnast þeim í framtíðinni. Í þessu ljósi er áhugavert að velta fyrir sér hversu góð hugmynd það var að fela amerískum þjónustuaðila að sjá um að leggja rafræn samræmd próf fyrir íslenska nemendur. Ef allt fer í handaskolum, eins og gerðist í síðustu viku, þá raskar það vissulega ró nokkurra tæknimanna, en þeir þurfa ekki að horfa framan í unglingana sem hafa lagt nótt við nýtan dag í undirbúning fyrir prófið. Í staðinn er send fréttatilkynning, undirrituð af markaðsstjóra, þar sem klúðrið er harmað—og svo snýr markaðsstjórinn sér að næsta máli á dagskrá. Hörð viðbrögð Sem betur fer hafa viðbrögðin við klúðri Menntamálastofnunar verið hörð. Það skilur nefnilega himinn og haf á milli þess metnaðar og vandvirkni sem nemendurnir hafa lagt í sinn undirbúning og þess sem skipuleggjendur prófsins hafa lagt í sinn. Hvort sem samræmdu prófin eru besta leiðin til þess að meta stöðu nemenda eða ekki, þá eru þau samt sem áður það stærsta og mikilvægasta sem nemendur 9. bekkjar undirbúa sig fyrir og glíma við í heilt skólaár. Jafnvel þótt úrlausnirnar séu ólíklegar til þess að hafa áhrif á menningarsögu heimsins þá eiga nemendur skilið að metnaður þeirra og vinna sé ekki lítilsvirt með þeim hætti sem gert var. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórlindur Kjartansson Mest lesið Halldór 28.06.2025 Halldór Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Sjá meira
Það sem þú ert um það bil að fara að lesa gæti komið til með að breyta menningarsögu Vesturlanda til frambúðar. Á þessum hæversku orðum hófst lokaritgerð vinar míns í íslenskum stíl í menntaskóla fyrir rúmum tuttugu árum. Þótt engin ástæða sé til þess að efast um ágæti ritgerðarinnar þá hafa örlögin einhvern veginn æxlast þannig að einungis einn maður las hina áhrifamiklu ritsmíð vinar míns—kennarinn sem neyddist til þess, starfs síns vegna. Því má álykta að annað hvort hafi vestræn menning verið rænd ódauðlegu listaverki—eða, sem er sennilegra, engum öðrum en höfundinum hafi fundist sérstaklega mikið til ritgerðarinnar koma. Þrátt fyrir að þessi tilraun vinar míns til þess að skrá nafn sitt á spjöld menningarsögunnar hafi misheppnast þá má hann þó eiga að hún var nógu eftirminnileg til þess að um hana væri skrifað í dagblaðapistli rúmlega tuttugu árum síðar. Það má kallast ævintýralegur árangur fyrir skólaritgerð, þótt markið hafi í upphafi verið sett mun hærra.Ekkert mikilvægara Hugmynd vinar míns um að skólaritgerð hans gæti átt sér eitthvert framhaldslíf var vitaskuld sett fram í hálfkæringi og átti að vera fyndin. Í hugsuninni leynist þó sá sannleikur að fyrir höfundinum sjálfum var ekkert mikilvægara í heiminum þennan dag heldur en einmitt það að skila af sér góðu dagsverki í ritgerðarsmíð. Fyrir prófið hafði hann undirbúið sig. Hann reyndi hvað hann gat til þess að vera vel upplagður þegar prófið var haldið. Í prófinu sjálfu hélt hann algjörri einbeitingu. Og þegar prófinu lauk taldi hann sig mega með góðri samvisku njóta vorblíðunnar um hríð áður en undirbúningur fyrir næstu prófraun tók við. Hið sama gilti vitaskuld um mörg þúsund nemendur í skólum landsins þetta vor, eins og öll önnur. Þeir hafa leyfi til þess að borða eintóman skyndibita vikum saman, sleppa því að fara í bað og greiða sér, klæðast sömu þægilegu íþróttalörfunum dag eftir dag og fá meira að segja að sleppa því að mæta í fermingarveislur hjá frændsystkinum sínum. „Nei, hún kemst því miður ekki. Hún er alveg á kafi í próflestri,“ er eitt af örfáum trompum sem hægt er að spila út til þess að losna undan öllum samfélagslegum skyldum. (Hin trompin eru „Hún er að keppa með landsliðinu“ og „Nei, hann er með hlutverk í Game of Thrones og er á tökustað“). Af öllu hjarta Þótt árangur í prófum sé mikilvægur þá gerum við örugglega meira úr honum en tilefni er til. Það er hins vegar bráðnauðsynlegt að geta sannfært sjálfan sig um að allt sem maður tekur sér fyrir hendur sé mjög mikilvægt og þess virði að gera eins vel og maður getur. Ef mannskepnan hefði ekki ríka hneigð til þess að ljá tilvist sinni og viðfangsefnum æðri tilgang, þá hefðum við líklega aldrei skriðið út úr hellunum—og kannski ekki einu sinni skriðið inn í þá. Þegar börn og unglingar keppa í íþróttum, æfa sig fyrir tónleikahald, taka próf eða skila ritgerðum leggja þau alla sína krafta og alla sína sál í verkefnin. Í þeirra huga er ekkert mikilvægara—ekki staðan fyrir botni Miðjarðarhafs, ekki efnahagsástandið á Íslandi, ekki svifryksmengun, ekki aksturspeningar þingmanna. Það er einmitt vegna þess hversu alvarlega börn og unglingar taka viðfangsefni sín að kennarar og íþróttaþjálfarar eru yfirleitt með áreiðanlegasta fólki. Engum kennara dytti í hug að gengisfella metnað nemenda sinna með því að gleyma að mæta með prófblöð á auglýstum prófdegi af því að það sé ekki svo nojið hvort prófið sé í dag eða á morgun. Og engum þjálfara dytti í hug að segja við liðið sitt að taka það bara rólega af því það er hvort sem er eiginlega öllum sama hvernig leikur Vals og Fram í 4. flokki karla fer. Með hálfum hug Glórulaus metnaður fyrir tilgangslitlum hlutum er nefnilega forsenda alls þroska og framfara. Hlutverk skólakerfisins er meðal annars að útbúa þessum glórulausa metnaði heilbrigðan farveg svo börn og unglingar tileinki sér þekkingu og þroski með sér hæfileika sem gagnast þeim í framtíðinni. Í þessu ljósi er áhugavert að velta fyrir sér hversu góð hugmynd það var að fela amerískum þjónustuaðila að sjá um að leggja rafræn samræmd próf fyrir íslenska nemendur. Ef allt fer í handaskolum, eins og gerðist í síðustu viku, þá raskar það vissulega ró nokkurra tæknimanna, en þeir þurfa ekki að horfa framan í unglingana sem hafa lagt nótt við nýtan dag í undirbúning fyrir prófið. Í staðinn er send fréttatilkynning, undirrituð af markaðsstjóra, þar sem klúðrið er harmað—og svo snýr markaðsstjórinn sér að næsta máli á dagskrá. Hörð viðbrögð Sem betur fer hafa viðbrögðin við klúðri Menntamálastofnunar verið hörð. Það skilur nefnilega himinn og haf á milli þess metnaðar og vandvirkni sem nemendurnir hafa lagt í sinn undirbúning og þess sem skipuleggjendur prófsins hafa lagt í sinn. Hvort sem samræmdu prófin eru besta leiðin til þess að meta stöðu nemenda eða ekki, þá eru þau samt sem áður það stærsta og mikilvægasta sem nemendur 9. bekkjar undirbúa sig fyrir og glíma við í heilt skólaár. Jafnvel þótt úrlausnirnar séu ólíklegar til þess að hafa áhrif á menningarsögu heimsins þá eiga nemendur skilið að metnaður þeirra og vinna sé ekki lítilsvirt með þeim hætti sem gert var.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar