Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi

Flóttamennirnir Gadzhi Gadzhiev og eiginkona hans, Mariiam Taimova, voru í gær handtekin á heimili fjölskyldu þeirra á Íslandi og þau, ásamt eins árs syni sínum og nýfæddum tvíburadætrum, send til Króatíu, þar sem þau höfðu átt viðkomu á flótta sínum frá Dagestan í Rússlandi.

„Þarna voru nýbakaðir foreldrar með tvo hvítvoðunga handteknir,“ segir Arndís Ósk Magnúsdóttir, lögfræðingur hjónanna, en Taimova þurfti að fara í keisaraskurð til þess að bera tvíburana.

Arndís gagnrýnir meðferð stjórnvalda á málinu þar sem ekki hafi verið tekið tillit til mögulegrar fjölskyldusameiningar en fjölskylda mannsins hefur búið hér á landi í sjö ár. Að hennar sögn er alls ekki ljóst hvort fjölskyldan fái vernd í Króatíu en stjórnvöld þar hafa sætt gagnrýni fyrir að senda flóttamenn frá Kákasussvæðinu aftur til Rússlands.

Fjölskyldan fékk vernd á „grundvelli sömu ofsókna“

Arndís útskýrir að Gadzhiev og Taimova, sem eru frá Dagestan, hafi komið hingað til Íslands í desember 2024 þar sem þau hafi flúið pólitískar ofsóknir af hálfu rússneskra yfirvalda en Gadzhiev var fangelsaður fyrir að úttala sig gegn stjórnvöldum þar. 

Móðir Gadzhievs og systkini eru með varanlegt dvalarleyfi á Íslandi og fengu alþjóðlega vernd 2018, einnig vegna pólitískra ofsókna. Móðir Gadzhievs tjáði sig fremur opinberlega gegn rússneskum stjórnvöldum árið 2017 þegar hún kallaði Pútín „hryðjuverkamann“ á mótmælafundi. Á þeim tíma sat Gadzhiev í fangelsi í Serbíu en hann er sagður hafa verið hnepptur í varðhald af rússnesku leyniþjónustunni (FSB).

„Öll helsta fjölskylda þeirra er stödd hér á landi, bróðir Gadzievs, systir, móðir,“ heldur Arndís áfram. 

„Þau fá öll vernd á grundvelli sömu ofsókna og okkar umbjóðendur eru að flýja,“ bætir hún við.

Ekki víst að þau fái vernd í Króatíu

Þar sem þau áttu viðkomu í Króatíu og voru fingraför tekin af þeim þar mat kærunefnd útlendingamála svo að íslensk stjórnvöld bæru ekki ábyrgð á umsókn þeirra um alþjóðlega vernd, þar sem Króatía hafi verið fyrsta Schengen-ríkið sem þau komu til.

Króatía hefur nú vissulega samþykkt að taka við þeim en Arndís segir það ekki staðfest að þau fái alþjóðlega vernd í landinu.

Hún segir enn fremur að Útlendingastofnun hafi neitað að gera króatískum stjórnvöldum viðvart um beiðni þeirra um fjölskyldusameiningu.  Lögfræðingurinn bendir á að stjórnvöld verði ávallt að meta áhrifin sem brottflutningur geti haft á fjölskyldulíf flóttamannanna.

„Það voru náttúrulega ótalmargir tímapunktar sem stjórnvöld hefðu getað séð við sér en gerðu það ekki,“ segir hún.

„Þau gátu frestað brottflutningnum, gátu tekið tillit til fjölskyldusameiningarinnar og gátu endurtekið umsóknina á grundvelli nýrra upplýsinga,“ útskýrir hún en þær nýju upplýsingar sem hún vísar þar til eru meðal annars að heilsu Taimovu hefði farið hrakandi samhliða meðgöngunni og þannig hafi átt að veita þeim fjölskyldusameiningu á grundvelli 16. greinar Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem þeim umsækjandinn væri vegna heilsu sinnar háður fjölskyldunni á Íslandi. „Eins og málið leit út frá okkar sjónarhorni uppfyllti þetta öll þau skilyrði,“ segir Arndís.

Amnesty: Hættið að senda fólk aftur til Rússlands

Til eru dæmi um að Króatía synji flóttamönnum frá Norður-Kákasus um alþjóðlega vernd jafnvel þótt þeir sendi þá jafnvel aftur til Rússlands og sæti þar jafnvel pólitískum ofsóknum.

Alþjóðamannréttindasamtökin Amnesty lýstu áhyggjum sínum af því í janúar 2024 að nokkur Evrópulönd, þar á meðal Króatía, vísuðu flóttamönnum frá svæðinu aftur heim. 

Árið 2023 bárust Króatíu ríflega átta þúsund umsóknir um alþjóðlega vernd frá Rússum en þar af voru 23 samþykktar, samkvæmt gagnagrunni AIDA.