Söngur Ísraels og RÚV Ingólfur Gíslason. skrifar 17. maí 2025 12:01 Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eurovision 2025 Ingólfur Gíslason Mest lesið Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Sjá meira
Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans.
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun