VR og við sem erum miðaldra Halla Gunnarsdóttir skrifar 24. febrúar 2025 10:47 Í tveimur greinum hef ég rakið mikilvægi þess að VR fjalli sérstaklega um áherslumál ungs fólks annars vegar og eldra fólks hins vegar. Síðan erum það við hin sem teljumst hvorki ung né gömul, við sem erum á miðjum aldri! Heimildum ber reyndar alls ekki saman um hvað felst nákvæmlega í því að vera á miðjum aldri, en fólk telst víst ungt allt fram til 35 ára og gjaldgengt í félög eldri borgara um sextugt. Svo líklega má miða við tímabilið þar á milli, þótt fæstir fagni 36 ára afmælisdeginum sínum sem miðaldra! Að öllu gamni slepptu þá er það svo að þegar launafólk nálgast miðjan aldur er algengt að það sé jafnframt komið á hæstu mánaðarlaun sem það hefur yfir ævina. Á þessum aldri eru VR félagar líklegri en ellegar til að flokkast sem millitekjufólk og ættu að geta haft það nokkuð gott. Svo er þó ekki alltaf raunin og í þeim fjölmörgu samtölum sem ég hef átt við VR-félaga undanfarnar vikur hef ég orðið vör við fjárhagsþrengingar hjá fólki sem ætti að vera á þeim stað í tekjustiganum að slíkar áhyggjur væri á undanhaldi. Jafnvel eru dæmi um tveggja fyrirvinnu fjölskyldur með ágæt laun sem lenda samt í erfiðleikum um mánaðamót og þau næstu ef þvottavélin bilar. Það kemur varla óvart að það sem þarna skiptir sköpum er húsnæðiskostnaður. Sú stefna sem hefur verið rekin undanfarin ár að varpa öllum byrðunum af efnahagsástandinu á lántakendur og leigjendur hefur alvarlegar afleiðingar fyrir fólk. Eitt af stærstu viðfangsefnum verkalýðshreyfingarinnar er að stöðva þessa reglulegu aðför að launafólki. Skólamáltíðir mikilvægar Eitt sinn voru vaxtabætur hugsaðar sem stuðningur til fólks sem ber háar vaxtagreiðslur en eru í dag líkari fátæktaraðstoð. Reyndar hefur tekjutenging stuðningskerfa á borð við barnabætur og vaxtabætur verið svo mikil að fullvinnandi fólk nýtur sjaldnast fullra réttinda. Því var fagnaðarefni að takast skyldi að tryggja gjaldfrjálsar skólamáltíðir fyrir öll börn í tengslum við síðustu kjarasamninga, sem er aðgerð sem gagnast millitekjuhópum eins og öðrum og vinnur jafnframt gegn fátækt barna og ójöfnuði. Hefðu skólamáltíðirnar verið tekjutengdar er næsta víst að stór hluti VR-félaga hefði orðið af þeim. Fjölskyldumál eru mikilvæg kjaramál og sem formaður og áður varaformaður VR hef ég beitt mér fyrir að vakta sérstaklega auknar álögur á barnafólk, til dæmis í formi hærri leikskólagjalda og skerðinga á þjónustu við börn. Gott samfélag styður við fólk á erfiðari tímum lífsins og foreldrar þurfa stuðning svo þeir geti stutt börnin sín. Öll vorum við einu sinni börn og það er margsýnt að samfélagið á mikið undir því að foreldrar geti veitt börnum sínum umhyggju og alúð. Þar skiptir sköpum að vera frjáls undan fjárhagsáhyggjum. Jafnvægi vinnu og einkalífs Fólk á miðjum aldri er sumt í þeirri stöðu að vera með börn sem þarfnast umhyggju og aldraða foreldra sem þurfa sífellt meiri umönnun. Þetta getur valdið talsverðu álagi og sama má segja ef eitthvað kemur upp á í fjölskyldulífinu, til dæmis að börn breytast í unglinga (getur verið flókið!) eða fjölskyldumeðlimir verða fyrir veikindum eða áföllum. Góðir vinnustaðir veita svigrúm við slíkar aðstæður en það er þó því miður ekki algilt. Jafnvægi milli vinnu og einkalífs er krefjandi list fyrir fjölskyldufólk á miðjum aldri. Fjölmargir VR félagar vinna góð störf og njóta nauðsynlegs sveigjanleika til að sinna fjölskyldu sinni þegar á þarf að halda. Svo er þó ekki með alla og enn fremur er það þannig hjá mörgum að aðeins lítið má út af bregða svo að jafnvægið verði að ójafnvægi. Sem dæmi má nefna breytingar á vinnustað, breytingar á fjölskylduhögum eða þegar þarf að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla. Mörg erum við ekki nema einu fráviki frá því að eiga erfitt með að halda öllum boltum á lofti. Ræktum sálina, jafnt sem líkamann! Innan bæði stjórnar og trúnaðarráðs VR hafa verið reifaðar tillögur um hvort nýta mætti sjúkrasjóð félagsins í forvarnaskyni í meira mæli en gert er nú þegar. Slíkar forvarnir gætu til dæmis verið rausnarlegri endurgreiðsla á sálfræðikostnaði eða frekari aðstoð til að tryggja megi gott jafnvægi milli vinnu og einkalífs. Þótt flestir geri sér grein fyrir samspili andlegrar og líkamlegrar heilsu, þá ber enn á ákveðinni tvíhyggju innan heilbrigðiskerfisins. Birtingarmyndir þessa eru til dæmis í reglum Skattsins sem rukkar félagsfólk stéttarfélaga um tekjuskatt af endurgreiðslu vegna sálfræðikostnaðar, en ekki vegna líkamsræktar. Félagi sem á til dæmis 30 þúsund krónur inni í varasjóði VR getur nýtt þær krónur að fullu til að fara í ræktina eða í golf, en félagi sem vill styrkja geðið með aðstoð fagaðila fengi um 18.600 krónur og ríkissjóður rest. Fyrir hönd stjórnar VR hef ég tekið þessa umræðu upp við fjármálaráðherra, sem tók jákvætt í erindið og var opinn fyrir endurskoðun reglnanna fyrir næsta tekjuár. Miður aldur er það tímabil lífsins sem við erum hvað virkust á vinnumarkaði. Þá er mikilvægt að eiga skjól og stuðning í öflugu stéttarfélagi. Viðfangsefnið er að minnka húsnæðiskostnað þeirra sem eru í eigin húsnæði og á leigumarkaði og tryggja að félagslegu kerfin sem eiga að grípa okkur og styðja þegar á móti blæs standi undir nafni. Fyrir þessu mun ég beita mér. Starfsemi VR þarf að þjóna fólki á ólíkum aldri og á mismunandi stöðum á starfsferlinum. Af því þarf að taka mið þegar sest er við samningaborðið, enda er verkefni forystu VR fyrst og fremst að bæta hag VR-félaga. Höfundur er formaður VR og í framboði í kosningum sem fram fara 6. til 13. mars nk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halla Gunnarsdóttir Formannskjör í VR 2025 Stéttarfélög Mest lesið Við vitum alveg upphafið Guðný Níelsen Skoðun Varalitur á skattagrísinum Helgi Brynjarsson Skoðun Leiðréttingin leiðrétt Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 3/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Hvað skiptir okkur mestu máli? Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Mikilvægt skref til sáttar Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson Skoðun Helför gyðinga gegn íbúum Palestínu Birgir Dýrfjörð Skoðun Skoðun Skoðun Húmanisminn í kærleikanum og kærleikurinn í húmanismanum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helför gyðinga gegn íbúum Palestínu Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Leiðréttingin leiðrétt Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson skrifar Skoðun Hvað skiptir okkur mestu máli? Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægt skref til sáttar Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Staðið með þjóðinni Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Við vitum alveg upphafið Guðný Níelsen skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 3/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Varalitur á skattagrísinum Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Samstaða, kjarkur og þor Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson skrifar Skoðun Yfirfull fangelsi, brostið kerfi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller skrifar Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason skrifar Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir skrifar Sjá meira
Í tveimur greinum hef ég rakið mikilvægi þess að VR fjalli sérstaklega um áherslumál ungs fólks annars vegar og eldra fólks hins vegar. Síðan erum það við hin sem teljumst hvorki ung né gömul, við sem erum á miðjum aldri! Heimildum ber reyndar alls ekki saman um hvað felst nákvæmlega í því að vera á miðjum aldri, en fólk telst víst ungt allt fram til 35 ára og gjaldgengt í félög eldri borgara um sextugt. Svo líklega má miða við tímabilið þar á milli, þótt fæstir fagni 36 ára afmælisdeginum sínum sem miðaldra! Að öllu gamni slepptu þá er það svo að þegar launafólk nálgast miðjan aldur er algengt að það sé jafnframt komið á hæstu mánaðarlaun sem það hefur yfir ævina. Á þessum aldri eru VR félagar líklegri en ellegar til að flokkast sem millitekjufólk og ættu að geta haft það nokkuð gott. Svo er þó ekki alltaf raunin og í þeim fjölmörgu samtölum sem ég hef átt við VR-félaga undanfarnar vikur hef ég orðið vör við fjárhagsþrengingar hjá fólki sem ætti að vera á þeim stað í tekjustiganum að slíkar áhyggjur væri á undanhaldi. Jafnvel eru dæmi um tveggja fyrirvinnu fjölskyldur með ágæt laun sem lenda samt í erfiðleikum um mánaðamót og þau næstu ef þvottavélin bilar. Það kemur varla óvart að það sem þarna skiptir sköpum er húsnæðiskostnaður. Sú stefna sem hefur verið rekin undanfarin ár að varpa öllum byrðunum af efnahagsástandinu á lántakendur og leigjendur hefur alvarlegar afleiðingar fyrir fólk. Eitt af stærstu viðfangsefnum verkalýðshreyfingarinnar er að stöðva þessa reglulegu aðför að launafólki. Skólamáltíðir mikilvægar Eitt sinn voru vaxtabætur hugsaðar sem stuðningur til fólks sem ber háar vaxtagreiðslur en eru í dag líkari fátæktaraðstoð. Reyndar hefur tekjutenging stuðningskerfa á borð við barnabætur og vaxtabætur verið svo mikil að fullvinnandi fólk nýtur sjaldnast fullra réttinda. Því var fagnaðarefni að takast skyldi að tryggja gjaldfrjálsar skólamáltíðir fyrir öll börn í tengslum við síðustu kjarasamninga, sem er aðgerð sem gagnast millitekjuhópum eins og öðrum og vinnur jafnframt gegn fátækt barna og ójöfnuði. Hefðu skólamáltíðirnar verið tekjutengdar er næsta víst að stór hluti VR-félaga hefði orðið af þeim. Fjölskyldumál eru mikilvæg kjaramál og sem formaður og áður varaformaður VR hef ég beitt mér fyrir að vakta sérstaklega auknar álögur á barnafólk, til dæmis í formi hærri leikskólagjalda og skerðinga á þjónustu við börn. Gott samfélag styður við fólk á erfiðari tímum lífsins og foreldrar þurfa stuðning svo þeir geti stutt börnin sín. Öll vorum við einu sinni börn og það er margsýnt að samfélagið á mikið undir því að foreldrar geti veitt börnum sínum umhyggju og alúð. Þar skiptir sköpum að vera frjáls undan fjárhagsáhyggjum. Jafnvægi vinnu og einkalífs Fólk á miðjum aldri er sumt í þeirri stöðu að vera með börn sem þarfnast umhyggju og aldraða foreldra sem þurfa sífellt meiri umönnun. Þetta getur valdið talsverðu álagi og sama má segja ef eitthvað kemur upp á í fjölskyldulífinu, til dæmis að börn breytast í unglinga (getur verið flókið!) eða fjölskyldumeðlimir verða fyrir veikindum eða áföllum. Góðir vinnustaðir veita svigrúm við slíkar aðstæður en það er þó því miður ekki algilt. Jafnvægi milli vinnu og einkalífs er krefjandi list fyrir fjölskyldufólk á miðjum aldri. Fjölmargir VR félagar vinna góð störf og njóta nauðsynlegs sveigjanleika til að sinna fjölskyldu sinni þegar á þarf að halda. Svo er þó ekki með alla og enn fremur er það þannig hjá mörgum að aðeins lítið má út af bregða svo að jafnvægið verði að ójafnvægi. Sem dæmi má nefna breytingar á vinnustað, breytingar á fjölskylduhögum eða þegar þarf að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla. Mörg erum við ekki nema einu fráviki frá því að eiga erfitt með að halda öllum boltum á lofti. Ræktum sálina, jafnt sem líkamann! Innan bæði stjórnar og trúnaðarráðs VR hafa verið reifaðar tillögur um hvort nýta mætti sjúkrasjóð félagsins í forvarnaskyni í meira mæli en gert er nú þegar. Slíkar forvarnir gætu til dæmis verið rausnarlegri endurgreiðsla á sálfræðikostnaði eða frekari aðstoð til að tryggja megi gott jafnvægi milli vinnu og einkalífs. Þótt flestir geri sér grein fyrir samspili andlegrar og líkamlegrar heilsu, þá ber enn á ákveðinni tvíhyggju innan heilbrigðiskerfisins. Birtingarmyndir þessa eru til dæmis í reglum Skattsins sem rukkar félagsfólk stéttarfélaga um tekjuskatt af endurgreiðslu vegna sálfræðikostnaðar, en ekki vegna líkamsræktar. Félagi sem á til dæmis 30 þúsund krónur inni í varasjóði VR getur nýtt þær krónur að fullu til að fara í ræktina eða í golf, en félagi sem vill styrkja geðið með aðstoð fagaðila fengi um 18.600 krónur og ríkissjóður rest. Fyrir hönd stjórnar VR hef ég tekið þessa umræðu upp við fjármálaráðherra, sem tók jákvætt í erindið og var opinn fyrir endurskoðun reglnanna fyrir næsta tekjuár. Miður aldur er það tímabil lífsins sem við erum hvað virkust á vinnumarkaði. Þá er mikilvægt að eiga skjól og stuðning í öflugu stéttarfélagi. Viðfangsefnið er að minnka húsnæðiskostnað þeirra sem eru í eigin húsnæði og á leigumarkaði og tryggja að félagslegu kerfin sem eiga að grípa okkur og styðja þegar á móti blæs standi undir nafni. Fyrir þessu mun ég beita mér. Starfsemi VR þarf að þjóna fólki á ólíkum aldri og á mismunandi stöðum á starfsferlinum. Af því þarf að taka mið þegar sest er við samningaborðið, enda er verkefni forystu VR fyrst og fremst að bæta hag VR-félaga. Höfundur er formaður VR og í framboði í kosningum sem fram fara 6. til 13. mars nk.
Skoðun Húmanisminn í kærleikanum og kærleikurinn í húmanismanum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar