Evrópusambandið eða nasismi Snorri Másson skrifar 9. janúar 2025 10:05 Stefnt er að því af hálfu sitjandi ríkisstjórnar að koma Íslandi inn í Evrópusambandið og vinnan er hafin. Þegar svona mikið stendur til duga engin vettlingatök í áróðursstarfseminni. Samfylkingarmaðurinn Guðmundur Andri Thorsson sparar ekki stóru orðin: „Kominn er tími til að við Íslendingar horfumst í augu við að við deilum gildum og verðmætamati með Evrópusambandsþjóðunum, og nú gætum við hreinlega þurft að fá skjól frá þeim þjóðum gagnvart lífsrýmishyggju Trumps, sem verður æ brjálæðislegri í ofsafengnum þjóðernisofstopa hans, og minnir ískyggilega á tal þýskra nasista kringum sína valdatöku á fjórða áratug síðustu aldar.“ Samkvæmt þessu grefur nasisminn um sig vestanhafs og þá bersýnilega ekki annað í stöðunni fyrir okkur en að ganga ESB á hönd. Einkum í ljósi hinna sameiginlegu „gilda og verðmætamats.“ Ljóst er að fram undan er harðvítug deila um áhrif ESB á okkur Íslendinga á öllum sviðum þjóðlífsins. Til einföldunar skulum við í þessari grein velta fyrir okkur einum anga málsins, sem er skoðana- og málfrelsi borgara. Hvaða sess hafa þau grunngildi í verðmætamati sambandsins? Lýðræðisríki til fyrirmyndar Þjóðverjar stórhertu löggjöf í kringum tjáningu á netinu árið 2017, ekki í baráttu við hefðbundin lögbrot eins og barnaníð eða skipulagða glæpastarfsemi, heldur í baráttunni við hina nýju óvini ríkisins, hatursorðræðu og upplýsingaóreiðu á meðal almennra borgara. Með þessu leyfðist stjórnvöldum til dæmis að skylda samfélagsmiðlafyrirtæki til að eyða út færslum innan sólarhrings, ella ættu þau meiri háttar sektir yfir höfði sér. Kælingaráhrifin eru þess eðlis að þessi sömu fyrirtæki fylgjast sérstaklega vel með orðræðu sem stjórnvöldum mislíkar og spara sér í sumum tilvikum sporin með því að banna hana fyrir fram. Þessi „framsækna“ löggjöf færði þýsku ríkisvaldi svo hentugar valdheimildir að önnur ríki víða um heim tóku sér hana til fyrirmyndar og settu sér svipuð lög. Hið vestræna frjálslynda lýðræðisríki veitti þar innblástur stjórnvöldum í Rússlandi, Venesúela, Víetnam og Hvíta-Rússlandi, sem vísuðu mörg beint til hinnar þýsku löggjafar þegar þau hertu sjálf tökin á umræðunni heima fyrir. Varar stjórnmálamann við að veita viðtal Evrópusambandið sjálft fylgdist hrifið með. Árið 2022 voru sjónarmið Þjóðverja tekin upp og innleidd í pakka sem mætti kalla evrópska stjórnarskrá fyrir netheima, Digital Services Act. Þeirri löggjöf hefur verið lýst sem „leiðarvísi fyrir ritskoðun“ af þýska blaðinu Die Welt. Einn ábyrgðarmanna þeirrar löggjafar ESB var hinn franski Thierry Breton, sem þar til í fyrra var framkvæmdastjóri innri markaðar hjá sambandinu. Breton er enn ötull talsmaður regluverksins og hefur farið mikinn gegn breytingum Elon Musk á ritskoðunarkerfum á samfélagsmiðlinum X. Nú síðast sendi kommissarinn fyrrverandi út sérstakt tíst til Alice Weidel, formanns hins þýska Alternative für Deutschland, þar sem hann varaði hana við að veita Musk viðtal á miðlinum, í ljósi meintra brota Musk á samfélagsmiðlareglum ESB. Oft er það afgreitt sem ofsóknaræði þegar menn lýsa áhyggjum af ritskoðunartilhneigingum Evrópusambandsins. En nú er svo komið að þær birtast okkur bæði í opinberum yfirlýsingum á borð við þessar, en einnig í formlegri löggjöf. Umræða um kynja- og útlendingamál leyfð Það þarf ekki að hafa undirritaðan fyrir þessu. Í merkri nýlegri yfirlýsingu gagnrýnir Mark Zuckerberg, forstjóri Facebook og Instagram, stjórnvöld víða um heim fyrir að þrýsta á bandaríska samfélagsmiðla að ritskoða sífellt meira efni. „Evrópa hefur innleitt sífellt fleiri lög, þar sem ritskoðun er lögfest með kerfisbundnum hætti,“ segir forstjórinn. Zuckerberg staðfestir líka það sem þó hefur lengi legið fyrir, að á undanförnum fjórum árum hafi bandarísk yfirvöld, undir forystu demókrata, þrýst á samfélagsmiðla að ritskoða ákveðið efni. Nú stendur til að aflétta þeirri ritskoðun á miðlum Meta. Athyglisvert er að þar nefnir forstjórinn sérstaklega að ritskoðun hafi verið mikil í málaflokkum á borð við innflytjendamál og kynjamál. Að sönnu virðist forstjóri Meta með yfirlýsingum sínum öðrum þræði vera að koma sér í mjúkinn hjá nýjum forseta repúblikana. Við heima getum þó notað tækifærið til að taka alvarlega þær opinberanir sem koma fram, óháð því við hvaða kringumstæður þær fljóta upp á yfirborðið. Woke gervigreind Annar bandarískur tæknifrömuður og stjórnarmaður hjá Meta, Marc Andreessen, hefur svipt hulunni af því sem hann segir gerræðislegar fyrirætlanir fráfarandi stjórnvalda demókrata í tengslum við málfrelsið. Segir hann að ritskoðunarstefnan á samfélagsmiðlum hafi ekki verið neitt miðað við það sem stóð til að gera með hin nýju gervigreindarlíkön, sem hafi átt að gera að „stökkbreyttri ritskoðunarvél.“ Andreessen bætir við: „Allt var það 100% með ráðum gert. Þannig færðu hluti eins og þeldökkan George Washington hjá Google.“ Þar er vísað til þess þegar Gemini-gervigreindarlíkan Google vakti heimsathygli fyrir sögufalsanir í nafni fjölbreytileikans. Mögulega hefur Þórunn Sveinbjarnardóttir, Samfylkingarkona og nýr forseti Alþingis, verið sátt með hina nýju söguskoðun, en hún skrifaði nýlega: „Mynd gervigreindar af heiminum er skelfileg. Allir hvítir og eiginlega bara karlar. Valdastrúktúrinn!“ Hugmyndafræðilegir straumar í þessum dúr munu í öllu falli hafa tryggt að starfsmenn Google pössuðu vel upp á allar stillingar, jafnvel þótt það kostaði þá trúverðugleikann. Ísland til framtíðar Ef menn leggja þetta út á versta veg, teiknast upp ákveðin martraðarsýn þar sem ofurgreindar vélar eru látnar, að skipan stjórnvalda, ljúga blákalt að grunlausum almenningi, hvort sem það er með gervigreind eða á samfélagsmiðlum eða hvoru tveggja í senn. Við þær aðstæður er aukaatriði hve „inngildandi“ hin yfirlýsta hugmyndafræði er. Ef Ísland gengur í Evrópusambandið verður tjáningarregluverk þess að reglu hér í meira mæli en er nú þegar. Forvitnilegt væri að fá það fram frá forsætisráðherra hvort henni hugnist þeir ritskoðunartilburðir sem liggja nú fyrir í opinberum ummælum. Í umræðu um þau mál sem Zuckerberg nefndi, útlendingapólitík og kynjapólitík, gætir þeirrar tilhneigingar að stjórnmálamenn sýni því ekki sérstakan áhuga að kjósendur séu óánægðir með þessi mál. Öllu heldur hafa sumir stjórnmálamenn fyrst og fremst áhyggjur af möguleikum kjósenda til að tjá þessa óánægju. Slíkur hugsunarháttur skal aldrei verða ofan á hér á Íslandi. Úr því að þegar hefur verið ákveðið að kljúfa þjóðina í tvennt með og á móti ESB, er alveg eins gott að við notum tækifærið og efnum til umræðu um okkar grunngildi og verðmætamat, eins og Guðmundur Andri orðaði það. Það er þó spurning í þeirri umræðu hver mun bera mesta ábyrgð á „skautuninni.“ Manni verður í sambandi við varnaðarorð Samfylkingarmannsins hugsað til hins þekkta lögmáls Godwins: „Eftir því sem umræða á netinu dregst á langinn, nálgast líkurnar á að einhver sé borinn saman við nasista eða Hitler 100%.“ Hér þurfti umræðan ekki einu sinni að dragast á langinn. Það er vika liðin af nýju ári. Erum við ekki á móti ofstopa? Höfundur er þingmaður Miðflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Snorri Másson Evrópusambandið Utanríkismál Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Stefnt er að því af hálfu sitjandi ríkisstjórnar að koma Íslandi inn í Evrópusambandið og vinnan er hafin. Þegar svona mikið stendur til duga engin vettlingatök í áróðursstarfseminni. Samfylkingarmaðurinn Guðmundur Andri Thorsson sparar ekki stóru orðin: „Kominn er tími til að við Íslendingar horfumst í augu við að við deilum gildum og verðmætamati með Evrópusambandsþjóðunum, og nú gætum við hreinlega þurft að fá skjól frá þeim þjóðum gagnvart lífsrýmishyggju Trumps, sem verður æ brjálæðislegri í ofsafengnum þjóðernisofstopa hans, og minnir ískyggilega á tal þýskra nasista kringum sína valdatöku á fjórða áratug síðustu aldar.“ Samkvæmt þessu grefur nasisminn um sig vestanhafs og þá bersýnilega ekki annað í stöðunni fyrir okkur en að ganga ESB á hönd. Einkum í ljósi hinna sameiginlegu „gilda og verðmætamats.“ Ljóst er að fram undan er harðvítug deila um áhrif ESB á okkur Íslendinga á öllum sviðum þjóðlífsins. Til einföldunar skulum við í þessari grein velta fyrir okkur einum anga málsins, sem er skoðana- og málfrelsi borgara. Hvaða sess hafa þau grunngildi í verðmætamati sambandsins? Lýðræðisríki til fyrirmyndar Þjóðverjar stórhertu löggjöf í kringum tjáningu á netinu árið 2017, ekki í baráttu við hefðbundin lögbrot eins og barnaníð eða skipulagða glæpastarfsemi, heldur í baráttunni við hina nýju óvini ríkisins, hatursorðræðu og upplýsingaóreiðu á meðal almennra borgara. Með þessu leyfðist stjórnvöldum til dæmis að skylda samfélagsmiðlafyrirtæki til að eyða út færslum innan sólarhrings, ella ættu þau meiri háttar sektir yfir höfði sér. Kælingaráhrifin eru þess eðlis að þessi sömu fyrirtæki fylgjast sérstaklega vel með orðræðu sem stjórnvöldum mislíkar og spara sér í sumum tilvikum sporin með því að banna hana fyrir fram. Þessi „framsækna“ löggjöf færði þýsku ríkisvaldi svo hentugar valdheimildir að önnur ríki víða um heim tóku sér hana til fyrirmyndar og settu sér svipuð lög. Hið vestræna frjálslynda lýðræðisríki veitti þar innblástur stjórnvöldum í Rússlandi, Venesúela, Víetnam og Hvíta-Rússlandi, sem vísuðu mörg beint til hinnar þýsku löggjafar þegar þau hertu sjálf tökin á umræðunni heima fyrir. Varar stjórnmálamann við að veita viðtal Evrópusambandið sjálft fylgdist hrifið með. Árið 2022 voru sjónarmið Þjóðverja tekin upp og innleidd í pakka sem mætti kalla evrópska stjórnarskrá fyrir netheima, Digital Services Act. Þeirri löggjöf hefur verið lýst sem „leiðarvísi fyrir ritskoðun“ af þýska blaðinu Die Welt. Einn ábyrgðarmanna þeirrar löggjafar ESB var hinn franski Thierry Breton, sem þar til í fyrra var framkvæmdastjóri innri markaðar hjá sambandinu. Breton er enn ötull talsmaður regluverksins og hefur farið mikinn gegn breytingum Elon Musk á ritskoðunarkerfum á samfélagsmiðlinum X. Nú síðast sendi kommissarinn fyrrverandi út sérstakt tíst til Alice Weidel, formanns hins þýska Alternative für Deutschland, þar sem hann varaði hana við að veita Musk viðtal á miðlinum, í ljósi meintra brota Musk á samfélagsmiðlareglum ESB. Oft er það afgreitt sem ofsóknaræði þegar menn lýsa áhyggjum af ritskoðunartilhneigingum Evrópusambandsins. En nú er svo komið að þær birtast okkur bæði í opinberum yfirlýsingum á borð við þessar, en einnig í formlegri löggjöf. Umræða um kynja- og útlendingamál leyfð Það þarf ekki að hafa undirritaðan fyrir þessu. Í merkri nýlegri yfirlýsingu gagnrýnir Mark Zuckerberg, forstjóri Facebook og Instagram, stjórnvöld víða um heim fyrir að þrýsta á bandaríska samfélagsmiðla að ritskoða sífellt meira efni. „Evrópa hefur innleitt sífellt fleiri lög, þar sem ritskoðun er lögfest með kerfisbundnum hætti,“ segir forstjórinn. Zuckerberg staðfestir líka það sem þó hefur lengi legið fyrir, að á undanförnum fjórum árum hafi bandarísk yfirvöld, undir forystu demókrata, þrýst á samfélagsmiðla að ritskoða ákveðið efni. Nú stendur til að aflétta þeirri ritskoðun á miðlum Meta. Athyglisvert er að þar nefnir forstjórinn sérstaklega að ritskoðun hafi verið mikil í málaflokkum á borð við innflytjendamál og kynjamál. Að sönnu virðist forstjóri Meta með yfirlýsingum sínum öðrum þræði vera að koma sér í mjúkinn hjá nýjum forseta repúblikana. Við heima getum þó notað tækifærið til að taka alvarlega þær opinberanir sem koma fram, óháð því við hvaða kringumstæður þær fljóta upp á yfirborðið. Woke gervigreind Annar bandarískur tæknifrömuður og stjórnarmaður hjá Meta, Marc Andreessen, hefur svipt hulunni af því sem hann segir gerræðislegar fyrirætlanir fráfarandi stjórnvalda demókrata í tengslum við málfrelsið. Segir hann að ritskoðunarstefnan á samfélagsmiðlum hafi ekki verið neitt miðað við það sem stóð til að gera með hin nýju gervigreindarlíkön, sem hafi átt að gera að „stökkbreyttri ritskoðunarvél.“ Andreessen bætir við: „Allt var það 100% með ráðum gert. Þannig færðu hluti eins og þeldökkan George Washington hjá Google.“ Þar er vísað til þess þegar Gemini-gervigreindarlíkan Google vakti heimsathygli fyrir sögufalsanir í nafni fjölbreytileikans. Mögulega hefur Þórunn Sveinbjarnardóttir, Samfylkingarkona og nýr forseti Alþingis, verið sátt með hina nýju söguskoðun, en hún skrifaði nýlega: „Mynd gervigreindar af heiminum er skelfileg. Allir hvítir og eiginlega bara karlar. Valdastrúktúrinn!“ Hugmyndafræðilegir straumar í þessum dúr munu í öllu falli hafa tryggt að starfsmenn Google pössuðu vel upp á allar stillingar, jafnvel þótt það kostaði þá trúverðugleikann. Ísland til framtíðar Ef menn leggja þetta út á versta veg, teiknast upp ákveðin martraðarsýn þar sem ofurgreindar vélar eru látnar, að skipan stjórnvalda, ljúga blákalt að grunlausum almenningi, hvort sem það er með gervigreind eða á samfélagsmiðlum eða hvoru tveggja í senn. Við þær aðstæður er aukaatriði hve „inngildandi“ hin yfirlýsta hugmyndafræði er. Ef Ísland gengur í Evrópusambandið verður tjáningarregluverk þess að reglu hér í meira mæli en er nú þegar. Forvitnilegt væri að fá það fram frá forsætisráðherra hvort henni hugnist þeir ritskoðunartilburðir sem liggja nú fyrir í opinberum ummælum. Í umræðu um þau mál sem Zuckerberg nefndi, útlendingapólitík og kynjapólitík, gætir þeirrar tilhneigingar að stjórnmálamenn sýni því ekki sérstakan áhuga að kjósendur séu óánægðir með þessi mál. Öllu heldur hafa sumir stjórnmálamenn fyrst og fremst áhyggjur af möguleikum kjósenda til að tjá þessa óánægju. Slíkur hugsunarháttur skal aldrei verða ofan á hér á Íslandi. Úr því að þegar hefur verið ákveðið að kljúfa þjóðina í tvennt með og á móti ESB, er alveg eins gott að við notum tækifærið og efnum til umræðu um okkar grunngildi og verðmætamat, eins og Guðmundur Andri orðaði það. Það er þó spurning í þeirri umræðu hver mun bera mesta ábyrgð á „skautuninni.“ Manni verður í sambandi við varnaðarorð Samfylkingarmannsins hugsað til hins þekkta lögmáls Godwins: „Eftir því sem umræða á netinu dregst á langinn, nálgast líkurnar á að einhver sé borinn saman við nasista eða Hitler 100%.“ Hér þurfti umræðan ekki einu sinni að dragast á langinn. Það er vika liðin af nýju ári. Erum við ekki á móti ofstopa? Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun