Leiðréttum launin Álfhildur Leifsdóttir skrifar 8. október 2024 08:16 Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Álfhildur Leifsdóttir Kjaramál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun