Rangar fullyrðingar forstjóra Landsvirkjunar – kafli 1 Haraldur Þór Jónsson skrifar 5. september 2024 08:33 Í Speglinum á Rás 2 í gær, miðvikudaginn 4. september, var rætt við forstjóra Landsvirkjunar. Viðtalið var rúmar 7 mínútur og átti ég í fullu fangi við að punkta niður allar þær röngu fullyrðingar sem forstjórinn hélt fram. Satt best að segja trúði ég ekki mínum eigin eyrum hvað var hægt að koma fyrir mörgum staðreyndavillum á framfæri á jafn stuttum tíma! Ég sé mig því tilneyddan að leiðrétta allar rangfærslurnar, en sökum hversu margar þær voru þá mun ég birta leiðréttingarnar í nokkrum köflum á næstu dögum. Í byrjun vill ég samt taka undir orð forstjórans, að okkar samskipti hafa ávallt verið góð og má segja að við séum fastir í hjónabandi, þ.e.a.s.. sveitarfélagið og Landsvirkjun. Við komumst ekki hjá því að eiga samskipti um ókomna tíð, svo mikill kostur er að geta haft þau samskipti góð. Vandamálið sem við báðir erum að kljást við er lagaumgjörð sem gerir þetta órjúfanlega hjónaband frekar erfitt síðustu misserin. Ábyrgðin á þeirri lagaumgjörð liggur hjá núverandi ríkisstjórn. En víkjum okkur að staðreyndavillunum. Ábyrgð forstjóra Landsvirkjunar er að reka orkufyrirtæki þjóðarinnar á meðan ábyrgð mín sem oddviti Skeiða- og Gnúpverjahrepps er að bera ábyrgð á samfélagi sem er í nærumhverfi virkjana sem Landsvirkjun starfhæfir. Forstjóri Landvirkjunar talar um að valdi fylgir ábyrgð og sveitarfélagið sé að misbeita því valdi. Þar greinir okkur á, því sveitarfélagið hefur samkvæmt sveitarstjórnarlögum helstu skyldur sínar gagnvar íbúum nærsamfélagsins. Það ríkir á því lagaleg óvissa um hvort okkur sé yfir höfuð heimilt að halda áfram í óbreyttri mynd sökum núverandi lagaumgjarðar. Samkvæmt fjárhagslegri greiningu sem KPMG gerði fyrir Landsvirkjun þar sem greind voru fjárhagsleg áhrif Landsvirkjunar á Skeiða- og Gnúpverjahrepp kom fram að starfsemi Landsvirkjunar leiðir í flestum tilfellum til fjárhagslegs tjóns á rekstur Skeiða- og Gnúpverjahrepps. Einnig hefur komið fram eftir samskipti og minnisblöð sveitarfélagsins við Innviðaráðuneytið á árinu 2023 að mesti áhættuþáttur í rekstri sveitarfélagsins séu núverandi virkjanir sem Landsvirkjun starfrækir í Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Slík staða er ekki forstjóra Landsvirkjunar að kenna heldur núverandi lagaumgjarðar sem ríkisstjórn Íslands ber ábyrgð á. Samkvæmt sveitarstjórnarlögum bera sveitarfélög lagalega skyldu til að tryggja að sveitarfélagið hafi fjárhagslega getu til að standa við skuldbindingar sínar. Hluti að því er að heimila ekki framkvæmdir sem geta valdið sveitarfélaginu fjárhagslegu tjóni, sem núverandi lagaumgjörð getur gert. Forstjóri Landsvirkjunar fullyrðir að vindorkuverið Búrfellslundur eigi eftir að hafa jákvæð áhrif á samfélagið. Nú verð ég að staldra við og hvetja forstjórann til að lesa umhverfismatsskýrsluna sem Landsvirkjun framkvæmdi. Í skýrslunni eru margar blaðsíður um neikvæð umhverfisáhrif framkvæmdirnar. Ef umhverfisáhrifin eru svona gríðarlega jákvæð, af hverju er þá ekki verið að keppast við að skipuleggja vindorkuver þar sem orkan er notuð, í nágrenni t.d. höfuðborgarsvæðisins. Af hverju þarf að fara með vindorkuverið uppá Hálendi Íslands, tugum og hundruðum kílómetrum frá þeim stað sem nota á orkuna. Ég vil nota þetta tækifæri til að skora á forstjóra Landsvirkjunar að birta opinberlega rökstuðning fyrir máli sínu og samhliða birta öll neikvæðu áhrifin sem koma fram í umhverfismatsskýrslunni sem framkvæmd var árið 2016 um Búrfellslund. Almenningur getur þá vegið og metið hvort þau rök haldi sem forstjórinn fullyrði að séu svona jákvæð við vindorkuverið. Forstjórinn talar um að Búrfellslundur hafi farið í gegnum 10 ára ferli rammaáætlunar sem sé flókið og umsvifamikið samráðsferli. Það ferli endi með ákvörðun Alþingis og Alþingi setji virkjanakostinn í nýtingarflokk með lagasetningu. Þá skulum við rifja upp hvernig þetta ferli var allt saman. Búrfellslundur kom til umfjöllunar Verkefnastjórnunar rammaáætlunar árið 2015 sem vindorkuver með 200MW uppsett afl. Niðurstaða Verkefnastjórnunar var versta mögulega útkoma gagnvart ferðaþjónustu og útivist og lagði verkefnastjórnin til að Búrfellslundur yrði settur í biðflokk. Aftur kom Búrfellslundur inn í umfjöllun Verkefnastjórnunar rammaáætlunar árið 2020, en nú var búið að minnka hann niður í 120MW uppsett afl. Þrátt fyrir minnkunina, þá var niðurstaða Verkefnastjórnunar rammaáætlunar enn verri gagnvart ferðaþjónustu og útivist sökum þess að atvinnugreinin ferðaþjónusta hafði meira en tvöfaldast af stærð á þessum 5 árum. Verkefnastjórnin lagði því til að Búrfellslundur yrði settur í biðflokk aftur. Í júní árið 2022 tók svo Alþingi ákvörðun, gegn ráðleggingu Verkefnastjórnunar rammaáætlunar og setti Búrfellslund í nýtingarflokk. Það var ekki af því að það var búið að vinna þetta svona faglega, heldur pólitísk ákvörðun sem var ekki í samræmi við faglegu vinnu Verkefnastjórnunarinnar. Í 7. gr. laga um rammaáætlun hafa sveitarfélög heimild til að fresta því að setja virkjanakost í skipulag sitt. Til þess að nýja þá heimild, þarf að tilkynna Skipulagsstofnun um þá frestun innan eins árs frá því að Alþingi setur virkjanakost í nýtingarflokk. Það gerði sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps í júní 2023 og frá þeim tímapunkti skal samkvæmt lögum um rammaáætlun fara með virkjanakostinn eins og hann sé í biðflokki. Það þýðir að stjórnvöldum er ekki heimilt að veita leyfi fyrir virkjanakostinum. Frá þeim tímapunkti hefur Landsvirkjun ekki átt nein samskipti við Skeiða- og Gnúpverjahrepp um Búrfellslund heldur freistað þess að sækja aðeins um hjá Rangárþingi Ytra að koma virkjuninni í skipulag. Í umhverfismatinu sem Landsvirkjun vann og áliti Skipulagsstofnunar kemur skýrt fram af framkvæmdasvæði og áhrifasvæði Búrfellslundar er í Skeiða- og Gnúpverjahreppi og Rangárþingi Ytra. Sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps hefur því í öllum tilfellum farið að núgildandi lögum á meðan Landsvirkjun hefur reynt að sneiða fram hjá löggjöfinni. Nú liggur fyrir að Skeiða- og Gnúpverjahreppur mun kæra útgefið virkjunarleyfi Orkustofnunar. Verði niðurstaða Úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála að vera sammála sveitarfélaginu og fellir virkjunarleyfið úr gildi er ljóst að Búrfellslundur verður ekki byggður, að minnsta kosti ekki næstu 10 árin. Ætlar forstjóri Landsvirkjunar þá að axla ábyrgð á mistökum Landsvirkjunar ? Ég spyr hversu mörgum milljörðum er búið að eyða í undirbúning Búrfellslundar án þess að tryggja það að öll leyfi fáist ? Hvers vegna hefur Landsvirkjun ekki sótt um að setja Búrfellslund í skipulag hjá Skeiða- og Gnúpverjahreppi ? Ætlar Landsvirkjun að halda áfram undirbúningi Búrfellslundar áður en Úrskurðarnefndin kveður upp úrskurð sinn ? Gaman væri að fá svör við þessum spurningum. Það eru fjölmörg atriði eftir sem þarf að leiðrétta og mun ég birta kafla nr. 2 á morgun. Höfundur er oddviti í Skeiða- og Gnúpverjahreppi þar sem mest raforka hefur verið framleidd í sögu Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skeiða- og Gnúpverjahreppur Orkumál Landsvirkjun Haraldur Þór Jónsson Vindorkuver í Búrfellslundi Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Sjá meira
Í Speglinum á Rás 2 í gær, miðvikudaginn 4. september, var rætt við forstjóra Landsvirkjunar. Viðtalið var rúmar 7 mínútur og átti ég í fullu fangi við að punkta niður allar þær röngu fullyrðingar sem forstjórinn hélt fram. Satt best að segja trúði ég ekki mínum eigin eyrum hvað var hægt að koma fyrir mörgum staðreyndavillum á framfæri á jafn stuttum tíma! Ég sé mig því tilneyddan að leiðrétta allar rangfærslurnar, en sökum hversu margar þær voru þá mun ég birta leiðréttingarnar í nokkrum köflum á næstu dögum. Í byrjun vill ég samt taka undir orð forstjórans, að okkar samskipti hafa ávallt verið góð og má segja að við séum fastir í hjónabandi, þ.e.a.s.. sveitarfélagið og Landsvirkjun. Við komumst ekki hjá því að eiga samskipti um ókomna tíð, svo mikill kostur er að geta haft þau samskipti góð. Vandamálið sem við báðir erum að kljást við er lagaumgjörð sem gerir þetta órjúfanlega hjónaband frekar erfitt síðustu misserin. Ábyrgðin á þeirri lagaumgjörð liggur hjá núverandi ríkisstjórn. En víkjum okkur að staðreyndavillunum. Ábyrgð forstjóra Landsvirkjunar er að reka orkufyrirtæki þjóðarinnar á meðan ábyrgð mín sem oddviti Skeiða- og Gnúpverjahrepps er að bera ábyrgð á samfélagi sem er í nærumhverfi virkjana sem Landsvirkjun starfhæfir. Forstjóri Landvirkjunar talar um að valdi fylgir ábyrgð og sveitarfélagið sé að misbeita því valdi. Þar greinir okkur á, því sveitarfélagið hefur samkvæmt sveitarstjórnarlögum helstu skyldur sínar gagnvar íbúum nærsamfélagsins. Það ríkir á því lagaleg óvissa um hvort okkur sé yfir höfuð heimilt að halda áfram í óbreyttri mynd sökum núverandi lagaumgjarðar. Samkvæmt fjárhagslegri greiningu sem KPMG gerði fyrir Landsvirkjun þar sem greind voru fjárhagsleg áhrif Landsvirkjunar á Skeiða- og Gnúpverjahrepp kom fram að starfsemi Landsvirkjunar leiðir í flestum tilfellum til fjárhagslegs tjóns á rekstur Skeiða- og Gnúpverjahrepps. Einnig hefur komið fram eftir samskipti og minnisblöð sveitarfélagsins við Innviðaráðuneytið á árinu 2023 að mesti áhættuþáttur í rekstri sveitarfélagsins séu núverandi virkjanir sem Landsvirkjun starfrækir í Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Slík staða er ekki forstjóra Landsvirkjunar að kenna heldur núverandi lagaumgjarðar sem ríkisstjórn Íslands ber ábyrgð á. Samkvæmt sveitarstjórnarlögum bera sveitarfélög lagalega skyldu til að tryggja að sveitarfélagið hafi fjárhagslega getu til að standa við skuldbindingar sínar. Hluti að því er að heimila ekki framkvæmdir sem geta valdið sveitarfélaginu fjárhagslegu tjóni, sem núverandi lagaumgjörð getur gert. Forstjóri Landsvirkjunar fullyrðir að vindorkuverið Búrfellslundur eigi eftir að hafa jákvæð áhrif á samfélagið. Nú verð ég að staldra við og hvetja forstjórann til að lesa umhverfismatsskýrsluna sem Landsvirkjun framkvæmdi. Í skýrslunni eru margar blaðsíður um neikvæð umhverfisáhrif framkvæmdirnar. Ef umhverfisáhrifin eru svona gríðarlega jákvæð, af hverju er þá ekki verið að keppast við að skipuleggja vindorkuver þar sem orkan er notuð, í nágrenni t.d. höfuðborgarsvæðisins. Af hverju þarf að fara með vindorkuverið uppá Hálendi Íslands, tugum og hundruðum kílómetrum frá þeim stað sem nota á orkuna. Ég vil nota þetta tækifæri til að skora á forstjóra Landsvirkjunar að birta opinberlega rökstuðning fyrir máli sínu og samhliða birta öll neikvæðu áhrifin sem koma fram í umhverfismatsskýrslunni sem framkvæmd var árið 2016 um Búrfellslund. Almenningur getur þá vegið og metið hvort þau rök haldi sem forstjórinn fullyrði að séu svona jákvæð við vindorkuverið. Forstjórinn talar um að Búrfellslundur hafi farið í gegnum 10 ára ferli rammaáætlunar sem sé flókið og umsvifamikið samráðsferli. Það ferli endi með ákvörðun Alþingis og Alþingi setji virkjanakostinn í nýtingarflokk með lagasetningu. Þá skulum við rifja upp hvernig þetta ferli var allt saman. Búrfellslundur kom til umfjöllunar Verkefnastjórnunar rammaáætlunar árið 2015 sem vindorkuver með 200MW uppsett afl. Niðurstaða Verkefnastjórnunar var versta mögulega útkoma gagnvart ferðaþjónustu og útivist og lagði verkefnastjórnin til að Búrfellslundur yrði settur í biðflokk. Aftur kom Búrfellslundur inn í umfjöllun Verkefnastjórnunar rammaáætlunar árið 2020, en nú var búið að minnka hann niður í 120MW uppsett afl. Þrátt fyrir minnkunina, þá var niðurstaða Verkefnastjórnunar rammaáætlunar enn verri gagnvart ferðaþjónustu og útivist sökum þess að atvinnugreinin ferðaþjónusta hafði meira en tvöfaldast af stærð á þessum 5 árum. Verkefnastjórnin lagði því til að Búrfellslundur yrði settur í biðflokk aftur. Í júní árið 2022 tók svo Alþingi ákvörðun, gegn ráðleggingu Verkefnastjórnunar rammaáætlunar og setti Búrfellslund í nýtingarflokk. Það var ekki af því að það var búið að vinna þetta svona faglega, heldur pólitísk ákvörðun sem var ekki í samræmi við faglegu vinnu Verkefnastjórnunarinnar. Í 7. gr. laga um rammaáætlun hafa sveitarfélög heimild til að fresta því að setja virkjanakost í skipulag sitt. Til þess að nýja þá heimild, þarf að tilkynna Skipulagsstofnun um þá frestun innan eins árs frá því að Alþingi setur virkjanakost í nýtingarflokk. Það gerði sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps í júní 2023 og frá þeim tímapunkti skal samkvæmt lögum um rammaáætlun fara með virkjanakostinn eins og hann sé í biðflokki. Það þýðir að stjórnvöldum er ekki heimilt að veita leyfi fyrir virkjanakostinum. Frá þeim tímapunkti hefur Landsvirkjun ekki átt nein samskipti við Skeiða- og Gnúpverjahrepp um Búrfellslund heldur freistað þess að sækja aðeins um hjá Rangárþingi Ytra að koma virkjuninni í skipulag. Í umhverfismatinu sem Landsvirkjun vann og áliti Skipulagsstofnunar kemur skýrt fram af framkvæmdasvæði og áhrifasvæði Búrfellslundar er í Skeiða- og Gnúpverjahreppi og Rangárþingi Ytra. Sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverjahrepps hefur því í öllum tilfellum farið að núgildandi lögum á meðan Landsvirkjun hefur reynt að sneiða fram hjá löggjöfinni. Nú liggur fyrir að Skeiða- og Gnúpverjahreppur mun kæra útgefið virkjunarleyfi Orkustofnunar. Verði niðurstaða Úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála að vera sammála sveitarfélaginu og fellir virkjunarleyfið úr gildi er ljóst að Búrfellslundur verður ekki byggður, að minnsta kosti ekki næstu 10 árin. Ætlar forstjóri Landsvirkjunar þá að axla ábyrgð á mistökum Landsvirkjunar ? Ég spyr hversu mörgum milljörðum er búið að eyða í undirbúning Búrfellslundar án þess að tryggja það að öll leyfi fáist ? Hvers vegna hefur Landsvirkjun ekki sótt um að setja Búrfellslund í skipulag hjá Skeiða- og Gnúpverjahreppi ? Ætlar Landsvirkjun að halda áfram undirbúningi Búrfellslundar áður en Úrskurðarnefndin kveður upp úrskurð sinn ? Gaman væri að fá svör við þessum spurningum. Það eru fjölmörg atriði eftir sem þarf að leiðrétta og mun ég birta kafla nr. 2 á morgun. Höfundur er oddviti í Skeiða- og Gnúpverjahreppi þar sem mest raforka hefur verið framleidd í sögu Íslands.
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar