Fimmtán ár – nýtum tímann betur Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 19. júlí 2024 10:31 Tíminn er dýrmætur. Líka í pólitík. Í vikunni voru liðin fimmtán ár frá því að Össur Skarphéðinsson þáverandi utanríkisráðherra lagði formlega fram umsókn Íslands að Evrópusambandinu. Samstarfsmenn hans í ríkisstjórn komu í veg fyrir að honum tækist að ljúka viðræðunum. Ég rifja þetta upp nú því það blasir við flestum að við höfum ekki nýtt tímann vel. Aðild að Evrópusambandinu er ekki sjálfstætt afmarkað markmið. Hún er á hinn bóginn verkfæri, sem auðveldar okkur að ná markmiðum á fjölmörgum sviðum og hjálpar til við að leysa vanda heimila og fyrirtækja. Svo ekki sé minnst á mikilvægi sterkrar og samhentrar Evrópu þegar frelsi, lýðræði og mannréttindi eiga undir högg að sækja í harðnandi heimi. En líka þegar kemur að hinu stóra samhengi að styrkja þjóðaröryggi landsins. Milljón dollara spurning í næstu kosningum Hefðum við lokið viðræðunum og þjóðin samþykkt aðild væru skuldug heimili ekki í þeirri kreppu ofurvaxta, sem við heyrum daglega af. Kreppu sem er að keyra venjuleg heimili fjölskyldufólks í kaf en er reglubundin birtingarmynd pólitískra ákvarðana. Stjórnarflokkarnir hefðu heldur ekki þurft að kasta ryki í augu bænda með því að banna samkeppni, svo nýleg og sjúskuð dæmi frá ríkisstjórnarheimilinu séu nefnd. Allt vegna þess að stjórnarflokkarnir treysta sér ekki til að taka á raunverulegum vanda bænda og leysa þá úr spennitreyju vaxtaokurs og yfirgengilegs fjármagnskostnaðar. Og þannig mætti lengi telja. Færeyska krónan er fasttengd við Evru. Fyrir skömmu skrifaði Óli Anton Bieltvedt grein um þýska könnun á lífskjörum í fjölmörgum ríkjum. Þar stóðu Færeyingar mun framar en við. Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna spyr í viðtali við Heimildina: „Af hverju eru vextir viðvarandi háir á Íslandi; miklu hærri en í nágrannalöndunum?“ Hann segir að þetta sé milljón dollara spurningin, sem verði stóra málið fyrir næstu kosningar. Brexit jók skrifræðið Brexit snerist í höndum þeirra sem sannfærðu nauman meirihluta Breta að taka þá ákvörðun. Nú eru átta ár liðin. Niðurstaðan er skýr. Flestir Bretar eru þeirrar skoðunar að efnahagur landsins hafi versnað við útgönguna og skrifræði aukist. Frelsi þeirra sem starfa meðal annars í skapandi greinum hefur þrengst. Í viðtali við RÚV síðasta miðvikudag segir íslensk kona, Sigrún Sævarsdóttir-Griffiths, sem búið hefur í Bretlandi í þrjátíu ár: „Þær eru alveg ótvíræðar þær breytingar sem hafa orðið, hvað varðar alla stjórnsýslu. Ég sem tónlistamaður þarf að hafa skírteini um það að ég greiði skatta í þessu landi. Og ferli sem tók fjórar til fimm vikur tekur núna upp í níu mánuði.“ Bresku sjómennirnir sem trúðu fagurgalanum um að aðstæður þeirra myndu batna utan Evrópusambandsins telja sig nú hafa verið blekkta. Ákall forystumanna neytenda og launafólks Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna lýsir þeirri skoðun sinni í fyrrnefndu viðtali að stjórnvöld verði að láta gera óháða úttekt á krónunni. Fyrir tæpu ári hafði Vilhjálmur Birgisson formaður Starfsgreinasambandsins forystu um að óska eftir því við Samtök atvinnulífsins að slík greining yrði gerð til að auðvelda umræðuna. Atvinnulífið með SA í broddi fylkingar hafnaði beiðninni. Forseti ASÍ, Finnbjörn A. Hermannsson hefur síðan ítrekað þessa ósk. Ríkisstjórnin tók hins vegar sömu afstöðu og SA þegar ég spurðist fyrir um afstöðu hennar á Alþingi. Sú ákvörðun Samfylkingarinnar að setja Evrópumálin á hilluna hefur líka veikt jákvæð viðbrögð við þessari ósk forystumanna neytenda og launafólks. En Viðreisn mun áfram gæta þeirra almannahagsmuna, sem þessir forystumenn tala fyrir og halda málinu á dagskrá. Annars líða fleiri ár og lítið breytist. Nema stöku andlit í nýjum ráðherrastól. Í því felast hins vegar litlir almannahagsmunir. Þjóðaratkvæði fyrir kosningar Flestir eru þeirrar skoðunar að ekki sé ráðlegt að beita þessu verkfæri í almanna þágu, sem felst í fullri aðild að Evrópusambandinu, nema kjósendur ákveði það sjálfir í sérstakri þjóðaratkvæðagreiðslu. Því er Viðreisn sammála og vill að þjóðin fái tækifæri til að ákveða næsta skref í þessu mikilvæga máli. Ef þjóðin segir já verði endanlega niðurstaða samningaviðræðna síðan borin undir þjóðina. Við slíka tvöfalda atkvæðagreiðslu á enginn að vera hræddur. Nýleg skoðanakönnun sýnir að það er vilji tveggja þriðju hluta þjóðarinnar að þessi þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram. En nú reynir enn og aftur á að pólitíkin nýti tíma sinn vel. Næstu ríkisstjórnar bíður mikið starf við viðreisn ríkisfjármála og velferðarmála. Til þess að tími nýrrar ríkisstjórnar nýtist sem best er afar æskilegt að hún viti frá fyrsta degi hvort þjóðin vilji að hún beiti þessu verkfæri. Verkfæri sem getur auðveldað okkur að ná svo mörgum markmiðum sem verða á dagskrá kosninganna. Eins og að ná niður tugi milljarða vaxtakostnaði ríkisins sem betur færu í velferð, menntun, inniviði eða niðurgreiðslu skulda. Með þetta í huga er það mín skoðun að þjóðaratkvæði um framhald aðildarviðræðnanna eigi að fara fram fyrir næstu kosningar. Alla vega ekki síðar en samhliða þeim. Í þágu allra Í slíkri atkvæðagreiðslu hafa fylgjendur og andstæðingar fullrar aðildar jafna stöðu. Það ætti því að vera jafnt keppikefli fyrir fulltrúa beggja á Alþingi að sameinast um að fá botn í málið áður en næsta ríkisstjórn hefur störf. Enginn veit hvernig næsta ríkisstjórn verður samsett. En stjórnarmyndun getur orðið flókin. Það er því í þágu allra að fá svar þjóðarinnar við þessari spurningu fyrst. Ég geri mér grein fyrir því að þetta er ný nálgun og einhver áskorun fyrir stjórnmálin. En þannig nýtum við tímann best. Fyrir þjóðina. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Viðreisn Evrópusambandið Mest lesið Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Sjá meira
Tíminn er dýrmætur. Líka í pólitík. Í vikunni voru liðin fimmtán ár frá því að Össur Skarphéðinsson þáverandi utanríkisráðherra lagði formlega fram umsókn Íslands að Evrópusambandinu. Samstarfsmenn hans í ríkisstjórn komu í veg fyrir að honum tækist að ljúka viðræðunum. Ég rifja þetta upp nú því það blasir við flestum að við höfum ekki nýtt tímann vel. Aðild að Evrópusambandinu er ekki sjálfstætt afmarkað markmið. Hún er á hinn bóginn verkfæri, sem auðveldar okkur að ná markmiðum á fjölmörgum sviðum og hjálpar til við að leysa vanda heimila og fyrirtækja. Svo ekki sé minnst á mikilvægi sterkrar og samhentrar Evrópu þegar frelsi, lýðræði og mannréttindi eiga undir högg að sækja í harðnandi heimi. En líka þegar kemur að hinu stóra samhengi að styrkja þjóðaröryggi landsins. Milljón dollara spurning í næstu kosningum Hefðum við lokið viðræðunum og þjóðin samþykkt aðild væru skuldug heimili ekki í þeirri kreppu ofurvaxta, sem við heyrum daglega af. Kreppu sem er að keyra venjuleg heimili fjölskyldufólks í kaf en er reglubundin birtingarmynd pólitískra ákvarðana. Stjórnarflokkarnir hefðu heldur ekki þurft að kasta ryki í augu bænda með því að banna samkeppni, svo nýleg og sjúskuð dæmi frá ríkisstjórnarheimilinu séu nefnd. Allt vegna þess að stjórnarflokkarnir treysta sér ekki til að taka á raunverulegum vanda bænda og leysa þá úr spennitreyju vaxtaokurs og yfirgengilegs fjármagnskostnaðar. Og þannig mætti lengi telja. Færeyska krónan er fasttengd við Evru. Fyrir skömmu skrifaði Óli Anton Bieltvedt grein um þýska könnun á lífskjörum í fjölmörgum ríkjum. Þar stóðu Færeyingar mun framar en við. Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna spyr í viðtali við Heimildina: „Af hverju eru vextir viðvarandi háir á Íslandi; miklu hærri en í nágrannalöndunum?“ Hann segir að þetta sé milljón dollara spurningin, sem verði stóra málið fyrir næstu kosningar. Brexit jók skrifræðið Brexit snerist í höndum þeirra sem sannfærðu nauman meirihluta Breta að taka þá ákvörðun. Nú eru átta ár liðin. Niðurstaðan er skýr. Flestir Bretar eru þeirrar skoðunar að efnahagur landsins hafi versnað við útgönguna og skrifræði aukist. Frelsi þeirra sem starfa meðal annars í skapandi greinum hefur þrengst. Í viðtali við RÚV síðasta miðvikudag segir íslensk kona, Sigrún Sævarsdóttir-Griffiths, sem búið hefur í Bretlandi í þrjátíu ár: „Þær eru alveg ótvíræðar þær breytingar sem hafa orðið, hvað varðar alla stjórnsýslu. Ég sem tónlistamaður þarf að hafa skírteini um það að ég greiði skatta í þessu landi. Og ferli sem tók fjórar til fimm vikur tekur núna upp í níu mánuði.“ Bresku sjómennirnir sem trúðu fagurgalanum um að aðstæður þeirra myndu batna utan Evrópusambandsins telja sig nú hafa verið blekkta. Ákall forystumanna neytenda og launafólks Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna lýsir þeirri skoðun sinni í fyrrnefndu viðtali að stjórnvöld verði að láta gera óháða úttekt á krónunni. Fyrir tæpu ári hafði Vilhjálmur Birgisson formaður Starfsgreinasambandsins forystu um að óska eftir því við Samtök atvinnulífsins að slík greining yrði gerð til að auðvelda umræðuna. Atvinnulífið með SA í broddi fylkingar hafnaði beiðninni. Forseti ASÍ, Finnbjörn A. Hermannsson hefur síðan ítrekað þessa ósk. Ríkisstjórnin tók hins vegar sömu afstöðu og SA þegar ég spurðist fyrir um afstöðu hennar á Alþingi. Sú ákvörðun Samfylkingarinnar að setja Evrópumálin á hilluna hefur líka veikt jákvæð viðbrögð við þessari ósk forystumanna neytenda og launafólks. En Viðreisn mun áfram gæta þeirra almannahagsmuna, sem þessir forystumenn tala fyrir og halda málinu á dagskrá. Annars líða fleiri ár og lítið breytist. Nema stöku andlit í nýjum ráðherrastól. Í því felast hins vegar litlir almannahagsmunir. Þjóðaratkvæði fyrir kosningar Flestir eru þeirrar skoðunar að ekki sé ráðlegt að beita þessu verkfæri í almanna þágu, sem felst í fullri aðild að Evrópusambandinu, nema kjósendur ákveði það sjálfir í sérstakri þjóðaratkvæðagreiðslu. Því er Viðreisn sammála og vill að þjóðin fái tækifæri til að ákveða næsta skref í þessu mikilvæga máli. Ef þjóðin segir já verði endanlega niðurstaða samningaviðræðna síðan borin undir þjóðina. Við slíka tvöfalda atkvæðagreiðslu á enginn að vera hræddur. Nýleg skoðanakönnun sýnir að það er vilji tveggja þriðju hluta þjóðarinnar að þessi þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram. En nú reynir enn og aftur á að pólitíkin nýti tíma sinn vel. Næstu ríkisstjórnar bíður mikið starf við viðreisn ríkisfjármála og velferðarmála. Til þess að tími nýrrar ríkisstjórnar nýtist sem best er afar æskilegt að hún viti frá fyrsta degi hvort þjóðin vilji að hún beiti þessu verkfæri. Verkfæri sem getur auðveldað okkur að ná svo mörgum markmiðum sem verða á dagskrá kosninganna. Eins og að ná niður tugi milljarða vaxtakostnaði ríkisins sem betur færu í velferð, menntun, inniviði eða niðurgreiðslu skulda. Með þetta í huga er það mín skoðun að þjóðaratkvæði um framhald aðildarviðræðnanna eigi að fara fram fyrir næstu kosningar. Alla vega ekki síðar en samhliða þeim. Í þágu allra Í slíkri atkvæðagreiðslu hafa fylgjendur og andstæðingar fullrar aðildar jafna stöðu. Það ætti því að vera jafnt keppikefli fyrir fulltrúa beggja á Alþingi að sameinast um að fá botn í málið áður en næsta ríkisstjórn hefur störf. Enginn veit hvernig næsta ríkisstjórn verður samsett. En stjórnarmyndun getur orðið flókin. Það er því í þágu allra að fá svar þjóðarinnar við þessari spurningu fyrst. Ég geri mér grein fyrir því að þetta er ný nálgun og einhver áskorun fyrir stjórnmálin. En þannig nýtum við tímann best. Fyrir þjóðina. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun