Hinsegin réttindi - hvar stendur Ísland Bergrún Andradóttir og Rúnar Freyr Júlíusson skrifa 20. ágúst 2021 08:30 Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Hinsegin Mannréttindi Sósíalistaflokkurinn Blóðgjöf Mest lesið Halldór 18.01.2025 Halldór Blað brotið í húsnæðismálum: VR Blær afhendir sínar fyrstu íbúðir Halla Gunnarsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu Hópur lækna Skoðun Frelsi til sölu Anton Guðmundsson Skoðun Kóngar vímuefnaheimsins Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Hvað með það þótt sérfræðingar að sunnan fari í verkfall? Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Svar við „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu“ Rajan Parrikar Skoðun Ísland verði Noregur á sterum: Sannleikurinn er lyginni líkastur- náttúruauðlindir fást gefins Björn Ólafsson Skoðun Leikskólakerfið á krossgötum: Gæði eða hraði? Svava Björg Mörk Skoðun Loftmengun yfir áramótin og mikilvægi inniloftsgæða allt árið Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir,Árna Benediktsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Blað brotið í húsnæðismálum: VR Blær afhendir sínar fyrstu íbúðir Halla Gunnarsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Frelsi til sölu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Loftmengun yfir áramótin og mikilvægi inniloftsgæða allt árið Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir,Árna Benediktsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakerfið á krossgötum: Gæði eða hraði? Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Hvað með það þótt sérfræðingar að sunnan fari í verkfall? Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Svar við „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu“ Rajan Parrikar skrifar Skoðun Dýr eiga skilið samúð og umhyggju Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu Hópur lækna skrifar Skoðun Gervigreind og markþjálfun: Samvinna eða samkeppni? Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Bjarni Ben í þátíð Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Ísland og stórveldin Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Brjóstakrabbamein – náum enn meiri árangri með stóraukinni þátttöku í skimun Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Ósvífin olíugjöld kynda undir verðbólgu Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Eru skattar og gjöld verðmætasköpun? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hvað er græni veggurinn að reyna að segja okkur? Bjarki Gunnar Halldórsson skrifar Skoðun Sorg barna - Sektarkennd og samviskubit Matthildur Bjarnadóttir skrifar Skoðun Í leikskóla er gaman – þegar það má mæta Valentina Tinganelli,Eyjólfur Sigurjónsson,Elísabet Erlendsdóttir,Sigrún Torfadóttir,Daniel Karlsson,Særún Ósk Böðvarsdóttir,Anna Margrét Arthúrsdóttir,,Una Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ísland verði Noregur á sterum: Sannleikurinn er lyginni líkastur- náttúruauðlindir fást gefins Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hvers vegna hafa Svíar ekki tekið upp evruna? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Górillur í postulínsbúð – Nýfrjálshyggjuklíkan tekur völdin Guðröður Atli Jónsson skrifar Skoðun Leikskólakerfið: Samfélagsgildi fram yfir hagnað Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Hagræðing í ríkisrekstri: Heilræði fyrir nýja ríkisstjórn Ómar H. Kristmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi stöðutöku á stafrænni hæfni fyrir íslensk ferðaþjónustufyrirtæki Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar Skoðun Ögn um Vigdísarþætti Hallgrímur Helgi Helgason skrifar Skoðun Rasismi og fasismi í lögum um útlendinga Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Að skipta þjóðinni í tvo hópa Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Ferðaþjónustufólk kemur saman Arnheiður Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Heilsutækni; lykillinn að betra heilbrigðiskerfi og sparnaði í ríkisrekstri Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða á Reykjavíkurflugvelli - þolinmæði á þrotum Matthías Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Kóngar vímuefnaheimsins Lára G. Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust.
Blað brotið í húsnæðismálum: VR Blær afhendir sínar fyrstu íbúðir Halla Gunnarsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísland verði Noregur á sterum: Sannleikurinn er lyginni líkastur- náttúruauðlindir fást gefins Björn Ólafsson Skoðun
Loftmengun yfir áramótin og mikilvægi inniloftsgæða allt árið Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir,Árna Benediktsdóttir Skoðun
Skoðun Blað brotið í húsnæðismálum: VR Blær afhendir sínar fyrstu íbúðir Halla Gunnarsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Loftmengun yfir áramótin og mikilvægi inniloftsgæða allt árið Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir,Árna Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Brjóstakrabbamein – náum enn meiri árangri með stóraukinni þátttöku í skimun Halla Þorvaldsdóttir skrifar
Skoðun Í leikskóla er gaman – þegar það má mæta Valentina Tinganelli,Eyjólfur Sigurjónsson,Elísabet Erlendsdóttir,Sigrún Torfadóttir,Daniel Karlsson,Særún Ósk Böðvarsdóttir,Anna Margrét Arthúrsdóttir,,Una Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Ísland verði Noregur á sterum: Sannleikurinn er lyginni líkastur- náttúruauðlindir fást gefins Björn Ólafsson skrifar
Skoðun Mikilvægi stöðutöku á stafrænni hæfni fyrir íslensk ferðaþjónustufyrirtæki Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar
Skoðun Heilsutækni; lykillinn að betra heilbrigðiskerfi og sparnaði í ríkisrekstri Arna Harðardóttir skrifar
Skoðun Alvarleg staða á Reykjavíkurflugvelli - þolinmæði á þrotum Matthías Sveinbjörnsson skrifar
Blað brotið í húsnæðismálum: VR Blær afhendir sínar fyrstu íbúðir Halla Gunnarsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísland verði Noregur á sterum: Sannleikurinn er lyginni líkastur- náttúruauðlindir fást gefins Björn Ólafsson Skoðun
Loftmengun yfir áramótin og mikilvægi inniloftsgæða allt árið Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir,Árna Benediktsdóttir Skoðun