Endalok línulega hagkerfisins Jón Viggó Gunnarsson skrifar 26. apríl 2021 10:00 Samfélagið stendur á tímamótum. Blekið í pennanum sem teiknar hið línulega hagkerfi er senn á þrotum og við þurfum á öllum okkar kröftum að halda til að teikna upp hið nýja hagkerfi: hringrásarhagkerfið. Í hringrásarhagkerfinu er allt kapp lagt á að tryggja þeim auðlindum sem við höfum yfir að ráða – hvort sem um er að ræða ómengað andrúmsloft, hráefni í jörðu eða hreint vatn – sem lengstan endingartíma. SORPA stendur einnig á tímamótum. Það var á þessum degi fyrir 30 árum sem Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi var tekin í notkun og fagnar byggðasamlagið því 30 ára afmæli sínu. Nafn byggðasamlagsins, SORPA, er á vissan hátt barn síns tíma. Það er stytting á því þjála heiti Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins, sem lýsti í þá tíð einna best hvernig fólk sá sorp og úrgang. Því átti að eyða. Í dag hefur SORPA hins vegar fest sig í sessi sem mikilvægur hlekkur í keðju hringrásarhagkerfisins þar sem áhersla er lögð ekki á eyðingu úrgangs heldur að koma honum aftur inn í virðiskeðjuna. Úrgangur er nefnilega ekkert annað en auðlindir á villigötum og er ein skýrasta birtingarmynd sóunar. Horfið frá urðun Örlög stórs hluta úrgangs á Íslandi hafa lengst af verið að enda á urðunarstað, þar sem lítil sem engin tilraun er gerð til að nýta þau verðmæti sem felast í úrganginum. Eigendur SORPU hafa hins vegar tekið þá framsýnu ákvörðun að hætta urðun úrgangs á urðunarstað SORPU í Álfsnesi í lok árs 2023, sem kallar á nýjar lausnir í úrgangsmálum. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU er ein metnaðarfyllsta aðgerð í úrgangsmálum síðari tíma og ein umfangsmesta loftslagsaðgerð og sem ráðist hefur verið í á höfuðborgarsvæðinu frá því heitt vatn var lagt í hús. Í henni er lífrænn úrgangur unninn og úr honum verkuð metan og molta. Með GAJU og þeirri umbreytingu sem felst í því að hætta að urða lífefni og brennanlegan úrgang dregst losun gróðurhúsalofttegunda saman um tugi þúsunda tonna á ári hverju. Þessar tölur eru af þeirri stærðargráðu að þær skipta máli í losunarbókhaldi íslensku þjóðarinnar innan Parísarsamkomulagsins. Þá eru ótalin þau jákvæðu áhrif sem moltan sem verður til í GAJA mun hafa á uppgræðslu lands, en vinnslu á fyrstu lotum tilraunamoltu í GAJU lauk fyrir skömmu og lofar tilraunamoltan góðu. GAJA minnir okkur á mikilvægi flokkunar. Vélarnar í Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi ná töluverðum árangri við að flokka úrgang frá höfuðborgarsvæðinu. En vélarnar geta ekki unnið sigurinn einar. Því betur sem íbúar höfuðborgarsvæðisins flokka, því hreinni verður moltan sem GAJA framleiðir og því verðmætari eru endurvinnsluefnin sem skilað er til SORPU. Flokkun er einfaldasta, auðveldasta og ódýrasta aðgerðin sem við getum öll gripið til í eldhúsinu heima hjá okkur og á vinnustaðnum til að styðja við innleiðingu hringrásarhagkerfisins og draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Glærir pokar á endurvinnslustöðvum Á þessum þröskuldi fertugsaldursins hafa stjórnendur SORPU ákveðið að skerpa á reglum um skil á úrgangi og endurvinnsluefnum á endurvinnslustöðvar. Frá og með deginum í dag á allt sem kemur inn á endurvinnslustöðvar að vera í glærum pokum. Þetta er gert til að auðvelda starfsfólki endurvinnslustöðvanna að leiðbeina viðskiptavinum um rétta flokkun. Þessar áherslur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Rannsóknir SORPU benda til að meira en helmingurinn af öllu því sem viðskiptavinir endurvinnslustöðva SORPU setja í gáminn fyrir blandaðan úrgang á sér endurvinnslufarveg. Innihald gámsins er hins vegar allt urðað. Urðun verður aftur á móti ekki valkostur mikið lengur og því mikilvægt að koma sem mestum hluta þess efnis sem berst til SORPU aftur í vinnu í hringrás lífsins. Góði hirðirinn á Hverfisgötu festur í sessi Á þessum tímamótum er einnig viðeigandi að opna aftur útibú Góða hirðisins við Hverfisgötu 94-96. Verslunin opnar aftur eftir umfangsmiklar endurbætur á húsnæðinu. Endurnot – það þegar hlutir fá framhaldslíf í höndum nýrra eigenda – eru einn besti stuðningurinn við hringrásarhagkerfið sem völ er á. Góði hirðirinn er flaggskip endurnota hjá SORPU og hefur vaxið og dafnað frá stofnun og tekið vaxtarkipp með viðbótinni við Hverfisgötu og nýrri netverslun. Undir merkjum Góða hirðisins hefur auk þess nýlega verið komið á fót Efnismiðlun, þar sem hægt er að nálgast efni til framkvæmda sem hefur verið skilað í nothæfu ástandi á Endurvinnslustöðvar SORPU. Efnismiðlunin er ný af nálinni en SORPA bindur miklar vonir við að með henni megi koma enn meira af verðmætum aftur inn í hringrásina. Höfundur er framkvæmdastjóri Sorpu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sorpa Umhverfismál Mest lesið Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson Skoðun Halldór 15.02.2025 Halldór Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Betra og skilvirkara fjármálakerfi Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar Skoðun Fékk hann ekki minnisblaðið? Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Áskorun til atvinnuvegaráðherra Björn Ólafsson skrifar Skoðun Skattahækkanir, miðstýring og ESB-þráhyggja Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Sérlög til verndar innflytjendum? Margrét Ágústa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Höldum yngri þingmönnum aðskildum frá hinum eldri ! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – frumhlaup og gullhúðun Mörður Árnason skrifar Skoðun Geðræni sjúkdómurinn sem gleymist að tala um Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar Skoðun Þegar heiftin nær tökum á hrútakofanum Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Verður dánaraðstoð leyfð í Danmörku í náinni framtíð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Flugvöllur okkar allra! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Svar við rangfærslum Félags atvinnurekenda um tollamál Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Við þurfum að ræða um Evrópusambandið Kristján Reykjalín Vigfússon skrifar Skoðun Sannleikurinn um undirbúning útlendingafrumvarpsins Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig bætum við stafræna umgjörð heilbrigðiskerfisins? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Þegar raunveruleikinn er forritaður Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar Skoðun Á Sjálfstæðisflokkurinn sér viðreisnar von? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Valentínus Árni Már Jensson skrifar Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Barnavernd í brennidepli! Merki um öryggi – Signs of Safety Gyða Hjartardóttir skrifar Skoðun Kolbikasvört staða María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar Skoðun Ekkert um okkur án okkar Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun One way Ticket á Litla-Hraun í framtíðinni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Rauðsokkur í Efra-Breiðholti Edith Oddsteinsdóttir skrifar Skoðun Jafningjafræðsla um stafrænt ofbeldi Hjalti Ómar Ágústsson skrifar Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Samfélagið stendur á tímamótum. Blekið í pennanum sem teiknar hið línulega hagkerfi er senn á þrotum og við þurfum á öllum okkar kröftum að halda til að teikna upp hið nýja hagkerfi: hringrásarhagkerfið. Í hringrásarhagkerfinu er allt kapp lagt á að tryggja þeim auðlindum sem við höfum yfir að ráða – hvort sem um er að ræða ómengað andrúmsloft, hráefni í jörðu eða hreint vatn – sem lengstan endingartíma. SORPA stendur einnig á tímamótum. Það var á þessum degi fyrir 30 árum sem Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi var tekin í notkun og fagnar byggðasamlagið því 30 ára afmæli sínu. Nafn byggðasamlagsins, SORPA, er á vissan hátt barn síns tíma. Það er stytting á því þjála heiti Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins, sem lýsti í þá tíð einna best hvernig fólk sá sorp og úrgang. Því átti að eyða. Í dag hefur SORPA hins vegar fest sig í sessi sem mikilvægur hlekkur í keðju hringrásarhagkerfisins þar sem áhersla er lögð ekki á eyðingu úrgangs heldur að koma honum aftur inn í virðiskeðjuna. Úrgangur er nefnilega ekkert annað en auðlindir á villigötum og er ein skýrasta birtingarmynd sóunar. Horfið frá urðun Örlög stórs hluta úrgangs á Íslandi hafa lengst af verið að enda á urðunarstað, þar sem lítil sem engin tilraun er gerð til að nýta þau verðmæti sem felast í úrganginum. Eigendur SORPU hafa hins vegar tekið þá framsýnu ákvörðun að hætta urðun úrgangs á urðunarstað SORPU í Álfsnesi í lok árs 2023, sem kallar á nýjar lausnir í úrgangsmálum. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU er ein metnaðarfyllsta aðgerð í úrgangsmálum síðari tíma og ein umfangsmesta loftslagsaðgerð og sem ráðist hefur verið í á höfuðborgarsvæðinu frá því heitt vatn var lagt í hús. Í henni er lífrænn úrgangur unninn og úr honum verkuð metan og molta. Með GAJU og þeirri umbreytingu sem felst í því að hætta að urða lífefni og brennanlegan úrgang dregst losun gróðurhúsalofttegunda saman um tugi þúsunda tonna á ári hverju. Þessar tölur eru af þeirri stærðargráðu að þær skipta máli í losunarbókhaldi íslensku þjóðarinnar innan Parísarsamkomulagsins. Þá eru ótalin þau jákvæðu áhrif sem moltan sem verður til í GAJA mun hafa á uppgræðslu lands, en vinnslu á fyrstu lotum tilraunamoltu í GAJU lauk fyrir skömmu og lofar tilraunamoltan góðu. GAJA minnir okkur á mikilvægi flokkunar. Vélarnar í Móttöku- og flokkunarstöð SORPU í Gufunesi ná töluverðum árangri við að flokka úrgang frá höfuðborgarsvæðinu. En vélarnar geta ekki unnið sigurinn einar. Því betur sem íbúar höfuðborgarsvæðisins flokka, því hreinni verður moltan sem GAJA framleiðir og því verðmætari eru endurvinnsluefnin sem skilað er til SORPU. Flokkun er einfaldasta, auðveldasta og ódýrasta aðgerðin sem við getum öll gripið til í eldhúsinu heima hjá okkur og á vinnustaðnum til að styðja við innleiðingu hringrásarhagkerfisins og draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Glærir pokar á endurvinnslustöðvum Á þessum þröskuldi fertugsaldursins hafa stjórnendur SORPU ákveðið að skerpa á reglum um skil á úrgangi og endurvinnsluefnum á endurvinnslustöðvar. Frá og með deginum í dag á allt sem kemur inn á endurvinnslustöðvar að vera í glærum pokum. Þetta er gert til að auðvelda starfsfólki endurvinnslustöðvanna að leiðbeina viðskiptavinum um rétta flokkun. Þessar áherslur eru ekki úr lausu lofti gripnar. Rannsóknir SORPU benda til að meira en helmingurinn af öllu því sem viðskiptavinir endurvinnslustöðva SORPU setja í gáminn fyrir blandaðan úrgang á sér endurvinnslufarveg. Innihald gámsins er hins vegar allt urðað. Urðun verður aftur á móti ekki valkostur mikið lengur og því mikilvægt að koma sem mestum hluta þess efnis sem berst til SORPU aftur í vinnu í hringrás lífsins. Góði hirðirinn á Hverfisgötu festur í sessi Á þessum tímamótum er einnig viðeigandi að opna aftur útibú Góða hirðisins við Hverfisgötu 94-96. Verslunin opnar aftur eftir umfangsmiklar endurbætur á húsnæðinu. Endurnot – það þegar hlutir fá framhaldslíf í höndum nýrra eigenda – eru einn besti stuðningurinn við hringrásarhagkerfið sem völ er á. Góði hirðirinn er flaggskip endurnota hjá SORPU og hefur vaxið og dafnað frá stofnun og tekið vaxtarkipp með viðbótinni við Hverfisgötu og nýrri netverslun. Undir merkjum Góða hirðisins hefur auk þess nýlega verið komið á fót Efnismiðlun, þar sem hægt er að nálgast efni til framkvæmda sem hefur verið skilað í nothæfu ástandi á Endurvinnslustöðvar SORPU. Efnismiðlunin er ný af nálinni en SORPA bindur miklar vonir við að með henni megi koma enn meira af verðmætum aftur inn í hringrásina. Höfundur er framkvæmdastjóri Sorpu.
Skoðun Háskólinn og rektorskjörið Gyða Margrét Pétursdóttir ,Þorgerður Jennýjardóttir Einarsdóttir skrifar
Skoðun Aukinn veikindaréttur – aukið jafnrétti kynjanna – fyrir félagsfólk VR Þorsteinn Skúli Sveinsson skrifar
Skoðun Hvernig byggjum við framtíð matvælaiðnaðar á Íslandi? Oddur Már Gunnarsson,Salvör Jónsdóttir skrifar
Skoðun Velferð framar verðstöðugleika: Hvers vegna lífskjör ættu að vera aðalatriðið Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar
Skoðun Hugtakinu almannaheill snúið á haus Björg Eva Erlendsdóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson ,Snæbjörn Guðmundsson,Elvar Örn Friðriksso,Friðleifur E. Guðmundsson,Snorri Hallgrímsson,Sigþrúður Jónsdóttir skrifar