Upplýstari en flestir Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar 29. nóvember 2019 09:00 Nýlega skrifuðum ég og maki minn undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað því við stefnum að fæðingu í Björkinni, sem er fæðingarstofa í Reykjavík. Við þurftum ekki að hugsa okkur tvisvar um, enda bæði vel upplýst um hvað þjónustan í Björkinni felur í sér.Björkin Björkin er fæðingarstofa staðsett í Síðumúla þar sem hraustar konur í eðlilegri meðgöngu geta valið að fæða. Þar starfa tvö þriggja manna teymi ljósmæðra sem veita persónulega en jafnframt faglega þjónustu. Verðandi foreldrar tilheyra öðru ljósmæðrateyminu og hitta allar þrjár ljósmæðurnar á meðgöngunni frá 34. viku. Tvær þeirra munu síðan koma til með að vera viðstaddar fæðinguna og ein þeirra sinnir að lokum heimaþjónustu eftir fæðingu. Þannig fæst mikil samfella í þjónustunni en rannsóknir sýna að samfelld þjónusta og samfelldur stuðningur í fæðingu gefi betri útkomu og upplifun af fæðingunni. Þá sinna ljósmæður Bjarkarinnar einnig heimafæðingum með sama hætti. Í fyrsta viðtali hjá Björkinni, sem á sér stað einhvern tímann eftir 20 vikna meðgöngu, er farið yfir ýmis skilyrði sem nauðsynlegt er að uppfylla til þess að fæða þar. Það er gert vegna þess að séu konur með sérstaka áhættuþætti á meðgöngu og/eða fyrir fæðingu er fæðing frekar ráðlögð á sjúkrahúsi þar sem hægt er að framkvæma ýmis inngrip ef nauðsyn krefur. Samþykkið felur einnig í sér að sjái ljósmæðurnar ástæðu til flutnings á sjúkrahús treysta verðandi foreldrar þekkingu þeirra og verða við því að flytjast. Upplýst samþykki Þegar Björkin- fæðingarstofa sótti um leyfi til Embættis landlæknis fyrir rekstri var þeim skylt að útbúa plagg um upplýst samþykki til þess að fólk væri meðvitað um hvað það væri að velja: fæðingu utan sjúkrahúss. Þetta svipar til þess þegar kona er á leið í fyrirfram ákveðinn keisara og þarf að skrifa undir upplýst samþykki um aðgerðina, enda er keisaraskurður stór kviðarholsaðgerð sem getur haft ýmsa fylgikvilla. Plagg um upplýst samþykki ber óneitanlega með sér dulin skilaboð um að ákveðin hætta sé til staðar og sem starfandi ljósmóðir vakti þetta áhuga minn af tveimur ástæðum: Samkvæmt klínískum leiðbeiningum frá NICE[1], sem við styðjumst að miklu leyti við í barneignarþjónustu hér á landi, eiga ljósmæður að upplýsa allar konur sem eru án áhættuþátta fyrir fæðingu að fæðing sé alla jafna örugg bæði fyrir móður og barn. Hvetja á allar hraustar konur sem eiga von á heilbrigðu barni til að fæða á ljósmæðrarekinni einingu eða fæðingarheimili utan sjúkrahúss. Í þeim tilvikum er tíðni inngripa í fæðingu lægri en útkoma barns sú sama og á spítala. Konur sem hafa áður fætt og það gengið vel eru enn fremur hvattar til að fæða heima en örlítið verri útkoma (0,4%) er fyrir barn kvenna með fyrsta barn sem stefna að heimafæðingu. Þess vegna er þeim frekar ráðlagt að fæða á ljósmóðurrekinni einingu en heima. NICE leiðbeiningarnar byggja á breskum rannsóknum sem gerðar voru á 64 þúsund tilfellum fæðinga hjá hraustum konum í eðlilegri meðgöngu. Þær sýndu að tíðni inngripa, þ.e. áhaldafæðinga, keisarafæðinga, notkun sterkra verkjalyfja og mænurótardeyfingar, var hærri hjá hraustumkonum sem stefndu á fæðingu á spítala en hjá hraustum konum sem stefndu á fæðingu á ljósmóðurreknum einingum eða heima, sama hvar fæðingin endaði. Svipaðar niðurstöður komu fram í doktorsrannsókn Berglindar Hálfdánsdóttur á heimafæðingum á Íslandi en notkun hríðarörvandi lyfja, þörf fyrir mænurótardeyfingu og blæðing eftir fæðingu var minni hjá konum sem stefndu á heimafæðingu en hjá þeim sem stefndu á fæðingu á sjúkrahúsi í rannsókn hennar. Val af (niður)skornum skammti Langflestar konur velja að fæða á Landspítalanum sem er langstærsti fæðingarstaður landsins, hvort sem þær eru í lítilli áhættu eða ekki. Það er kannski ekki furða þar sem konur í dag hafa í rauninni ekki mikið val um fæðingarstað vegna þess að á síðustu árum er búið að loka mörgum fæðingarstöðum - bæði úti á landi og á höfuðborgarsvæðinu. Í Reykjavík var fæðingarheimilinu við Eiríksgötu og Hreiðrinu, sem voru bæði ljósmóðurreknar einingar í höndum ríkisins, báðum lokað þrátt fyrir miklar vinsældir á sínum tíma. Fæðingarheimilinu var lokað árið 1995 því það þótti ekki nógu öruggur staður til að fæða á á sínum tíma. Nú er hins vegar búið að sýna fram á annað. Hreiðrið, ljósmæðrarekin eining innan spítalans, kom síðar í staðinn sem valkostur fyrir hraustar konur en því var lokað árið 2014 þegar það sameinaðist Fæðingarvakt Landspítalans. Aðrir fæðingarstaðir en LSH nálægt höfuðborgasvæðinu Fæðingarstofa Bjarkarinnar er sjálfstætt starfandi eining sem tekur einungis við 10-12 konum á mánuði og er biðlisti eftir þjónustunni þar. Konur í Reykjavík og nágrenni geta einnig valið um að fæða heima en það eru nokkrar ljósmæður sem sinna heimafæðingum á Höfuðborgasvæðinu. Á heilbrigðisstofnun Keflavíkur og á Selfossi eru ljósmóðurreknar einingar þar sem konur geta fætt í sinni heimabyggð ef þær vilja vera á ljósmóðurrekinni einingu. Þar þarf einnig að skrifa undir upplýst samþykki og samþykki um mögulegan flutning á sjúkrahús ef upp koma áhættuþættir. Að lokum er einnig hægt að fæða á sjúkrahúsinu á Akranesi sem er talsvert minni eining en Landspítalinn. Upplýstari Eftir að hafa gengið í gegnum undirbúninginn um væntanlegt fæðingarferli hjá Björkinni erum ég og maki minn líklega upplýstari en flestir tilvonandi foreldrar sem stefna á að fæða á spítala. Ef markmiðið er að standa vörð um fæðingar án inngripa hér á landi er því vert að velta þeirri spurningu upp hvort ekki þurfi að breyta heildarnálgun varðandi undirbúning, fræðslu og upplýst samþykki í meðgönguvernd í tengslum við val á fæðingarstað. Ef allir þyrftu að skrifa undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað, óháð vali, væri jafnræðis gætt og allir væru jafn upplýstir. Þá er ekki ólíklegt að eftirspurn eftir fleiri ljósmæðrareknum einingum á höfuðborgarsvæðinu myndi aukast enn frekar.[1]The National Institute for Health and Care Excellence, síðast uppfært 2017 Höfundur er ljósmóðir.Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Fjölskyldumál Heilbrigðismál Rómur Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Nýlega skrifuðum ég og maki minn undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað því við stefnum að fæðingu í Björkinni, sem er fæðingarstofa í Reykjavík. Við þurftum ekki að hugsa okkur tvisvar um, enda bæði vel upplýst um hvað þjónustan í Björkinni felur í sér.Björkin Björkin er fæðingarstofa staðsett í Síðumúla þar sem hraustar konur í eðlilegri meðgöngu geta valið að fæða. Þar starfa tvö þriggja manna teymi ljósmæðra sem veita persónulega en jafnframt faglega þjónustu. Verðandi foreldrar tilheyra öðru ljósmæðrateyminu og hitta allar þrjár ljósmæðurnar á meðgöngunni frá 34. viku. Tvær þeirra munu síðan koma til með að vera viðstaddar fæðinguna og ein þeirra sinnir að lokum heimaþjónustu eftir fæðingu. Þannig fæst mikil samfella í þjónustunni en rannsóknir sýna að samfelld þjónusta og samfelldur stuðningur í fæðingu gefi betri útkomu og upplifun af fæðingunni. Þá sinna ljósmæður Bjarkarinnar einnig heimafæðingum með sama hætti. Í fyrsta viðtali hjá Björkinni, sem á sér stað einhvern tímann eftir 20 vikna meðgöngu, er farið yfir ýmis skilyrði sem nauðsynlegt er að uppfylla til þess að fæða þar. Það er gert vegna þess að séu konur með sérstaka áhættuþætti á meðgöngu og/eða fyrir fæðingu er fæðing frekar ráðlögð á sjúkrahúsi þar sem hægt er að framkvæma ýmis inngrip ef nauðsyn krefur. Samþykkið felur einnig í sér að sjái ljósmæðurnar ástæðu til flutnings á sjúkrahús treysta verðandi foreldrar þekkingu þeirra og verða við því að flytjast. Upplýst samþykki Þegar Björkin- fæðingarstofa sótti um leyfi til Embættis landlæknis fyrir rekstri var þeim skylt að útbúa plagg um upplýst samþykki til þess að fólk væri meðvitað um hvað það væri að velja: fæðingu utan sjúkrahúss. Þetta svipar til þess þegar kona er á leið í fyrirfram ákveðinn keisara og þarf að skrifa undir upplýst samþykki um aðgerðina, enda er keisaraskurður stór kviðarholsaðgerð sem getur haft ýmsa fylgikvilla. Plagg um upplýst samþykki ber óneitanlega með sér dulin skilaboð um að ákveðin hætta sé til staðar og sem starfandi ljósmóðir vakti þetta áhuga minn af tveimur ástæðum: Samkvæmt klínískum leiðbeiningum frá NICE[1], sem við styðjumst að miklu leyti við í barneignarþjónustu hér á landi, eiga ljósmæður að upplýsa allar konur sem eru án áhættuþátta fyrir fæðingu að fæðing sé alla jafna örugg bæði fyrir móður og barn. Hvetja á allar hraustar konur sem eiga von á heilbrigðu barni til að fæða á ljósmæðrarekinni einingu eða fæðingarheimili utan sjúkrahúss. Í þeim tilvikum er tíðni inngripa í fæðingu lægri en útkoma barns sú sama og á spítala. Konur sem hafa áður fætt og það gengið vel eru enn fremur hvattar til að fæða heima en örlítið verri útkoma (0,4%) er fyrir barn kvenna með fyrsta barn sem stefna að heimafæðingu. Þess vegna er þeim frekar ráðlagt að fæða á ljósmóðurrekinni einingu en heima. NICE leiðbeiningarnar byggja á breskum rannsóknum sem gerðar voru á 64 þúsund tilfellum fæðinga hjá hraustum konum í eðlilegri meðgöngu. Þær sýndu að tíðni inngripa, þ.e. áhaldafæðinga, keisarafæðinga, notkun sterkra verkjalyfja og mænurótardeyfingar, var hærri hjá hraustumkonum sem stefndu á fæðingu á spítala en hjá hraustum konum sem stefndu á fæðingu á ljósmóðurreknum einingum eða heima, sama hvar fæðingin endaði. Svipaðar niðurstöður komu fram í doktorsrannsókn Berglindar Hálfdánsdóttur á heimafæðingum á Íslandi en notkun hríðarörvandi lyfja, þörf fyrir mænurótardeyfingu og blæðing eftir fæðingu var minni hjá konum sem stefndu á heimafæðingu en hjá þeim sem stefndu á fæðingu á sjúkrahúsi í rannsókn hennar. Val af (niður)skornum skammti Langflestar konur velja að fæða á Landspítalanum sem er langstærsti fæðingarstaður landsins, hvort sem þær eru í lítilli áhættu eða ekki. Það er kannski ekki furða þar sem konur í dag hafa í rauninni ekki mikið val um fæðingarstað vegna þess að á síðustu árum er búið að loka mörgum fæðingarstöðum - bæði úti á landi og á höfuðborgarsvæðinu. Í Reykjavík var fæðingarheimilinu við Eiríksgötu og Hreiðrinu, sem voru bæði ljósmóðurreknar einingar í höndum ríkisins, báðum lokað þrátt fyrir miklar vinsældir á sínum tíma. Fæðingarheimilinu var lokað árið 1995 því það þótti ekki nógu öruggur staður til að fæða á á sínum tíma. Nú er hins vegar búið að sýna fram á annað. Hreiðrið, ljósmæðrarekin eining innan spítalans, kom síðar í staðinn sem valkostur fyrir hraustar konur en því var lokað árið 2014 þegar það sameinaðist Fæðingarvakt Landspítalans. Aðrir fæðingarstaðir en LSH nálægt höfuðborgasvæðinu Fæðingarstofa Bjarkarinnar er sjálfstætt starfandi eining sem tekur einungis við 10-12 konum á mánuði og er biðlisti eftir þjónustunni þar. Konur í Reykjavík og nágrenni geta einnig valið um að fæða heima en það eru nokkrar ljósmæður sem sinna heimafæðingum á Höfuðborgasvæðinu. Á heilbrigðisstofnun Keflavíkur og á Selfossi eru ljósmóðurreknar einingar þar sem konur geta fætt í sinni heimabyggð ef þær vilja vera á ljósmóðurrekinni einingu. Þar þarf einnig að skrifa undir upplýst samþykki og samþykki um mögulegan flutning á sjúkrahús ef upp koma áhættuþættir. Að lokum er einnig hægt að fæða á sjúkrahúsinu á Akranesi sem er talsvert minni eining en Landspítalinn. Upplýstari Eftir að hafa gengið í gegnum undirbúninginn um væntanlegt fæðingarferli hjá Björkinni erum ég og maki minn líklega upplýstari en flestir tilvonandi foreldrar sem stefna á að fæða á spítala. Ef markmiðið er að standa vörð um fæðingar án inngripa hér á landi er því vert að velta þeirri spurningu upp hvort ekki þurfi að breyta heildarnálgun varðandi undirbúning, fræðslu og upplýst samþykki í meðgönguvernd í tengslum við val á fæðingarstað. Ef allir þyrftu að skrifa undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað, óháð vali, væri jafnræðis gætt og allir væru jafn upplýstir. Þá er ekki ólíklegt að eftirspurn eftir fleiri ljósmæðrareknum einingum á höfuðborgarsvæðinu myndi aukast enn frekar.[1]The National Institute for Health and Care Excellence, síðast uppfært 2017 Höfundur er ljósmóðir.Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun