Hótun um bann við verðtryggðum lánum
Gylfi Magnússon dósent í hagfræði við Háskóla Íslands á hins vegar erfitt með að sjá hvernig það má gagn gera þegar litið er til hags þeirra sem verst eru settir í þessu samfélagi. Og þá ekki síður í því sem snýr að stöðu ungs fólks.„Eitt af því sem hefur verið hótað undanfarna daga í tengslum við kjarasamninga er að banna verðtryggð lán til lengri tíma en 25 ára. Veit ekki hvort það er rétt en það er erfitt að sjá einhvern ávinning fyrir nokkurn mann af því, sérstaklega ekki ungt fólk sem er að kaupa sitt fyrsta húsnæði,“ segir Gylfi í pistli sem hann birti fyrr í dag. Gylfi tekur dæmi:
„25 ára gamalt par tekur 30 milljón króna lán til 40 ára til að kaupa sína fyrstu íbúð. Þá þarf að borga um 96 þús. á mánuði af láninu í hverjum mánuði miðað við þá vexti sem nú bjóðast (upphæðin hækkar svo með verðbólgu en á móti kemur að hver króna er minna virði svo að það breytir litlu). Þau verða þá búin að greiða niður lánið um það leyti sem þau fara á eftirlaun, sem hentar líklega ágætlega. Ef þau eru hins vegar neydd í 25 ára lán þá þarf að borga 132 þús. á mánuði (og ef þau eru neydd í óverðtryggt 25 ára lán þyrftu þau að borga 152 þús. á mánuði). Það er vitaskuld töluvert erfiðara og gæti jafnvel verið óviðráðanlegt.“
Helgi Seljan hefði aldrei getað eignast íbúð
Gylfi segir vert að hafa hugfast að tekjur hækka almennt með aldri; „fram að miðjum aldri, þannig að fólk á þrítugsaldri hefur líklega lágar tekjur og framundan eru, ef að líkum lætur, töluverð útgjöld vegna barneigna. Parið verður hins vegar búið að borga lánið um fimmtugt, þegar tekjur flestra eru nálægt hámarki og útgjöldin töluvert lægri, t.d. verður þá ólíklega verið að greiða mikið vegna barnaheimila. Það er ekki heil brú í því að þrengja að ungu fólki til að það hafi það betra þegar það verður miðaldra!“Fleiri hafa furðað sig á þessari áherslu verkalýðshreyfingarinnar á hin verðtryggðu lán. Eiga menn erfitt með að sjá hvernig þau snerta svo mjög hag þeirra sem verst standa, leigjenda og ungs fólks. Einn þeirra er Helgi Seljan sjónvarpsmaður, sem fjallar um þetta á sinni Facebooksíðu.
„Ég vona að þessu fylgi bæði sviðsmynd og raunveruleiki sem gefi af sér lægri vexti og greiðslubyrði til handa íbúðakaupendum.
Því án 40 ára verðtryggðs láns hefði ég að minnsta kosti seint getað komist í eigið húsnæði í fyrsta sinn,“skrifar Helgi og segist ekki vera að verja verðtrygginguna. Hún skiptir engu máli ein og sér.
„Kostnaðurinn við að fá peninga að láni, verður alltaf aðalmálið. Og ef önnur leiðin er bönnuð er eins gott að hin verði hagstæðari og í raun öllum fær. Ég er ekki fjármagnseigandi nema í gegnum lífeyrissjóð. Ég lít hvorki á það sem alls herjar lausn að viðhalda verðtryggingu eða það að banna hana. Mér er skítsama hvað þetta system heitir, bara ef hægt er að skila hér sanngjörnum vöxtum, viðráðanlegri greiðslubyrði og allra helst vali um það hvort ég kaupi eða leigi, með það síðarnefnda sem raunhæfan öruggan kost.“
