Skynsemi eða óráðsía Þröstur Ólafsson skrifar 1. desember 2010 05:00 Landsmenn hafa undanfarnar vikur orðið áheyrendur fordæmalausrar ofsóknarkrossferðar á hendur þeim fyrirætlunum að taka til í fjármálum ríkisins. Heilu auglýsingatímar ríkisútvarpsins hafa verið lagðir undir fádæma herferð byggðarlaga með undirleik frá háværum en hjáróma kveinstöfum um auðn og héraðsbrest. Þetta hefur ekki verið skemmtilegt útvarpsefni. Tilefnið er sparnaðaráform ríkisstjórnarinnar sem nauðbeygð þarf að draga saman ríkisútgjöld og hætta að auka skuldir erlendis. Skuldir eru dýrar auk þess sem þær skerða sjálfstæði landsins. Ef tekið er lán í banka þarf að reiða fram veð. Erlendir lánveitendur ríkja taka ekki veð í landinu, en binda lán skilyrðum. Á gildistíma lánsins verður að hlíta skilmálunum. Svo einfalt er það. Íslendingar eru skuldug þjóð og greiða háa vexti. Það eru peningar sem hægt væri að nota margvíslega innanlands. Það verður að losna við drápsklyfjar erlendra vaxtagreiðslna sem allra fyrst. Það er að lokum hagkvæmara fyrir alla að taka því óhjákvæmilega strax, í stað þess að draga það á langinn og vekja falskar vonir. Við verðum að draga hratt úr útgjöldum ríkisins. Örþjóð með mikla yfirbyggingu Landsbyggðin virðist ekki ætla að verða með í þessari fjárhagslegu heilbrigðisaðgerð. Þaðan koma hávær, en ekki að sama skapi hljómfögur skilaboð, um að ríkið verði jú að spara bara ekki hjá þeim. Á bólguárunum þöndust ríkisútgjöld út. Bæði heilbrigðis- og menntamál fengu sinn skammt af froðupeningunum. Sjúkrastofnanir stækkuðu og nýir framhaldsskólar og háskólar/ háskóladeildir spruttu upp eins og gorkúlur. Svipað má segja um sendiráð,svo dæmi séu tekin af handahófi. Þegar froðan fjaraði út og hrunið kom, mátti öllum verða ljóst að það sem blásið hafði út á bólguárunum hlaut að koðna í eðlilegra árferði. Við erum 300 þúsund sálna þjóðarkríli í nokkuð stóru landi. Vinnufærar hendur ná sennilega ekki 200 þús. manns. Það sem úrslitum ræður um framtíð þjóðarinnar, er hvort okkur tekst að byggja upp farsælt velferðarsamfélag á grundvelli sjálfbærs atvinnulífs. Mikilvægur þáttur þess er jafnvægi í ríkisfjármálum. Hver er eðlilegur fjöldi og umfang stjórnarstofnana? Hvað þolir eðlilegur ríkisrekstur örþjóðar mörg sjúkrahús? Hvað ber hann marga framhaldsskóla eða háskóla? Hve mörg sendiráð á þjóð sem er á stærð við Malmö að reka? Höfum við efni á að reka sendiráð í Japan, á Indlandi, í Kanada o.s.frv.? Kannski hrunið muni kenna okkur að sníða okkur stakk eftir vexti? Ég er því miður ekki viss. Skerum upp - ekki niður Yfirbygging þjóðfélagsins hefur hlaðist upp með árunum. Hún stendur rekstri grunnstoða samfélagsins fyrir þrifum. Hana verður að skera upp. Við stöndum frammi fyrir því að velja á milli þess að skera niður alls staðar; veikja allar stofnanir ríkisins, þannig að afköst þeirra og gæði verða veikburða, eða ganga í heildaruppstokkun á ríkisrekstrinum. Hvað þýðir það ef Landspítalinn verður skorinn það mikið niður að hann geti ekki staðið undir því að vera vandað sjúkrahús, með hæfa lækna og nútímatækni. Ef Landspítalinn drabbast niður, tæki úreldast og hæfustu læknarnir flýja land, þá dugar lítt að vísa á vannýtta skurðstofu á Húsavík. Auðvelt er að koma okkur í þá stöðu að þurfa að senda sjúklinga úr landi. Það er dýrara en að senda lækni frá Reykjavík til Vestmanneyja. Við megum vera stolt af því að geta rekið eitt, svo ekki sé talað um tvö, nútímaleg sjúkrahús á landinu, ásamt góðri heilsugæslu. Sama gildir um háskóla. Við verðum að hlúa að Háskóla Íslands til að eiga a.m.k eina menntastofnun sem veitir haldgóða menntun. Ef við höfum efni á tveimur er enn betra. Við höfum hins vegar ekki efni á að reka sjö háskóla, ekki frekar en Malmö. Við verðum að velja. Ekki milli þessara gildis- og tilfinningahlöðnu átakahugtaka dreifbýli og Reykjavík, heldur á milli skynsemi og óráðsíu. Ef við kjósum skynsemi þá verðum við að hlúa að kjarnastarfsemi ríkisins, óháð því hvar hún er niðurkomin. Ríkinu verður aldrei beitt til lengdar til að halda uppi atvinnu um allt land. Það getur heldur ekki verið hlutverk þess. Við búum í auðugu landi. Með skynsemi getum við búið okkur öllum, óháð búsetu, bjarta og örugga framtíð. Af óráðsíunni höfum við dapra reynslu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Ólafsson Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Skoðun Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Sjá meira
Landsmenn hafa undanfarnar vikur orðið áheyrendur fordæmalausrar ofsóknarkrossferðar á hendur þeim fyrirætlunum að taka til í fjármálum ríkisins. Heilu auglýsingatímar ríkisútvarpsins hafa verið lagðir undir fádæma herferð byggðarlaga með undirleik frá háværum en hjáróma kveinstöfum um auðn og héraðsbrest. Þetta hefur ekki verið skemmtilegt útvarpsefni. Tilefnið er sparnaðaráform ríkisstjórnarinnar sem nauðbeygð þarf að draga saman ríkisútgjöld og hætta að auka skuldir erlendis. Skuldir eru dýrar auk þess sem þær skerða sjálfstæði landsins. Ef tekið er lán í banka þarf að reiða fram veð. Erlendir lánveitendur ríkja taka ekki veð í landinu, en binda lán skilyrðum. Á gildistíma lánsins verður að hlíta skilmálunum. Svo einfalt er það. Íslendingar eru skuldug þjóð og greiða háa vexti. Það eru peningar sem hægt væri að nota margvíslega innanlands. Það verður að losna við drápsklyfjar erlendra vaxtagreiðslna sem allra fyrst. Það er að lokum hagkvæmara fyrir alla að taka því óhjákvæmilega strax, í stað þess að draga það á langinn og vekja falskar vonir. Við verðum að draga hratt úr útgjöldum ríkisins. Örþjóð með mikla yfirbyggingu Landsbyggðin virðist ekki ætla að verða með í þessari fjárhagslegu heilbrigðisaðgerð. Þaðan koma hávær, en ekki að sama skapi hljómfögur skilaboð, um að ríkið verði jú að spara bara ekki hjá þeim. Á bólguárunum þöndust ríkisútgjöld út. Bæði heilbrigðis- og menntamál fengu sinn skammt af froðupeningunum. Sjúkrastofnanir stækkuðu og nýir framhaldsskólar og háskólar/ háskóladeildir spruttu upp eins og gorkúlur. Svipað má segja um sendiráð,svo dæmi séu tekin af handahófi. Þegar froðan fjaraði út og hrunið kom, mátti öllum verða ljóst að það sem blásið hafði út á bólguárunum hlaut að koðna í eðlilegra árferði. Við erum 300 þúsund sálna þjóðarkríli í nokkuð stóru landi. Vinnufærar hendur ná sennilega ekki 200 þús. manns. Það sem úrslitum ræður um framtíð þjóðarinnar, er hvort okkur tekst að byggja upp farsælt velferðarsamfélag á grundvelli sjálfbærs atvinnulífs. Mikilvægur þáttur þess er jafnvægi í ríkisfjármálum. Hver er eðlilegur fjöldi og umfang stjórnarstofnana? Hvað þolir eðlilegur ríkisrekstur örþjóðar mörg sjúkrahús? Hvað ber hann marga framhaldsskóla eða háskóla? Hve mörg sendiráð á þjóð sem er á stærð við Malmö að reka? Höfum við efni á að reka sendiráð í Japan, á Indlandi, í Kanada o.s.frv.? Kannski hrunið muni kenna okkur að sníða okkur stakk eftir vexti? Ég er því miður ekki viss. Skerum upp - ekki niður Yfirbygging þjóðfélagsins hefur hlaðist upp með árunum. Hún stendur rekstri grunnstoða samfélagsins fyrir þrifum. Hana verður að skera upp. Við stöndum frammi fyrir því að velja á milli þess að skera niður alls staðar; veikja allar stofnanir ríkisins, þannig að afköst þeirra og gæði verða veikburða, eða ganga í heildaruppstokkun á ríkisrekstrinum. Hvað þýðir það ef Landspítalinn verður skorinn það mikið niður að hann geti ekki staðið undir því að vera vandað sjúkrahús, með hæfa lækna og nútímatækni. Ef Landspítalinn drabbast niður, tæki úreldast og hæfustu læknarnir flýja land, þá dugar lítt að vísa á vannýtta skurðstofu á Húsavík. Auðvelt er að koma okkur í þá stöðu að þurfa að senda sjúklinga úr landi. Það er dýrara en að senda lækni frá Reykjavík til Vestmanneyja. Við megum vera stolt af því að geta rekið eitt, svo ekki sé talað um tvö, nútímaleg sjúkrahús á landinu, ásamt góðri heilsugæslu. Sama gildir um háskóla. Við verðum að hlúa að Háskóla Íslands til að eiga a.m.k eina menntastofnun sem veitir haldgóða menntun. Ef við höfum efni á tveimur er enn betra. Við höfum hins vegar ekki efni á að reka sjö háskóla, ekki frekar en Malmö. Við verðum að velja. Ekki milli þessara gildis- og tilfinningahlöðnu átakahugtaka dreifbýli og Reykjavík, heldur á milli skynsemi og óráðsíu. Ef við kjósum skynsemi þá verðum við að hlúa að kjarnastarfsemi ríkisins, óháð því hvar hún er niðurkomin. Ríkinu verður aldrei beitt til lengdar til að halda uppi atvinnu um allt land. Það getur heldur ekki verið hlutverk þess. Við búum í auðugu landi. Með skynsemi getum við búið okkur öllum, óháð búsetu, bjarta og örugga framtíð. Af óráðsíunni höfum við dapra reynslu.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun