Hvernig á stjórnarskráin að vera? 10. desember 2004 00:01 Ríkisstjórnin hefur ákveðið að hafist skuli handa um endurskoðun stjórnarskrárinnar. Ritaði Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra formönnum stjórnmálaflokkanna bréf um það efni í vikunni og bað þá að tilnefna fulltrúa sína í nefnd sem gera á tillögur um breytingar á stjórnarskránni. Með nefndinni á að vinna hópur sérfræðinga í lögum og stjórnmálafræði. Þessi ákvörðun kemur ekki á óvart því eftir stjórnarfars- eða stjórnskipunarkreppuna í sumar sem leið sögðu leiðtogar ríkisstjórnarinnar, Davíð Oddsson og Halldór Ásgrímsson, að endurskoða þyrfti ákvæði stjórnarskrárinnar um synjunarvald forseta. Ekki er enn búið að skipa stjórnarskrárnefndina og ekkert erindisbréf henni til handa er til. Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra hefur talað um að endurskoðunin eigi að vera víðtæk en ekki að beinast eingöngu að þáttum eins og valdsviði forseta og Alþingis. Ekki er hægt að skilja orð ráðherrans öðruvísi en svo að nefndin fái í raun frjálsar hendur um það hvaða þætti stjórnarskrárinnar hún kýs að skoða og gera tillögur um breytingar á. Það er auðvitað spennandi að allt skuli vera á borðinu, eins og sagt er, en það skapar líka ákveðna hættu á því að nefndin komi litlu eða engu frá sér eða takist ekki að ljúka verkinu innan tímamarka sem eru tvö ár. Hugmynd forsætisráðherra er að stjórnarskrártillögur verði tilbúnar fyrir næstu alþingiskosningar.Skoðanir á Vísi vilja benda lesendum sínum á að stjórnarskrána í heild er að finna hér á þessari vefsíðu Alþingis. Lesið hana yfir og veltið því fyrir ykkur hvernig þið vilduð að hún væri orðuð eða samansett ef þið fengjuð að ráða. Hér eru nokkur atriði til hugsa um í tengslum við endurskoðun stjórnarskrárinnar. Segið skoðun ykkar á þeim hér fyrir neðan. 1. Eigum við áfram að hafa þjóðkjörinn forseta með samskonar völd og nú? Eða ætti að draga úr völdum sem embættinu fylgja og gera það eingöngu að táknrænni tignarstöðu? Ættum við að láta Alþingi kjósa forsetann í stað þjóðarinnar eða jafnvel láta forseta Alþingis gegna báðum embættunum? Hvernig litist ykkur á Halldór Blöndal á Bessastöðum? Nema við lokum forsetasetrinu? Og svo má enn velta því fyrir sér hvort við ættum að nota tækifærið og koma okkur upp kóngi eins og sumir veltu fyrir sér í fullri alvöru áður en lýðveldið var stofnað árið 1944. Ýmsir með blátt blóð í æðum eru víst á lausu utanlands. 2. Eigum við að gera breytingar á framkvæmdavaldinu, ríkisstjórninni? Hvernig væri að forsætisráðherra væri þjóðkjörinn og fengi miklu meiri formlegri völd en hann hefur nú? 3. Þarf að kveða á um það í stjórnarskrá að framkvæmdavaldið geti ekki skipað dómara? Að Alþingi þurfi til dæmis að samþykkja dómara í Hæstarétti? 4. Er þetta rétti tíminn til að breyta kjördæmaskipaninni. Laga atkvæðavægið milli landshluta? Nú eða gera landið allt að einu kjördæmi? 5. Ætti að breyta stöðu þjóðkirkjunnar og kannski rjúfa tengsl hennar við ríkisvaldið. 6. Þarf að kveða fastar eða skýrar að orði um mannréttindi? Þarf að taka á friðhelgi einkalífs með skýrari hætti í stjórnarskrárnni nú þegar Stóri bróðir getur fylgst með hverri hreyfingu okkar og hvers kyns eftirlit með einstaklingum hefur aukist? 7. Er rétt að í stjórnarskránni séu einhver ákvæði um rétt óborinna manneskja, rétt dýra, um takmörk læknisfræðilegra og líffræðilegra vísindatilrauna? 8. Hvað með félagsleg réttindi? Eru þau nógu skýr og yfirgripsmikil í stjórnarskránni? 9. Fullveldið og sjálfstæðið. Þarf með einhverjum hætti að bregðast við þróun til alþjóðlegrar ríkjasamvinnu á öllum sviðum og skilgreina fullveldishugtakið upp á nýtt? 10. Og loks er spurningin hvort í stjórnarskráin eigi að vera sérákvæði sem snúa til dæmis að börnum og minnihlutahópum? Þetta er engan veginn tæmandi listi heldur aðeins umræðugrundvöllur fyrir lesendur Vísis.Leggið orð í belg! Hér er tækifæri til að segja skoðun sína áður en stjórnarskrárnefndin hefur tekið til starfa og sest á rökstóla. Hafa áhrif á umræðuna áður en hún hefst af alvöru. Orðið er frjálst!gm@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Magnússon Í brennidepli Mest lesið Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að hafist skuli handa um endurskoðun stjórnarskrárinnar. Ritaði Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra formönnum stjórnmálaflokkanna bréf um það efni í vikunni og bað þá að tilnefna fulltrúa sína í nefnd sem gera á tillögur um breytingar á stjórnarskránni. Með nefndinni á að vinna hópur sérfræðinga í lögum og stjórnmálafræði. Þessi ákvörðun kemur ekki á óvart því eftir stjórnarfars- eða stjórnskipunarkreppuna í sumar sem leið sögðu leiðtogar ríkisstjórnarinnar, Davíð Oddsson og Halldór Ásgrímsson, að endurskoða þyrfti ákvæði stjórnarskrárinnar um synjunarvald forseta. Ekki er enn búið að skipa stjórnarskrárnefndina og ekkert erindisbréf henni til handa er til. Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra hefur talað um að endurskoðunin eigi að vera víðtæk en ekki að beinast eingöngu að þáttum eins og valdsviði forseta og Alþingis. Ekki er hægt að skilja orð ráðherrans öðruvísi en svo að nefndin fái í raun frjálsar hendur um það hvaða þætti stjórnarskrárinnar hún kýs að skoða og gera tillögur um breytingar á. Það er auðvitað spennandi að allt skuli vera á borðinu, eins og sagt er, en það skapar líka ákveðna hættu á því að nefndin komi litlu eða engu frá sér eða takist ekki að ljúka verkinu innan tímamarka sem eru tvö ár. Hugmynd forsætisráðherra er að stjórnarskrártillögur verði tilbúnar fyrir næstu alþingiskosningar.Skoðanir á Vísi vilja benda lesendum sínum á að stjórnarskrána í heild er að finna hér á þessari vefsíðu Alþingis. Lesið hana yfir og veltið því fyrir ykkur hvernig þið vilduð að hún væri orðuð eða samansett ef þið fengjuð að ráða. Hér eru nokkur atriði til hugsa um í tengslum við endurskoðun stjórnarskrárinnar. Segið skoðun ykkar á þeim hér fyrir neðan. 1. Eigum við áfram að hafa þjóðkjörinn forseta með samskonar völd og nú? Eða ætti að draga úr völdum sem embættinu fylgja og gera það eingöngu að táknrænni tignarstöðu? Ættum við að láta Alþingi kjósa forsetann í stað þjóðarinnar eða jafnvel láta forseta Alþingis gegna báðum embættunum? Hvernig litist ykkur á Halldór Blöndal á Bessastöðum? Nema við lokum forsetasetrinu? Og svo má enn velta því fyrir sér hvort við ættum að nota tækifærið og koma okkur upp kóngi eins og sumir veltu fyrir sér í fullri alvöru áður en lýðveldið var stofnað árið 1944. Ýmsir með blátt blóð í æðum eru víst á lausu utanlands. 2. Eigum við að gera breytingar á framkvæmdavaldinu, ríkisstjórninni? Hvernig væri að forsætisráðherra væri þjóðkjörinn og fengi miklu meiri formlegri völd en hann hefur nú? 3. Þarf að kveða á um það í stjórnarskrá að framkvæmdavaldið geti ekki skipað dómara? Að Alþingi þurfi til dæmis að samþykkja dómara í Hæstarétti? 4. Er þetta rétti tíminn til að breyta kjördæmaskipaninni. Laga atkvæðavægið milli landshluta? Nú eða gera landið allt að einu kjördæmi? 5. Ætti að breyta stöðu þjóðkirkjunnar og kannski rjúfa tengsl hennar við ríkisvaldið. 6. Þarf að kveða fastar eða skýrar að orði um mannréttindi? Þarf að taka á friðhelgi einkalífs með skýrari hætti í stjórnarskrárnni nú þegar Stóri bróðir getur fylgst með hverri hreyfingu okkar og hvers kyns eftirlit með einstaklingum hefur aukist? 7. Er rétt að í stjórnarskránni séu einhver ákvæði um rétt óborinna manneskja, rétt dýra, um takmörk læknisfræðilegra og líffræðilegra vísindatilrauna? 8. Hvað með félagsleg réttindi? Eru þau nógu skýr og yfirgripsmikil í stjórnarskránni? 9. Fullveldið og sjálfstæðið. Þarf með einhverjum hætti að bregðast við þróun til alþjóðlegrar ríkjasamvinnu á öllum sviðum og skilgreina fullveldishugtakið upp á nýtt? 10. Og loks er spurningin hvort í stjórnarskráin eigi að vera sérákvæði sem snúa til dæmis að börnum og minnihlutahópum? Þetta er engan veginn tæmandi listi heldur aðeins umræðugrundvöllur fyrir lesendur Vísis.Leggið orð í belg! Hér er tækifæri til að segja skoðun sína áður en stjórnarskrárnefndin hefur tekið til starfa og sest á rökstóla. Hafa áhrif á umræðuna áður en hún hefst af alvöru. Orðið er frjálst!gm@frettabladid.is
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun