Segir mun á launum stjórnar­manna sláandi

„Stjórn gerir þá tillögur um laun stjórnarmanna og þóknanir fyrir nefndarsetur. Á aðalfundinum samþykkja hluthafar eða hafna þessum tillögum. Þetta er þó ekki alls staðar svona,“ segir Drífa og vísar þar til fyrirkomulags erlendis frá um hvernig laun stjórna eru ákveðin.

Umræðuefnið er nýútkomin skýrsla Attentus og PWC, þar sem búið er að taka saman lykilupplýsingar á launakjörum stjórna. Mikill munur er á launum stjórna eftir því hvort þau eru vegna setu í skráðum félögum, hjá lífeyrissjóðum eða hjá ríkisstofnunum.

„Laun stjórna lífeyrissjóða eru lægst,“ segir Drífa en bætir við:

„Þó eru lífeyrissjóðir mjög umfangsmiklir á markaði sem fjárfestar.“

Þá sýnir aldursgreining í skýrslu að flest fólk í stjórnum er á þeim aldri að gera má ráð fyrir að viðkomandi fólk sé einnig í fullu starfi annars staðar.

En hvers vegna að gera svona skýrslu?

Miðgildi launa 11 milljónir

Til fjölda ára hafa verð gerðar greiningar á launum stjórnenda og starfsfólks á Íslandi, en þar til nú hefur ekki verið gerð greining á launum stjórnarmanna.

Það var Drífa sjálf sem fékk hugmyndina að skýrslunni. Því hún hafði þá séð sambærilega skýrslu sem kynnti samantekt á þróun stjórnarlauna í Svíþjóð, Danmörku og Noregi síðustu árin.

Í kjölfarið hafði Drífa samband við PwC, sem leiddi til þess að vinna við samantekt stjórnarlauna á Íslandi fór af stað. Í þessari fyrstu skýrslu eru laun stjórna tekin saman úr opinberum gögnum frá 41 fyrirtæki; 25 skráðum félögum, sex ríkisfyrirtækjum og tíu lífeyrissjóðum.

„Væntingarnar okkar eru að halda þessari vinnu áfram þannig að hægt verði að sjá hver þróun stjórnarlauna er og þá helst með gögnum frá fleiri fyrirtækjum,“ segir Drífa.

Að rýna í skýrsluna er upplýsandi fyrir margra hluta sakir. En auðvitað felst fyrsta spurningin í því að heyra um hvaða launaupphæðir er að ræða.

„Miðgildi launa stjórnarmanna eru 11 milljónir króna á ári,“ nefnir Drífa sem dæmi.

En til að útskýra hversu mikill munur er á skráðum félögum annars vegar, ríkinu og lífeyrissjóðum segir Drífa:

„Hjá skráðum félögum er miðgildi launa stjórnarformanns 12 milljónir króna á ári, hjá ríkisstofnunum 5 milljónir króna en hjá lífeyrissjóðum 4 milljónir króna. Heilt yfir nema laun stjórnarformanna frá 3 milljónum króna til 20 milljónum króna,“ segir Drífa og bætir við:

„Velta má því upp hvort eignarhald hafi áhrif á laun stjórnarmanna, en til þess að geta sagt til um þá með meiri vissu þurfum við að greina laun í fleiri fyrirtækjum en við erum að gera núna.“

Er þá búið að útlandavæða launin; Að ákveða laun sem eru sambærileg launum stjórnarformanna erlendis?

„Já mjög líklega eru það áhrifin,“ svarar Drífa sem bendir á að mögulega hafi fleira áhrif en eingöngu það hvort félagið sé að keppa í miklum mæli á erlendum mörkuðum.

„Til dæmis gæti verið að erlendir stjórnarmenn séu einfaldlega vanir hærri launum fyrir setu í stjórnum.“

Drífa segir svo sem líka hægt að gera ráð fyrir að það sama gildi um lífeyrissjóðina.

„Það eru aðilar lífeyrissjóðanna sem samþykkja launin á aðalfundi. Það er ekkert ólíklegt að það sé að hluta til skýringin á því að stjórnarlaun lífeyrissjóðanna eru lægst,“ segir Drífa en bendir einnig á að stjórnir lífeyrissjóða eru tilnefndar með öðrum hætti en hjá þeim skráðu félögum sem skoðuð voru í könnuninni.

En nú eru skráð félög nokkuð háð lífeyrissjóðum sem fjárfesta, er þetta ekki svolítið sláandi munur?

„Jú, hann er það.“

Ekki bara stærðin sem skiptir máli

Í skýrslunni má sjá að meðaltal greiðslna fyrir fundarsetu stjórnarformanna í skráðum félögum er 828.419 krónur. Meðaltal fyrir fundarsetu stjórnarmanna í skráðum félögum er 458.971.

Langflestir þessara einstaklinga eru á aldrinum 50-59 ára.

„Hér þarf að hafa í huga að laun stjórnarmanna snúast um miklu meira en að sitja einn fund á mánuði. Ábyrgð stjórnarmanna er mjög mikil,“ segir Drífa en bætir við:

,,Það má samt velta fyrir sér hvort flestir í stjórnum séu fólk sem eru ekki aðeins í 100% starfi annars staðar, heldur líka jafnvel í háum stjórnendastöðum annars staðar. Og hvað þýðir það þá?“

Því eitt af því sem Drífa segist vona að gerist í kjölfar skýrslunnar er að fólk þori meira að taka samtalið.

Og í þeim efnum nefnir hún nokkur dæmi:

Hvað eru stjórnarmenn að gera og hvert er hlutverkið þeirra? 

Það er til dæmis mjög mikill munur á því að sitja í stjórn í stabílu fyrirtæki eða í stjórn fyrirtækisins sem fer oft og reglulega í gegnum einhverjar breytingar.“

Sjálf hefur Drífa áður setið í tilnefningarnefndum í fyrir Eik fasteignafélagi í sex ár og sat í stjórn í lífeyrissjóð í fimm ár.

„Hlutverk tilnefningarnefnda er meðal annars það að skoða samsetningu stjórna miðað við þarfir félagsins hverju sinni. Þetta getur líka skipt miklu máli og verið munur á því í hverju starf stjórnarmanns felst.“

Enn eitt atriðið nefnir Drífa:

„Það getur verið mjög mikill munur á starfi stjórnarmanna eftir því hvort fyrirtæki er stórt eða lítið. En það er ekki bara stærðin sem skiptir máli. Eða hvort félög starfi erlendis og hérlendis eða ekki. Því það eru til stór félög sem velta mjög miklum fjármunum en eru með fáa starfsmenn. Og önnur félög sem velta lægri upphæðum en eru með marga starfsmenn. Hlutverk og ábyrgð stjórnarmanna getur verið mjög ólíkt í þessum stjórnum.“

Þá segir Drífa laun stjórna geta verið mismunandi eftir því í hvaða atvinnugrein félagið starfar; Hvort það sé fjármálafyrirtæki, orkufyrirtæki, í smásölu eða heildsölu, sjávarútvegsfyrirtæki, fjölmiðill og svo framvegis.

„Hér þarf þá líka að skoða atriði eins og menntun og bakgrunn stjórnarmanna og fleira. Og jafnvel hvað stjórnarmenn eru að gera annað.“

En er ekki óeðlilegt að stjórnirnar séu sjálfar að leggja til sín eigin laun; Jafnvel milljónalaun á ári?

„Þetta er eitt af því sem má velta fyrir sér,“ segir Drífa en augljóst að hún ætlar sér ekki að leggja neinn dóm á það.

Erlendis er það sums staðar þannig að tilnefninganefndir leggja fram tillögur um laun stjórnarmanna og þá í samræmi við hlutverk og verkefni stjórnar. 

Mögulega mætti skoða það hér en vonandi verður þessi skýrsla til þess að við opnum meira samtalið og tökum umræðuna. 

Það er hlutverk starfskjaranefnda, þar sem þær eru starfandi, að fara eftir starfskjarastefnu félaganna hverju sinni. Starfskjarastefnan er samþykkt á aðalfundi, á sama tíma og stjórn leggur fram tillögu um stjórnarlaun til samþykktar.“

Að taka samtalið gæti samt ruggað einhverjum bátum.

„Þeim mun meira sem við ræðum hlutina upphátt, þeim líklegra er að einhverjir fari að gagnrýna hlutina,“ segir Drífa.

„En ég hef mikla trú á því að svona samantekt leiði til þess að það verður auðveldara að taka upplýstari ákvarðanir um laun. Því nú eru þessar upplýsingar komnar á einn stað, sem er allt annað en að hver og einn sé í sínu horni að fletta upp í einhverjum opinberum gögnum. Skýrslan ætti því að nýtast hluthöfum, fjárfestum og stjórnunum sjálfum svo dæmi sé tekið

Og það er ljóst að vinnan er rétt að hefjast.

„Erlendis eru gefnar út skýrslur árlega um laun og þóknun stjórnarmanna,“ segir Drífa og bætir við:

„Við væntum þess að í næstu skýrslu liggi ekki aðeins fyrir upplýsingar um laun fleiri stjórna á almenna markaðinum heldur verður líka áhugavert að sjá þróun stjórnarlauna. Jafnvel með því að skoða upplýsingar aftur í tímann. Eins og staðan er núna, vitum við ekki hver þróunin hefur verið. Ekki nema með því að giska.“

Telur þú að laun stjórna hafi verið að hækka mjög mikið síðustu árin; Hver er tilfinningin?

„Nei, ég reyndar held ekki. Ég myndi frekar telja að launahækkanir stjórna hafi aðeins talist í nokkrum prósentum og verið í samræmi við kjarasamningsbundnar hækkanir. En enginn okkar mun í raun vita það fyrr en búið verður að taka saman fleiri svona skýrslur.“

Umrædd skýrsla er öllum opin og hana má sjá HÉR.