Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar 2. júní 2025 12:01 Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjávarútvegur Mest lesið Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir skrifar Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson skrifar Skoðun Tölvupóstar fjórðu iðnbyltingarinnar Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir skrifar Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason skrifar Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Réttlæti fyrir þjóðina, framfarir fyrir landsbyggðina Guðmundur Ari Sigurjónson skrifar Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar Sjá meira
Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir.
Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar
Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar
Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun