Væri ekki ó­við­eig­andi að þeir hvíldu saman

Þessi voru orð skákmeistarans Friðriks Ólafssonar í Laugardælakirkjugarði fyrir sautján árum eftir að Boris Spasskí hafði spurt við gröf Bobby Fischers hvort laust pláss væri við hliðina og skildu viðstaddir hann svo að þar vildi hann fá sinn hinsta hvílustað.

„Er laust pláss við hliðina á honum?“ spurði Spasskí. Einhver sagðist þá ætla að kanna málið og annar sagði Spasskí að honum lægi ekkert á.

 „Ég myndi vilja…- en ég vil ekkert vera að flýta mér,“ bætti Spasskí við sposkur.

Hin hjartnæma athöfn að Laugardælum þann 11. mars árið 2008, þegar Spasskí lagði blómsveig að leiði Fischers, er hér rifjuð upp í tilefni andláts Spasskís, sem rússneska fréttastofan Tass skýrði frá í gær. Þegar Spasskí fór að gröfinni við Selfoss voru tæpir tveir mánuðir liðnir frá andláti Fischers, sem lést í Reykjavík þann 17. janúar árið 2008. Hann var jarðsettur í kyrrþey fjórum dögum síðar.

Eftir heimsmeistaraeinvígið árið 1972, einvígi aldarinnar, hafa nöfn Fischers og Spasskís ætíð verið spyrt saman. Aldrei áður hafði Reykjavík komist jafn rækilega í heimsfréttirnar. Umheimurinn leit ekki á bara á þetta sem einvígi tveggja einstaklinga heldur voru stórveldin tvö í kalda stríðinu að takast á.

Svo dramatískt þótti einvígið að það varð uppspretta frægra sviðsverka og bíómynda auk fjölda bóka. Söngleikurinn Chess er byggður á því, sömuleiðis kvikmyndin Pawn Sacrifice, þar sem Toby Maguire lék Fischer, og fyrir fimm árum var nýtt leikrit um einvígið frumsýnt í London.

Eflaust hafa margir álitið að þeir Fischer og Spasskí hlytu að hafa verið svarnir óvinir. Þau hlýju minningarorð sem Spasskí flutti yfir gröf Fischers á Íslandi árið 2008 segja aðra sögu:

„Bobby, andi þinn hefur fundið frið. Þú gerðir mjög margt fyrir skákina. Mér varstu afar góður maður… og ég var heppinn að vera vinur þinn.

Megir þú hvíla í friði. Hafðu þökk fyrir hérvist þína. Guð blessi þig. Friður veri með þér. Vertu sæll.“

Það var sömuleiðis áhrifaríkt fyrir þá sem fylgdust með í kirkjugarðinum að sjá Spasskí einan við gröf Fischers. Hann beygði sig niður að leiðinu, snyrti það og dustaði snjó af blómum. Var greinilegt að hann komst við þegar hann kvaddi vin sinn í einrúmi, eins og sjá má sjá í frétt Stöðvar 2 frá þessum degi: