Gervigreind, fordómar og siðferði – nýir tímar, ný viðmið Sigvaldi Einarsson skrifar 4. febrúar 2025 11:02 Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Sigvaldi Einarsson Mest lesið Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar