Brottvísanir frá sjónarhorni íslenskukennara Sigurlín Bjarney Gísladóttir skrifar 9. desember 2024 08:32 Haustið 2022 byrjaði ég að kenna íslensku sem annað mál í framhaldsskóla í Reykjavík eftir að hafa kennt almenna íslensku í þrjú ár. Ég stökk í þessa kennslu blaut á bak við eyrun og þurfti heldur betur að læra nýja nálgun á kennslu, læra að vera kennari í öðru máli en móðurmáli. Þetta hefur verið mikil áskorun en ótrúlega gefandi á sama tíma. Ég hef fengið til mín nemendur af öllum mögulegum uppruna á ólíkum aldri en flest eru 16-19 ára. Manstu hvernig var að vera 16 ára? Nei, ég efast um að þú munir hvernig það var í raun og veru, það er fátt flóknara en að vera gelgja með öllu sem því fylgir. Það er alþjóðlegt, mennskan er alþjóðleg. Erlendu nemendurnir eru alls konar rétt eins og allir nemendur og það er ekki einfalt að vera í nýju landi með framandi tungu eftir að hafa ferðast um langan veg og jafnvel upplifað miklar hörmungar ofan á þann háska sem fylgir því að vera 16 ára. Kennarastarfið hefur kennt mér að flóra mannfólksins er svo fjölbreytt að ný og óvænt blómategund sprettur iðulega fram í hverjum nemendahóp. Flestir erlendu nemendurnir finna hvað mikið er í húfi að ná tökum á íslenskunni og leggja sig alla fram, þau spyrja af hverju viss orð beygjast í þolfalli en ekki þágufalli og þannig hef ég stöðugt fengið spurningar um íslenskuna sem ég vissi ekki að hægt væri að spyrja. Þau þrá ekkert heitar en að læra að synda í þessari djúpu sundlaug sem íslenskan er. Þau vilja fá vinnu, þau vilja taka þátt, þau vilja sjá fyrir sér og sínum (og gera það reyndar mörg í fullri vinnu með skóla, ef þau finna vinnu, ef þau eru komin með kennitölu) og þau munu vonandi hverfa til frekara náms og/eða alls konar starfa: sjúkraliðar, læknar, pípulagningamenn, bifvélavirkjar, lagerstarfsmenn, rafvirkjar, förðunarfræðingar, kennarar, fatahönnuðir, listamenn, vakstjórar, áhrifavaldar, flugmenn, þingmenn, jútúberar, ráðherrar, forsetar, þjónar… Í haust tók ég að mér að vera umsjónarkennari. Í því fólst að vera með umsjónarhóp í sjö klukkutíma á viku, fara í gönguferðir daglega og kenna þeim í leiðinni um allt sem tengist því að vera í framhaldsskóla og kenna íslensku. Í byrjun annar var nemanda sem hafði verið hér á landi í nokkurn tíma vísað aftur til síns heimalands. Ég skildi ekki í einum kennslutímanum hvað hann virtist leiður og reiður en áttaði mig síðan eftir að hafa fengið fréttirnar, ég var að hvetja hann til að læra íslensku þegar hann var að fara að yfirgefa landið til frambúðar. Fyrirvarinn var stuttur og hann fór úr landi. Um svipað leyti var í fjölmiðlum sagt frá alþjóðlegri svartri skýrslu um ástand mála í þessu sama landi. Á síðustu önn fékk annar nemandi, samlandi hans, brottvísun en biðin var löng. Hún hélst samt áfram að mæta en gaf skít í verkefnaskil (eðlilega) en tók próf og brilleraði á þeim. Biðin reyndist löng en svo fór hún úr landi. Í vikunni frétti ég af enn annarri brottvísuninni. Í þetta skipti er verið að senda nemanda aftur til síns nágrannaríkis. Hann hefur lagt mikið á sig. Hann hefur tekið stórtækum framförum í íslensku, skilað verkefnum og leyst próf upp á tveggja stafa tölu. Auk tímanna með mér hefur hann setið tvo aðra áfanga í íslensku þannig að í hverri vikur hefur hann lært íslensku í 15 klst. og í heila önn (hann hætti ekkert að mæta þegar fréttirnar bárust) sem gerir 16 vikur og þá eru þetta 240 klukkutímar sem kennarar hafa kennt og hann hefur lært að segja nafnið sitt, hvað hann er gamall, hvaðan hann kemur, hve lengi hann hefur búið að Íslandi, hvað fötin heita sem hann er í, litina á fötunum, nöfn á líkamspörtum, hvernig herbergið hans er, íbúðin og nöfnin á herbergjum og húsgögnum, tölustafina, orð sem tengjast veðri og tilfinningum, algengustu sagnir í nútíð og þátíð, helstu kennileiti í Reykjavík, helstu kennileiti á Íslandi, orð sem tengjast ferðalögum og farartækjum, hann hefur hlustað á íslenska tónlist, lesið texta, skrifað hundruði jafnvel þúsundir orða á íslensku svo fátt eitt sé nefnt. Hann ætlar að verða hagfræðingur og eina sem ég get vonað er að þessi stutti tími á Íslandi hafi gefið honum eitthvað örlítið, einhverja reynslu sem hann mun búa að því að á meðan hann lærði sundtökin í íslenskunni af ótrúlegri seiglu (til einskis) þá var hann ekki að læra móðurmálið sitt, þá var hann ekki að halda áfram með námið sitt í sínu heimalandi (þar er jú enn verið að varpa sprengjum). Ég skil ekki útlendingalögin og sé ekkert gott við þessar brottvísanir sem ég hef fengið að horfa upp á hjá mínum nemendum. Fleiri nemendur eiga þetta stöðugt yfir höfði sér, þau horfa upp á brottvísun félaga sinna, þau gætu þurft að fara á næstunni og þegar það gerist verða þau mörg orðin altalandi á íslensku. Á Grikklandi, í Póllandi og Venezúela og mörgum öðrum löndum búa núna fjöldi ungmenna sem kunna mismikla íslensku en hún mun vonandi gleymast hratt því mannúðin brást. Þau mun þurfa að læra aðra hluti og vonandi lifa þau af og gott betur. Brottvísanir sem þessar eru smánarblettur og ljótustu ólög sem smíðuð hafa verið. Höfundur er íslenskukennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Innflytjendamál Skóla- og menntamál Hælisleitendur Mest lesið Er ég eins og ég er? - Svar við pistli heilbrigðisráðherra Eldur Smári Kristinsson Skoðun Raddir, sýnir og aðrar óhefðbundnar skynjanir Svava Arnardóttir Skoðun Halldór 13.09.2025 Halldór Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller Skoðun Óvelkomnar alls staðar Kristín Davíðsdóttir Skoðun Eftir höfðinu dansa limirnir Hallfríður Þórarinsdóttir Skoðun Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir Skoðun Furðuleg meðvirkni með fúskurum Jón Kaldal Skoðun Frá upplausn til uppbyggingar Þór Pálsson Skoðun Sýklasótt – tími og þekking skiptir máli Alma Möller Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Raddir, sýnir og aðrar óhefðbundnar skynjanir Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Er ég eins og ég er? - Svar við pistli heilbrigðisráðherra Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Eftir höfðinu dansa limirnir Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Sýklasótt – tími og þekking skiptir máli Alma Möller skrifar Skoðun Frá upplausn til uppbyggingar Þór Pálsson skrifar Skoðun Hagsmunir sveitanna í vasa heildsala Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Verið að vinna sér í haginn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller skrifar Skoðun Óvelkomnar alls staðar Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Samstillt átak um öryggi Íslands Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við elskum pizzur Herdís Magna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunnstoð samfélagsins skrifar Skoðun Fjölbreytt líf í sjónum Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Hæfniviðmið eða tölulegar einkunnir, hvað segir okkur meira um nám? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Gætum eggja og forðumst náttúruleysi! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Hraðara regluverk fyrir ómissandi innviði! Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lesblinda og skólahald á Norðurlöndunum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Heimspeki og hugmyndaheimur Kína Jón Sigurgeirsson skrifar Skoðun Furðuleg meðvirkni með fúskurum Jón Kaldal skrifar Skoðun Þegar viska breytist í vopn Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Þingmálaskrá og fjárlagafrumvarp 2026: „Tiltekt“ á kostnað lífskjara Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Verndum líffræðilega fjölbreytni í hafi! Laura Sólveig Lefort Scheefer,Valgerður Árnadóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Jafnréttisstofa í 25 ár: Er þetta ekki komið? Martha Lilja Olsen skrifar Skoðun Hvar er textinn? Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Berklar, Krakk og Rough Sleep Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Blóðugar afleiðingar lyga Hjörvar Sigurðsson skrifar Skoðun Hinsegin samfélagið á heimili í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Áhrif Vesturlanda og vöxtur Kína Jón Sigurgeirsson skrifar Skoðun Alvöru fjárlög fyrir venjulegt fólk Þórður Snær Júlíusson skrifar Sjá meira
Haustið 2022 byrjaði ég að kenna íslensku sem annað mál í framhaldsskóla í Reykjavík eftir að hafa kennt almenna íslensku í þrjú ár. Ég stökk í þessa kennslu blaut á bak við eyrun og þurfti heldur betur að læra nýja nálgun á kennslu, læra að vera kennari í öðru máli en móðurmáli. Þetta hefur verið mikil áskorun en ótrúlega gefandi á sama tíma. Ég hef fengið til mín nemendur af öllum mögulegum uppruna á ólíkum aldri en flest eru 16-19 ára. Manstu hvernig var að vera 16 ára? Nei, ég efast um að þú munir hvernig það var í raun og veru, það er fátt flóknara en að vera gelgja með öllu sem því fylgir. Það er alþjóðlegt, mennskan er alþjóðleg. Erlendu nemendurnir eru alls konar rétt eins og allir nemendur og það er ekki einfalt að vera í nýju landi með framandi tungu eftir að hafa ferðast um langan veg og jafnvel upplifað miklar hörmungar ofan á þann háska sem fylgir því að vera 16 ára. Kennarastarfið hefur kennt mér að flóra mannfólksins er svo fjölbreytt að ný og óvænt blómategund sprettur iðulega fram í hverjum nemendahóp. Flestir erlendu nemendurnir finna hvað mikið er í húfi að ná tökum á íslenskunni og leggja sig alla fram, þau spyrja af hverju viss orð beygjast í þolfalli en ekki þágufalli og þannig hef ég stöðugt fengið spurningar um íslenskuna sem ég vissi ekki að hægt væri að spyrja. Þau þrá ekkert heitar en að læra að synda í þessari djúpu sundlaug sem íslenskan er. Þau vilja fá vinnu, þau vilja taka þátt, þau vilja sjá fyrir sér og sínum (og gera það reyndar mörg í fullri vinnu með skóla, ef þau finna vinnu, ef þau eru komin með kennitölu) og þau munu vonandi hverfa til frekara náms og/eða alls konar starfa: sjúkraliðar, læknar, pípulagningamenn, bifvélavirkjar, lagerstarfsmenn, rafvirkjar, förðunarfræðingar, kennarar, fatahönnuðir, listamenn, vakstjórar, áhrifavaldar, flugmenn, þingmenn, jútúberar, ráðherrar, forsetar, þjónar… Í haust tók ég að mér að vera umsjónarkennari. Í því fólst að vera með umsjónarhóp í sjö klukkutíma á viku, fara í gönguferðir daglega og kenna þeim í leiðinni um allt sem tengist því að vera í framhaldsskóla og kenna íslensku. Í byrjun annar var nemanda sem hafði verið hér á landi í nokkurn tíma vísað aftur til síns heimalands. Ég skildi ekki í einum kennslutímanum hvað hann virtist leiður og reiður en áttaði mig síðan eftir að hafa fengið fréttirnar, ég var að hvetja hann til að læra íslensku þegar hann var að fara að yfirgefa landið til frambúðar. Fyrirvarinn var stuttur og hann fór úr landi. Um svipað leyti var í fjölmiðlum sagt frá alþjóðlegri svartri skýrslu um ástand mála í þessu sama landi. Á síðustu önn fékk annar nemandi, samlandi hans, brottvísun en biðin var löng. Hún hélst samt áfram að mæta en gaf skít í verkefnaskil (eðlilega) en tók próf og brilleraði á þeim. Biðin reyndist löng en svo fór hún úr landi. Í vikunni frétti ég af enn annarri brottvísuninni. Í þetta skipti er verið að senda nemanda aftur til síns nágrannaríkis. Hann hefur lagt mikið á sig. Hann hefur tekið stórtækum framförum í íslensku, skilað verkefnum og leyst próf upp á tveggja stafa tölu. Auk tímanna með mér hefur hann setið tvo aðra áfanga í íslensku þannig að í hverri vikur hefur hann lært íslensku í 15 klst. og í heila önn (hann hætti ekkert að mæta þegar fréttirnar bárust) sem gerir 16 vikur og þá eru þetta 240 klukkutímar sem kennarar hafa kennt og hann hefur lært að segja nafnið sitt, hvað hann er gamall, hvaðan hann kemur, hve lengi hann hefur búið að Íslandi, hvað fötin heita sem hann er í, litina á fötunum, nöfn á líkamspörtum, hvernig herbergið hans er, íbúðin og nöfnin á herbergjum og húsgögnum, tölustafina, orð sem tengjast veðri og tilfinningum, algengustu sagnir í nútíð og þátíð, helstu kennileiti í Reykjavík, helstu kennileiti á Íslandi, orð sem tengjast ferðalögum og farartækjum, hann hefur hlustað á íslenska tónlist, lesið texta, skrifað hundruði jafnvel þúsundir orða á íslensku svo fátt eitt sé nefnt. Hann ætlar að verða hagfræðingur og eina sem ég get vonað er að þessi stutti tími á Íslandi hafi gefið honum eitthvað örlítið, einhverja reynslu sem hann mun búa að því að á meðan hann lærði sundtökin í íslenskunni af ótrúlegri seiglu (til einskis) þá var hann ekki að læra móðurmálið sitt, þá var hann ekki að halda áfram með námið sitt í sínu heimalandi (þar er jú enn verið að varpa sprengjum). Ég skil ekki útlendingalögin og sé ekkert gott við þessar brottvísanir sem ég hef fengið að horfa upp á hjá mínum nemendum. Fleiri nemendur eiga þetta stöðugt yfir höfði sér, þau horfa upp á brottvísun félaga sinna, þau gætu þurft að fara á næstunni og þegar það gerist verða þau mörg orðin altalandi á íslensku. Á Grikklandi, í Póllandi og Venezúela og mörgum öðrum löndum búa núna fjöldi ungmenna sem kunna mismikla íslensku en hún mun vonandi gleymast hratt því mannúðin brást. Þau mun þurfa að læra aðra hluti og vonandi lifa þau af og gott betur. Brottvísanir sem þessar eru smánarblettur og ljótustu ólög sem smíðuð hafa verið. Höfundur er íslenskukennari.
Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samstillt átak um öryggi Íslands Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Fjölbreytt líf í sjónum Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Hæfniviðmið eða tölulegar einkunnir, hvað segir okkur meira um nám? Bryngeir Valdimarsson skrifar
Skoðun Þingmálaskrá og fjárlagafrumvarp 2026: „Tiltekt“ á kostnað lífskjara Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Verndum líffræðilega fjölbreytni í hafi! Laura Sólveig Lefort Scheefer,Valgerður Árnadóttir,Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir Skoðun