NATO tryggi lykilinn­viði eftir ætluð spell­virki í Eystra­salti

Sameiginleg rannsókn finnskra og sænskra yfirvalda er hafin á skemmdum sem urðu á fjarskiptasæstrengjunum tveimur. Sá fyrri liggur á milli Svíþjóðar og Litháens og fór í sundur á sunnudag en sá seinni tengir saman Finnland og Þýskaland og skemmdist á mánudag.

Ekki liggur fyrir hvað olli skemmdunum en fyrirtækin sem eiga strengina segja nær ómögulegt að eyðileggja þá án utanaðkomandi krafta. Þá telja sérfræðingar ósennilegt að veiðarfæri eða akkeri hafi skemmt strengina óvart. Böndin hafa því beinst að mögulegum skemmdarverkum. 

Varað hefur verið við hættunni á því að Rússar gætu unnið skemmdir á mikilvægum innviðum vestrænna ríkja eins og sæstrengjum, sérstaklega eftir að þeir hófu allsherjarinnrás sína í Úkraínu fyrir að nálgast þremur árum. Sést hefur til rússneskra skipa sniglast í kringum þá.

Boris Pistorius, varnarmálaráðherra Þýskalands, sagði í grær að hann grunaði að um skemmdarverk hefði verið að ræða. Petteri Orpo, forsætisráðherra Finnlands, vildi ekki ganga svo langt í gær. Hann vildi ekki draga neinar ályktar strax.

Hafa getuna og viljann til að skemma

Antti Häkkänen, varnarmálaráðherra Finnlands, segir að NATO og ESB verði að girða sig í brók þegar kemur að blönduðum ógnum, líkt og þeim sem Rússar eru taldi standa að baki, og vörnum sæstrengja.

„NATO og ESB verða að gera mun betur við að verja þessa mikilvægu innviði,“ sagði Häkkänen eftir fund utanríkismálaráðs ESB í Brussel í gær.

Ráðherrann sagði dagblaðinu Politico að vitað sé að Rússar hefðu bæði getuna og viljan til þess að fremja spellvirki af þessu tagi í Evrópu.

„Auðvitað rannsökum við þessar skemmdir með það sjónarmið í huga, að þetta séu skemmdarverk. Vegna þess að það er mjög ólíklegt að þetta hafi verið einhvers konar náttúrulegt óhapp,“ sagði Häkkänen.

Dönsk herskip fylgdu eftir kínversku flutningaskipi sem sást á gervihnattamyndum nærri þeim stað þar sem strengirnir voru rofnir.

Finnska ríkisútvarpið YLE segir að kínverska fraktskiptið Yi Peng 3 hafi verið eitt fjögurra skipa sem var með slökkt á staðsetningarmerki á tíma á sunnudag. Slökkt var á merkinu frá kínverska skipinu allt sunnudagskvöldið fram á aðfararnótt mánudags um það leyti sem það sigldi fram hjá finnska strengnum.

Uppfæra almannavarnaleiðbeiningar með stríð í huga

Bæði Finnland og Svíþjóð, sem gengu í NATO eftir innrás Rússa í Úkraínu, hafa nýlega uppfært almannavarnaáætlanir sínar með leiðbeiningum um hvernig borgararnir geti búið sig undir stríð. Svipaðar áætlanir eru til staðar í Danmörku og Noregi en hvergi er þó minnst berum orðum á hættu sem stafi af Rússum.

Á meðal þess sem norðurlandabúum er ráðlagt að eiga er drykkjarvatn, niðursoðin matvæli, lyf, klósettpappír, reiðufé, vasaljós og kerti. Einnig er mælt með því að fólk eigi joðtöflur ef til kjarnorkuslyss eða árásar kæmi. Joð getur dregið úr hættu á að geislun valdi æxlum.

Stjórnvöld í Kreml hafa á undanförnum árum beitt svokölluðum blönduðum hernaði eða ógn gegn vestrænum ríkjum sem þau líta á sem óvini sína. Þau hafa einnig gefið sterklega í skyn að þau gætu beitt kjarnavopnum ef bandalagsríki Úkraínu ganga lengra í stuðningi sínum við landið.