Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 22. september 2024 12:00 Fyrirhugaðar framkvæmdir vegna atvinnustarfsemi í og við Þorlákshöfn, sem mikið hefur verið fjallað um undanfarið, hafa vakið ugg hjá mörgum íbúum svæðisins. Iðnaðarsvæðið vestan Þorlákshafnar munu nefnilega verða mjög sýnilegt og gjörbreyta ásýnd strandsvæðisins til frambúðar að mati Náttúrufræðistofnun Íslands. Almennt séð verður um gífurlega mikið rask að ræða og munu til dæmis fyrirhugaðar byggingar mölunarverksmiðju Heidelberg sjást frá stöðum líkt og Selvogsvita, Karlsminni, Arnarkeri og fjörunni við Eyrarbakka sem skráðir eru sem áhugaverðir staðir á vefsjá Ferðamálastofu. Verksmiðjan mun sjást á nánast allri gönguleiðinni frá Hafnarnesi að Selvogsvita og áhrifa mun gæta á öðrum svæðum sem nýtt eru til útivistar og geta verið viðkvæm fyrir ásýndaráhrifum enda muni framkvæmdin hafa bein og varanleg áhrif á ásýnd í allt að 20 km fjarlægð frá verksmiðjunni. Mannvirki verksmiðju Heidelberg munu einnig vera umfangsmikil og ráðgert er að lækka efri hluta hraunsins sem hún mun standa á um nokkra metra auk þess sem verulegar breytingar á jarðmyndunum næst ströndinni, vegna afrennslis frá settjörnum og hafnargerðar, munu verða að veruleika. Hafsbotni þarf að raska mjög mikið með dýpkun til að koma upp starfhæfri höfn og gríðarlegri umbreyting mun eiga sér stað á stóru svæði við Þorlákshöfn. Hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem er afar verðmætt svæði eru afskaplega varhugaverðar. Bæði vegna lífríkis eins og komið hefur fram í skrifum margra en einnig mun efnisþörf vegna hafnargerðar verða töluvert umfangsmikil og ekki er fyrir séð úr hvaða námum sú efnistaka eigi að fara fram. Það er nefnilega ekki sjálfbært til framtíðar að einstök sveitarfélög og landeigendur taki ákvarðanir um efnistöku á móbergi (eða hverju öðru hráefni í náttúrunni) á forsendum stakra verkefna heldur þarf að móta heildstæða stefnu byggða á greinagóðu mati til að tryggja megi sjálfbæra landnýtingu og vernd. Samkvæmt 61. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd njóta ákveðnar jarðmyndanir sérstakrar verndar. Hluti fyrirhugaðs framkvæmdasvæðis (litla Sandfell) er staðsett á Leitarhrauni sem er rúmlega 5000 ára gamalt. Í hrauninu er að finna marga hella þ.á.m. Raufarhólshelli, Arnarker og Árnahelli. Samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins skal forðast röskun þeirra náttúrufyrirbæra, sem undir greinina falla, nema brýna nauðsyn beri til og ljóst að aðrir kostir séu ekki til staðar. Mikil áhersla er á að einungis mjög ríkir hagsmunir geti réttlætt röskun og þá fyrst og fremst brýnir almannahagsmunir. Erfitt er að sjá hvaða brýnu hagsmuni er um að ræða, auk þess er rask á hrauni er varanleg og óafturkræf aðgerð sem verður hvorki bætt né milduð með mótvægisaðgerðum. Heidelberg er einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg bein og óafturkræf áhrif á jarðmyndanir og sjávarbotn. Umfang áhrifanna er mikið þar sem nálega öllu hrauni innan athafnasvæðis verður raskað og heildaráhrif á jarðmyndanir og hafsbotn eru neikvæð að mati sérfræðinga. Lífríki sveitarfélagsins og landsins alls mun bera skaða af. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyrirbæri. Fuglalíf mun einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þá er bent á að grunnsævið verði fyrir varanlegu og óafturkræfu raski með tilheyrandi áhrifum á lífríki þess. Landvernd ályktaði á síðasta landsfundi um mikilvægi þess að koma 5% allra hafsvæða við landið undir stranga vernd og að ráðast þyrfti í viðamiklar rannsóknir á vistkerfum hafbotnsins til að ákvarða hvaða 30% hafsvæða (að lágmarki) þarfnist verndar á grundvelli mikilvægra vistkerfa. Næsta víst er að Selvogsbanki myndi falla þar undir og því glapræði að ráðast í óafturkræfar og eyðileggjandi framkvæmdir á meðan rannsóknarniðurstöður liggja ekki fyrir. Höfundur er leikskólastjóri, oddviti Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs í Suðurkjördæmi og stjórnarkona í hreyfingunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Umhverfismál Ölfus Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson Skoðun Skoðun Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Sjá meira
Fyrirhugaðar framkvæmdir vegna atvinnustarfsemi í og við Þorlákshöfn, sem mikið hefur verið fjallað um undanfarið, hafa vakið ugg hjá mörgum íbúum svæðisins. Iðnaðarsvæðið vestan Þorlákshafnar munu nefnilega verða mjög sýnilegt og gjörbreyta ásýnd strandsvæðisins til frambúðar að mati Náttúrufræðistofnun Íslands. Almennt séð verður um gífurlega mikið rask að ræða og munu til dæmis fyrirhugaðar byggingar mölunarverksmiðju Heidelberg sjást frá stöðum líkt og Selvogsvita, Karlsminni, Arnarkeri og fjörunni við Eyrarbakka sem skráðir eru sem áhugaverðir staðir á vefsjá Ferðamálastofu. Verksmiðjan mun sjást á nánast allri gönguleiðinni frá Hafnarnesi að Selvogsvita og áhrifa mun gæta á öðrum svæðum sem nýtt eru til útivistar og geta verið viðkvæm fyrir ásýndaráhrifum enda muni framkvæmdin hafa bein og varanleg áhrif á ásýnd í allt að 20 km fjarlægð frá verksmiðjunni. Mannvirki verksmiðju Heidelberg munu einnig vera umfangsmikil og ráðgert er að lækka efri hluta hraunsins sem hún mun standa á um nokkra metra auk þess sem verulegar breytingar á jarðmyndunum næst ströndinni, vegna afrennslis frá settjörnum og hafnargerðar, munu verða að veruleika. Hafsbotni þarf að raska mjög mikið með dýpkun til að koma upp starfhæfri höfn og gríðarlegri umbreyting mun eiga sér stað á stóru svæði við Þorlákshöfn. Hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem er afar verðmætt svæði eru afskaplega varhugaverðar. Bæði vegna lífríkis eins og komið hefur fram í skrifum margra en einnig mun efnisþörf vegna hafnargerðar verða töluvert umfangsmikil og ekki er fyrir séð úr hvaða námum sú efnistaka eigi að fara fram. Það er nefnilega ekki sjálfbært til framtíðar að einstök sveitarfélög og landeigendur taki ákvarðanir um efnistöku á móbergi (eða hverju öðru hráefni í náttúrunni) á forsendum stakra verkefna heldur þarf að móta heildstæða stefnu byggða á greinagóðu mati til að tryggja megi sjálfbæra landnýtingu og vernd. Samkvæmt 61. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd njóta ákveðnar jarðmyndanir sérstakrar verndar. Hluti fyrirhugaðs framkvæmdasvæðis (litla Sandfell) er staðsett á Leitarhrauni sem er rúmlega 5000 ára gamalt. Í hrauninu er að finna marga hella þ.á.m. Raufarhólshelli, Arnarker og Árnahelli. Samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins skal forðast röskun þeirra náttúrufyrirbæra, sem undir greinina falla, nema brýna nauðsyn beri til og ljóst að aðrir kostir séu ekki til staðar. Mikil áhersla er á að einungis mjög ríkir hagsmunir geti réttlætt röskun og þá fyrst og fremst brýnir almannahagsmunir. Erfitt er að sjá hvaða brýnu hagsmuni er um að ræða, auk þess er rask á hrauni er varanleg og óafturkræf aðgerð sem verður hvorki bætt né milduð með mótvægisaðgerðum. Heidelberg er einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg bein og óafturkræf áhrif á jarðmyndanir og sjávarbotn. Umfang áhrifanna er mikið þar sem nálega öllu hrauni innan athafnasvæðis verður raskað og heildaráhrif á jarðmyndanir og hafsbotn eru neikvæð að mati sérfræðinga. Lífríki sveitarfélagsins og landsins alls mun bera skaða af. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyrirbæri. Fuglalíf mun einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þá er bent á að grunnsævið verði fyrir varanlegu og óafturkræfu raski með tilheyrandi áhrifum á lífríki þess. Landvernd ályktaði á síðasta landsfundi um mikilvægi þess að koma 5% allra hafsvæða við landið undir stranga vernd og að ráðast þyrfti í viðamiklar rannsóknir á vistkerfum hafbotnsins til að ákvarða hvaða 30% hafsvæða (að lágmarki) þarfnist verndar á grundvelli mikilvægra vistkerfa. Næsta víst er að Selvogsbanki myndi falla þar undir og því glapræði að ráðast í óafturkræfar og eyðileggjandi framkvæmdir á meðan rannsóknarniðurstöður liggja ekki fyrir. Höfundur er leikskólastjóri, oddviti Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs í Suðurkjördæmi og stjórnarkona í hreyfingunni.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun