Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar 21. maí 2024 08:01 Þjóðin er að velja forseta. Það er ólíkt því að velja stjórnmálamenn. Forseti svarar sjaldnast flóknum spurningum með já-i eða nei-i, ýtir hvorki á rauðan takka né grænan á Alþingi eða réttir í flýti upp hönd á fundum. Það er því afleit kynning á forsetaframbjóðendum þegar þeim er stillt upp í kappræðum og fólki ætlað að meta hæfni þeirra við slíkar aðstæður. En því miður virðist sumt fréttafólk ekki kunna aðra aðferð og hún hentar auðvitað best þeim forsetafambjóðendum sem vanir eru slíkum vinnubrögðum, að vinna gegn hver öðrum í andstæðum fylkingum. Forseta er ætlað að standa til hliðar við átakapólitík, hlusta, setja sig inn í mál, ræða þau og íhuga, leggja gott til mála, leita lausna og málamiðlunar og sætta sjónarmið ef mögulegt er. Forseti þarf að þekkja Ísland og fólkið sem þar býr og starfar. Hann þarf líka að þekkja aðrar þjóðir í öðrum löndum. Ekki aðeins að hafa lært erlend tungumál í skóla og spjallað við samherja á fundum og ráðstefnum heldur hafa búið með öðrum þjóðum, í annarri menningu og hafa þurft að fóta sig í framandi landi við nám eða störf. Kannski er mikilvægasta hlutverk forseta að vera einhvers konar sameiningartákn þjóðarinnar, geta fagnað, syrgt og stutt eftir því sem við á, í sigrum, gleði, sorg eða hamförum. Hann þarf að hafa áhuga á fólki og geta sýnt því athygli án þess að vera yfirborðskenndur eða hrokafullur, vera viðfelldinn og traustur og hafa þá persónutöfra að fólk skynji að hann sé trausts verður. Í forsetakosningum reynum við að velja þann sem við treystum og sem stendur fyrir þeim gildum sem okkur eru mikils virði. Þar ræður persónulegt mat sem aftur byggist á áhuga og reynslu hvers og eins. Í sumar er hálf öld síðan ég var ráðin einn af fyrstu landvörðum landsins. Ég fékk brennandi áhuga á náttúruverndar- og umhverfismálum og áttaði mig á hve þau mál væru afskipt og trössuð í stjórnkerfinu. Í áratugi tók ég þátt í að berjast fyrir stofnun umhverfisráðuneytis bæði með náttúruverndarsamtökum og þingflokki Kvennalistans. Við vildum ráðuneyti sem stæði vörð um íslenska náttúru, sérstöðu hennar og fegurð, lífríki og breytileika, væri mótvægi við þau öfl sem sjá umhverfi sitt með „gagnaugunum“ einum sem gjarnan eru nærsýn og blindast fljótt af græðgi og eiginhagsmunum. Svo loksins var ráðuneyti stofnað, ekki alltaf burðugt, en þarna var það samt með hlutverk sitt og ábyrgð og stundum ágæta ráðherra. Við myndun ríkisstjórnar árið 2021 var umhverfisráðuneytið í raun lagt niður, aðstæður færðar aftur um áratugi. Hvílík vonbrigði og reiði. En mikil varð undrum mín og gleði þegar kom stuðningur við íslenska náttúru úr óvæntri átt, frá Orkumálastjóra. Öðruvísi mér áður brá. Halla Hrund Logadóttir talaði af skynsemi um orkuskipti, benti á það sem fæstir vilja viðurkenna að orkan okkar er endurnýjanleg en ekki óendanleg og hvatti til lagasetningar til að orkan væri ekki bara seld til hæstbjóðenda heldur rataði örugglega líka þangað sem hennar væri mest þörf, til heimila og lítilla fyrirtækja um allt land. Og hún varaði við að auðlindir þjóðarinnar, jafnvel landið sjálft, væri selt til útlanda og benti á baráttu fyrri kynslóða sem lögðu áherslu á að orka landsins og fiskurinn í sjónum væru í innlendri eigu. Ég hvet fólk til að lesa skrif Höllu Hrundar um þessi mál og önnur, til dæmis skoðanagreinar hennar á visir.is Þegar dró að forsetakosningum vöktu auglýsingar skaftfellskra gangnamanna í útvarpinu athygli mína. Þeir hvöttu Höllu Hrund til að bjóða sig fram til forsetakjörs. Ljóst var að mikið hlyti að vera spunnið í konu sem fengi slíka hvatningu frá skaftfellskum búandkörlum. Enda kom í ljós að þarna var kona sem gekk í öll verk sveitarinnar, að smala skaftfellskar heiðar hvernig sem viðraði, keppast í heyskap til að bjarga heyi í skjól og ganga fumlaus til verks við sauðburð, hjálpa ám við burð, snýta lömbum og hreinsa framan úr þeim og leggja við snoppu móður sinnar. Engin tepruleg borgarstúlka þar. Vá, ætli Skaftfellingarnir hafi rétt fyrir sér að þarna væri forsetaefni? Alla vega væri þarna kona sem þekkti líf bæði í borg og sveit og gæti jafnvel brúað þá gjá sem svo oft virðist koma upp á milli sveitar og þéttbýlis hjá okkar fámennu þjóð. Ég kynnti mér Höllu Hrund frekar. Þurfti ekki að fara langt, hún reyndist skólasystir dóttur minnar. Afburða námsmaður sem fljótt sýndi mikla félagsfærni. „Sá einn veit, er víða ratar ...“, segir í Hávamálum og eftir að hafa lokið háskólanámi í stjórnmálafræði við HÍ hélt hún utan til starfa og náms bæði í Evrópu og Bandaríkjunum. Og hún var ekki aðeins þiggjandi, heldur sú sem fékk hugmyndir, kom af stað verkefnum og stýrði þeim. Í Belgíu hélt hún utan um stóra ráðstefnu um íslenska menningu og í háskólum í Bandaríkjunum átti hún hugmyndir að verkefnum og námskeiðum sem enn er unnið að undir hennar leiðsögn. Ég sá að þarna færi kona með bein í nefinu. Þegar ég svo loks hitti Höllu Hrund varð ég ekki fyrir vonbrigðum, sá fljótt að hún hefur það til að bera sem ég tel mest um vert hjá forseta Íslands. Hún er glaðleg og hlý, spjallar af einlægni við alla, talar um samvinnu og að sameina fólk, að magna tækifæri Íslendinga um allt land og alþjóðlega. Ég efast ekki um að hún verður, að svo miklu leyti sem hægt er, forseti allrar þjóðarinnar, enda ekki að burðast með óvinsælar ákvarðanir í fyrri störfum. Það er stundum sagt um Skaftfellinga að í stað þess að segja já eða nei þá segi þeir í hógværð sinni „ætli ekki það“, „það er nefnilega það“ eða „já náttúrlega“. Þeir hafa öldum saman búið við aðstæður ólíkar öllum öðrum, upplifað afdrifaríkustu eldgosin og með útsjónarsemi og þrautseigju fundið leiðir yfir víðfeðma sanda og úfin hraun, stærstu jökla landsins og mestu jökulárnar. Kannski er það tign landsins og undrafegurð sem hefur gefið þeim ró sína og yfirvegun og mikla menntun bæði til munns og handa. Það sýnir líka framsýni þeirra og samkennd með komandi kynslóðum að í Skaftafelli var stofnaður fyrsti náttúruverndarþjóðgarður landsins. Ég vona að þjóðin beri gæfu til að kjósa Höllu Hrund Logadóttur sem næsta forseta Íslands. Höfundur er kennari, líffræðingur og rithöfundur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Mest lesið ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Sjá meira
Þjóðin er að velja forseta. Það er ólíkt því að velja stjórnmálamenn. Forseti svarar sjaldnast flóknum spurningum með já-i eða nei-i, ýtir hvorki á rauðan takka né grænan á Alþingi eða réttir í flýti upp hönd á fundum. Það er því afleit kynning á forsetaframbjóðendum þegar þeim er stillt upp í kappræðum og fólki ætlað að meta hæfni þeirra við slíkar aðstæður. En því miður virðist sumt fréttafólk ekki kunna aðra aðferð og hún hentar auðvitað best þeim forsetafambjóðendum sem vanir eru slíkum vinnubrögðum, að vinna gegn hver öðrum í andstæðum fylkingum. Forseta er ætlað að standa til hliðar við átakapólitík, hlusta, setja sig inn í mál, ræða þau og íhuga, leggja gott til mála, leita lausna og málamiðlunar og sætta sjónarmið ef mögulegt er. Forseti þarf að þekkja Ísland og fólkið sem þar býr og starfar. Hann þarf líka að þekkja aðrar þjóðir í öðrum löndum. Ekki aðeins að hafa lært erlend tungumál í skóla og spjallað við samherja á fundum og ráðstefnum heldur hafa búið með öðrum þjóðum, í annarri menningu og hafa þurft að fóta sig í framandi landi við nám eða störf. Kannski er mikilvægasta hlutverk forseta að vera einhvers konar sameiningartákn þjóðarinnar, geta fagnað, syrgt og stutt eftir því sem við á, í sigrum, gleði, sorg eða hamförum. Hann þarf að hafa áhuga á fólki og geta sýnt því athygli án þess að vera yfirborðskenndur eða hrokafullur, vera viðfelldinn og traustur og hafa þá persónutöfra að fólk skynji að hann sé trausts verður. Í forsetakosningum reynum við að velja þann sem við treystum og sem stendur fyrir þeim gildum sem okkur eru mikils virði. Þar ræður persónulegt mat sem aftur byggist á áhuga og reynslu hvers og eins. Í sumar er hálf öld síðan ég var ráðin einn af fyrstu landvörðum landsins. Ég fékk brennandi áhuga á náttúruverndar- og umhverfismálum og áttaði mig á hve þau mál væru afskipt og trössuð í stjórnkerfinu. Í áratugi tók ég þátt í að berjast fyrir stofnun umhverfisráðuneytis bæði með náttúruverndarsamtökum og þingflokki Kvennalistans. Við vildum ráðuneyti sem stæði vörð um íslenska náttúru, sérstöðu hennar og fegurð, lífríki og breytileika, væri mótvægi við þau öfl sem sjá umhverfi sitt með „gagnaugunum“ einum sem gjarnan eru nærsýn og blindast fljótt af græðgi og eiginhagsmunum. Svo loksins var ráðuneyti stofnað, ekki alltaf burðugt, en þarna var það samt með hlutverk sitt og ábyrgð og stundum ágæta ráðherra. Við myndun ríkisstjórnar árið 2021 var umhverfisráðuneytið í raun lagt niður, aðstæður færðar aftur um áratugi. Hvílík vonbrigði og reiði. En mikil varð undrum mín og gleði þegar kom stuðningur við íslenska náttúru úr óvæntri átt, frá Orkumálastjóra. Öðruvísi mér áður brá. Halla Hrund Logadóttir talaði af skynsemi um orkuskipti, benti á það sem fæstir vilja viðurkenna að orkan okkar er endurnýjanleg en ekki óendanleg og hvatti til lagasetningar til að orkan væri ekki bara seld til hæstbjóðenda heldur rataði örugglega líka þangað sem hennar væri mest þörf, til heimila og lítilla fyrirtækja um allt land. Og hún varaði við að auðlindir þjóðarinnar, jafnvel landið sjálft, væri selt til útlanda og benti á baráttu fyrri kynslóða sem lögðu áherslu á að orka landsins og fiskurinn í sjónum væru í innlendri eigu. Ég hvet fólk til að lesa skrif Höllu Hrundar um þessi mál og önnur, til dæmis skoðanagreinar hennar á visir.is Þegar dró að forsetakosningum vöktu auglýsingar skaftfellskra gangnamanna í útvarpinu athygli mína. Þeir hvöttu Höllu Hrund til að bjóða sig fram til forsetakjörs. Ljóst var að mikið hlyti að vera spunnið í konu sem fengi slíka hvatningu frá skaftfellskum búandkörlum. Enda kom í ljós að þarna var kona sem gekk í öll verk sveitarinnar, að smala skaftfellskar heiðar hvernig sem viðraði, keppast í heyskap til að bjarga heyi í skjól og ganga fumlaus til verks við sauðburð, hjálpa ám við burð, snýta lömbum og hreinsa framan úr þeim og leggja við snoppu móður sinnar. Engin tepruleg borgarstúlka þar. Vá, ætli Skaftfellingarnir hafi rétt fyrir sér að þarna væri forsetaefni? Alla vega væri þarna kona sem þekkti líf bæði í borg og sveit og gæti jafnvel brúað þá gjá sem svo oft virðist koma upp á milli sveitar og þéttbýlis hjá okkar fámennu þjóð. Ég kynnti mér Höllu Hrund frekar. Þurfti ekki að fara langt, hún reyndist skólasystir dóttur minnar. Afburða námsmaður sem fljótt sýndi mikla félagsfærni. „Sá einn veit, er víða ratar ...“, segir í Hávamálum og eftir að hafa lokið háskólanámi í stjórnmálafræði við HÍ hélt hún utan til starfa og náms bæði í Evrópu og Bandaríkjunum. Og hún var ekki aðeins þiggjandi, heldur sú sem fékk hugmyndir, kom af stað verkefnum og stýrði þeim. Í Belgíu hélt hún utan um stóra ráðstefnu um íslenska menningu og í háskólum í Bandaríkjunum átti hún hugmyndir að verkefnum og námskeiðum sem enn er unnið að undir hennar leiðsögn. Ég sá að þarna færi kona með bein í nefinu. Þegar ég svo loks hitti Höllu Hrund varð ég ekki fyrir vonbrigðum, sá fljótt að hún hefur það til að bera sem ég tel mest um vert hjá forseta Íslands. Hún er glaðleg og hlý, spjallar af einlægni við alla, talar um samvinnu og að sameina fólk, að magna tækifæri Íslendinga um allt land og alþjóðlega. Ég efast ekki um að hún verður, að svo miklu leyti sem hægt er, forseti allrar þjóðarinnar, enda ekki að burðast með óvinsælar ákvarðanir í fyrri störfum. Það er stundum sagt um Skaftfellinga að í stað þess að segja já eða nei þá segi þeir í hógværð sinni „ætli ekki það“, „það er nefnilega það“ eða „já náttúrlega“. Þeir hafa öldum saman búið við aðstæður ólíkar öllum öðrum, upplifað afdrifaríkustu eldgosin og með útsjónarsemi og þrautseigju fundið leiðir yfir víðfeðma sanda og úfin hraun, stærstu jökla landsins og mestu jökulárnar. Kannski er það tign landsins og undrafegurð sem hefur gefið þeim ró sína og yfirvegun og mikla menntun bæði til munns og handa. Það sýnir líka framsýni þeirra og samkennd með komandi kynslóðum að í Skaftafelli var stofnaður fyrsti náttúruverndarþjóðgarður landsins. Ég vona að þjóðin beri gæfu til að kjósa Höllu Hrund Logadóttur sem næsta forseta Íslands. Höfundur er kennari, líffræðingur og rithöfundur.
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar