Verum okkur ekki til skammar í þessum málaflokki, heldur tökum á vandanum af alvöru Davíð Bergmann skrifar 5. desember 2023 22:00 Í silfrinu í gær kallaði fangelsismálastjóri eftir nýrri nálgun í málefnum ungra afbrotamanna, hér á landi. Í ljósi þeirra kolsvörtu skýrslu ríkisendurskoðunar sem er um fangelsismál hér á landi, er ekki annað hægt en að reka fingur ofan í lyklaborðið og koma eftirfarandi á framfæri. Það er ekki þannig að það hafi ekki verið reynt að vekja stjórnvöld frá værum blundi varðandi stöðu ungar afbrotamanna hér á landi í gegnum áratugina, eins og það að senda erindi á velferðarnefnd þingsins til að vekja máls á stöðu mála. Það verður líka að segjast eins og er að það er ansi lýjandi að standa upp á kassa og öskra sig hásan upp í tómt hjómið, að við verðum að koma með nýja nálgun í þessum málaflokki. Það eru örugglega 15-20 ár síðan að ég átti fund ásamt öðrum manni sem er með gífurlega reynslu á þessu sviði með dómsmálaráðherra. Á þeim fundi lýstum við áhyggjum okkar um stöðu ungra afbrotamanna. Viðkomandi ráðherra sem var þá er Björn Bjarnason boðaði til ráðstefnu á Hótel Sögu í kjölfarið, þar sem sérstaklega var boðið lögmönnum og dómurum til að ræða hvernig við ættu að nálgast unga afbrotamenn. Hvað komu margir lögmenn og dómarar, stutta svarið er enginn. Skildi skýrsla ríkisendurskoðunar og sér í lagi hver staða ungra afbrotamanna er í dag breyta einhverju núna. Getur verið að við séum í alvörunni að vakna eða ætlum við vakna við þann vonda draum eftir 10 ár að staðan verði hér eins og á hinum Norðurlöndunum? Nú þegar hefur harkan aukist og beitingu vopna samsvara því margfaldast. Eða verður þetta en ein skýrslan sem er gerð sem fær umfjöllun fjölmiðla í tvo daga og svo gleymt. Það þarf engum lögum að breyta, við getum hafist handa strax þetta rúmast allt innan 57.gr almennra hegningarlaga. 57. gr.[Ákveða má í dómi, að fresta skuli með skilyrðum um tiltekinn tíma:a. Ákvörðun um refsingu.b. Fullnustu refsingar.Skilorðstími má ekki vera skemmri en 1 ár og ekki lengri en 5 ár. Að jafnaði skal ákveða hann 2–3 ár. Upphaf skilorðstíma skal ákveðið í dómi hverju sinni.Frestun skal vera bundin því skilyrði, að aðili gerist ekki sekur um nýtt brot á skilorðstímanum, sbr. 60. gr. Frestun má einnig binda skilyrðum, eftir því sem hér segir:1. Að aðili sæti á skilorðstímanum umsjón einstakra manna, félags eða stofnunar. Aðili skal jafnan sæta slíkri umsjón, ef honum eru sett skilyrði samkvæmt 2.–5. tölul. hér á eftir.2. Að aðili hlíti fyrirmælum umsjónarmanns um dvalarstaði, menntun, vinnu, umgengni við aðra menn og notkun tómstunda.3. Að aðili neyti ekki á skilorðstímanum áfengis né deyfilyfja.4. Að aðili gangist undir dvöl á hæli tiltekinn tíma, ef nauðsyn þykir til bera, allt að 18 mánuðum, er venja þarf hann af notkun áfengis eða deyfilyfja, en ella allt að 1 ári.5. Að aðili gangist undir að þola takmarkanir á umráðum yfir tekjum sínum eða öðru, er fjárhag hans varðar.6. Að aðili greiði eftir getu fébætur fyrir tjón, sem hann hefur valdið með broti sínu.1)Dómari skal kynna dómfellda rækilega skilyrðin og gera honum ljósar afleiðingar skilorðsrofa. [Hafi dómfelldi ekki verið viðstaddur uppsögu héraðsdóms getur dómari falið lögreglu að kynna honum skilyrði og afleiðingar skilorðsrofa um leið og dómur er birtur.]2)]3)1)L. 101/1976, 8. gr. 2)L. 39/2000, 3. gr. 3)L. 22/1955, 4. gr.[57. gr. a.[Í dómi er heimilt að ákveða að allt að 3 mánuðir fangelsisrefsingar verði óskilorðsbundnir, en aðrir hlutar skilorðsbundnir.]1)Dæma má fésekt í tengslum við skilorðsdóm, þótt fésekt liggi ekki við broti, sem dæmt er út af.]2) Hins vegar þarf að skapast hefð í dóma framkvæmt til að innleiða þessi ákvæði ekki bara í orði heldur í verki líka. Hér hafa fallið dómar með svona ákvæðum í en það hefur ekki verið hægt að koma þeim í framkvæmt einfaldlega vegna þess að það hefur skort fjármagn og aðstöðu til að gera það. Það þarf ekki að finna upp hjólið í þessu fyrirmyndin er til víða um heim og það er meira segja til íslensk hugmyndafræði að svona vinnu sem hefur verið prufuð með góðum árangri. Verum okkur ekki til skammar í þessum málaflokki, heldur tökum á vandanum af alvöru. Höfundur er starfsmaður Fjölsmiðjunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fangelsismál Davíð Bergmann Mest lesið Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Olafsdóttir Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson Skoðun Byrjað á öfugum enda! Hjálmar Heiðdal Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó Skoðun Væri ekki hlaupið út aftur Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Ég neita að trúa... Guðlaug Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Olafsdóttir skrifar Skoðun Byrjað á öfugum enda! Hjálmar Heiðdal skrifar Skoðun Væri ekki hlaupið út aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gervigreind fyrir alla — en fyrir hvern í raun? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Sjá meira
Í silfrinu í gær kallaði fangelsismálastjóri eftir nýrri nálgun í málefnum ungra afbrotamanna, hér á landi. Í ljósi þeirra kolsvörtu skýrslu ríkisendurskoðunar sem er um fangelsismál hér á landi, er ekki annað hægt en að reka fingur ofan í lyklaborðið og koma eftirfarandi á framfæri. Það er ekki þannig að það hafi ekki verið reynt að vekja stjórnvöld frá værum blundi varðandi stöðu ungar afbrotamanna hér á landi í gegnum áratugina, eins og það að senda erindi á velferðarnefnd þingsins til að vekja máls á stöðu mála. Það verður líka að segjast eins og er að það er ansi lýjandi að standa upp á kassa og öskra sig hásan upp í tómt hjómið, að við verðum að koma með nýja nálgun í þessum málaflokki. Það eru örugglega 15-20 ár síðan að ég átti fund ásamt öðrum manni sem er með gífurlega reynslu á þessu sviði með dómsmálaráðherra. Á þeim fundi lýstum við áhyggjum okkar um stöðu ungra afbrotamanna. Viðkomandi ráðherra sem var þá er Björn Bjarnason boðaði til ráðstefnu á Hótel Sögu í kjölfarið, þar sem sérstaklega var boðið lögmönnum og dómurum til að ræða hvernig við ættu að nálgast unga afbrotamenn. Hvað komu margir lögmenn og dómarar, stutta svarið er enginn. Skildi skýrsla ríkisendurskoðunar og sér í lagi hver staða ungra afbrotamanna er í dag breyta einhverju núna. Getur verið að við séum í alvörunni að vakna eða ætlum við vakna við þann vonda draum eftir 10 ár að staðan verði hér eins og á hinum Norðurlöndunum? Nú þegar hefur harkan aukist og beitingu vopna samsvara því margfaldast. Eða verður þetta en ein skýrslan sem er gerð sem fær umfjöllun fjölmiðla í tvo daga og svo gleymt. Það þarf engum lögum að breyta, við getum hafist handa strax þetta rúmast allt innan 57.gr almennra hegningarlaga. 57. gr.[Ákveða má í dómi, að fresta skuli með skilyrðum um tiltekinn tíma:a. Ákvörðun um refsingu.b. Fullnustu refsingar.Skilorðstími má ekki vera skemmri en 1 ár og ekki lengri en 5 ár. Að jafnaði skal ákveða hann 2–3 ár. Upphaf skilorðstíma skal ákveðið í dómi hverju sinni.Frestun skal vera bundin því skilyrði, að aðili gerist ekki sekur um nýtt brot á skilorðstímanum, sbr. 60. gr. Frestun má einnig binda skilyrðum, eftir því sem hér segir:1. Að aðili sæti á skilorðstímanum umsjón einstakra manna, félags eða stofnunar. Aðili skal jafnan sæta slíkri umsjón, ef honum eru sett skilyrði samkvæmt 2.–5. tölul. hér á eftir.2. Að aðili hlíti fyrirmælum umsjónarmanns um dvalarstaði, menntun, vinnu, umgengni við aðra menn og notkun tómstunda.3. Að aðili neyti ekki á skilorðstímanum áfengis né deyfilyfja.4. Að aðili gangist undir dvöl á hæli tiltekinn tíma, ef nauðsyn þykir til bera, allt að 18 mánuðum, er venja þarf hann af notkun áfengis eða deyfilyfja, en ella allt að 1 ári.5. Að aðili gangist undir að þola takmarkanir á umráðum yfir tekjum sínum eða öðru, er fjárhag hans varðar.6. Að aðili greiði eftir getu fébætur fyrir tjón, sem hann hefur valdið með broti sínu.1)Dómari skal kynna dómfellda rækilega skilyrðin og gera honum ljósar afleiðingar skilorðsrofa. [Hafi dómfelldi ekki verið viðstaddur uppsögu héraðsdóms getur dómari falið lögreglu að kynna honum skilyrði og afleiðingar skilorðsrofa um leið og dómur er birtur.]2)]3)1)L. 101/1976, 8. gr. 2)L. 39/2000, 3. gr. 3)L. 22/1955, 4. gr.[57. gr. a.[Í dómi er heimilt að ákveða að allt að 3 mánuðir fangelsisrefsingar verði óskilorðsbundnir, en aðrir hlutar skilorðsbundnir.]1)Dæma má fésekt í tengslum við skilorðsdóm, þótt fésekt liggi ekki við broti, sem dæmt er út af.]2) Hins vegar þarf að skapast hefð í dóma framkvæmt til að innleiða þessi ákvæði ekki bara í orði heldur í verki líka. Hér hafa fallið dómar með svona ákvæðum í en það hefur ekki verið hægt að koma þeim í framkvæmt einfaldlega vegna þess að það hefur skort fjármagn og aðstöðu til að gera það. Það þarf ekki að finna upp hjólið í þessu fyrirmyndin er til víða um heim og það er meira segja til íslensk hugmyndafræði að svona vinnu sem hefur verið prufuð með góðum árangri. Verum okkur ekki til skammar í þessum málaflokki, heldur tökum á vandanum af alvöru. Höfundur er starfsmaður Fjölsmiðjunnar.
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar