Skilur reiði fólks en segir tölfræðina tala sínu máli Hólmfríður Gísladóttir skrifar 30. nóvember 2023 11:04 Gunnar Gunnarsson er sérfræðingur hjá Creditinfo. „Það sem að gerðist 1. september var að það var gefin út ný reglugerð af dómsmálaráðuneytinu sem breytir reglunum um það hvernig lánshæfismat er búið til. Og þá er það lagt í hendurnar á fjárhagsupplýsingastofu, sem sagt á okkur, að meta það hvaða vanskilaupplýsingar á að nota. Og kaldur sannleikurinn er sá að ef að fólk hefur lent í því einhvern tímann að borga ekki skuldir sínar til baka, þá er það ólíklegra en aðrir til að borga þær í framtíðinni.“ Þetta sagði Gunnar Gunnarsson, forstöðumaður greiningar og ráðgjafar hjá Creditinfo, í Bítinu á Bylgjunni í morgun, þegar rætt var um hörð viðbrögð fólks við breyttu matsfyrirkomulagi hjá fyrirtækinu. „Það er alltaf þannig að þegar lánshæfismat er uppfært að þá breytist vægi þátta. Og mjög margir flytjast um einn flokk; upp eða niður um einn flokk. Sem skiptir flesta engu máli,“ sagði Gunnar. Vanskilin allt að 80 prósent í neðsta flokki Flokkarnir væru fimmtán; frá A1 þar sem einn til tveir af þúsund færðu í vanskil á ári og til E3, þar sem vanskilatíðnin væri 50 til 80 prósent. Gunnar var sérstaklega spurður að því hvað gerðist þegar fólk félli úr B flokki í C flokk, þar sem vanskil eru 5 til 10 prósent. „Í raunveruleikanum þýðir það að þú getur ekki fengið sjálfvikra afgreiðslu lána,“ sagði hann. „Þú stoppar í sjálfvirku ferli. Þannig að ef þú ert á netinu, ert að reyna að sækja þér lán þar... flestir lánveitendur nota þetta sem einhvers konar „stopper“, til að skoða þig betur.“ Gunnar sagði þetta eitthvað misjafnt milli lánastofnana en yfirleitt þýddi lánshæfismat upp á C eða lægra að lánveitendur væru teknir til nánari skoðunar. Þetta þýddi þó alls ekki að menn fengju ekki lán eða væru ólíklegri til þess, þeir væru bara ólíklegri. Hann benti á að veð skiptu einnig verulegu máli og sagðist ekki vita til þess að breytt lánshæfismat hefði áhrif á lán sem lántakandi væri með fyrir. Eftir að ný reglugerð tók gildi hefði Creditinfo farið í þá vinnu að skoða hversu löng vanskilasaga hefði spágetu um framtíðina og lánshæfismatið hefði síðan verið uppfært í takt við það. Áður hefði verið horft til árs en nú væri það þannig að vanskil fyrndust á fjórum árum en hægt væri að skoða söguna sjö ár aftur í tímann. „Þegar þú ert á vanskilaskrá færðu ekki lánshæfismat, því þá eru 100 prósent líkur á að þú farir í vanskil,“ útskýrði Gunnar. „Af því að þú ert í vanskilum. Þannig að þegar þú ert farinn út þá erum við að meta hversu líklegt er að þú farir inn aftur.“ Íslendingar góðir lántakendur Að öllu jöfnu tæki það fólk um það bil tvö ár að komast aftur í B flokk eftir að það væri komið úr vanskilum en það gæti einnig farið þá leið að koma upplýsingum til Creditinfo um nýja stöðu mála, ef það teldi hana geta haft áhrif á lánshæfismatið. „Íslendingar eru mjög góðir lántakar og sem betur fer er það þannig að langflestir eiga enga sögu um fyrri vanskil,“ sagði Gunnar. „Sko, ég skil alveg fólkið sem er á Facebook rosalega reitt. Því það eru einstaklingarnir sem eru að lend í því að það er að vakna upp þessi saga sem þeir héldu að væri gleymd. Ég get alveg sett mig í þeirra spor og þau eru auðvitað reið. En engu að síður er það þannig að tölfræðin er bara mjög skýr; að þeir sem hafa einhvern tímann ekki greitt í fortíðinni eru líklegri til að gera það ekki í framtíðinni.“ Gunnar sagðist ekki hafa áhyggjur af kvörtunum Neytendasamtakanna og fleiri til Persónuverndar; það væri eðlilegur farvegur mála. Uppfært klukkan 11.50: Hrefna Sigfinnsdóttir, framkvæmdastjóri Creditinfo á Íslandi, hefur sent frá sér tilkynningu þar sem margt af því sem Gunnar sagði í samtalinu við Bítið í morgun er endurtekið. Í tilkynningunni segir einnig: „Við uppfærsluna batnaði lánshæfismat hjá um 25% þjóðarinnar á meðan það versnaði hjá um 15% og stóð í stað hjá 60%. Flestar breytingar voru þó litlar, hnikun um einn til tvo flokka (t.d. frá A3 upp í A1). Hin aukna notkun á vanskilasögu varð til þess að innan við 1% þjóðarinnar fór úr flokkum A eða B, niður í C1 eða neðar.“ Þá er því neitað að Creditinfo hafi með nokkru móti farið á svig við lög, enda hafi lánshæfismatið verið uppfært til að tala tillit til nýrrar reglugerðar. Neytendur Fjármál heimilisins Tengdar fréttir Neytendasamtökin gagnrýna harðlega framgöngu Creditinfo „Meðferð Creditinfo á viðkvæmum persónuupplýsingum um fjárhag einstaklinga gæti farið á svig við lög og starfsleyfi fjárhagsupplýsingafyrirtækisins, að mati Neytendasamtakanna og VR. Hafa samtökin því sent Persónuvernd erindi þess efnis og óskað eftir flýtimeðferð.“ 30. nóvember 2023 10:09 Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðust um áhættuflokk um lánshæfismat Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðist um áhættuflokk um lánshæfismat við uppfærslu á matinu hjá Creditinfo sem átti sér stað síðasta fimmtudag. Við uppfærsluna er nú litið til eldri upplýsinga um vanskil einstaklinga, en áður. 29. nóvember 2023 14:48 Mest lesið Vogue og forsetafrúin kveiktu strax en íslenski vinnumarkaðurinn með hindranir Atvinnulíf „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Viðskipti innlent Ný útgáfa af konungi jeppans kominn til landsins Samstarf Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Viðskipti innlent Opna verslanir í Kringlunni á ný Viðskipti innlent Máttu ekki fullyrða að eldsneytið væri kolefnisjafnað Neytendur Vilja þvinga Google til að selja Chrome Viðskipti erlent Kristján ráðinn til Advania Viðskipti innlent Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Viðskipti innlent Inngildingin: „Íslenska töluð með hreim er samt íslenska“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Grindvíkingar geta nú gerst „hollvinir“ seldra húsa sinna Samkaup koma inn á bókamarkaðinn með látum Rúnar nýr framkvæmdastjóri hjá Stólpum Gámum Bein útsending: Tillögur um tækifæri til viðskipta með kolefniseiningar Bein útsending: Grænt Ísland til framtíðar – Hver er leiðin áfram? Trausti nýr forstjóri og fimmtíu sagt upp hjá Controlant Uppsagnir hjá Controlant Guðmundi falið að bera ábyrgð á hugverkum Carbfix Vonar að íslenskir verktakar hafi enn áhuga á Grænlandi Kynna nýja samheitaorðbók sem samin er með hjálp gervigreindar Sjá meira
Þetta sagði Gunnar Gunnarsson, forstöðumaður greiningar og ráðgjafar hjá Creditinfo, í Bítinu á Bylgjunni í morgun, þegar rætt var um hörð viðbrögð fólks við breyttu matsfyrirkomulagi hjá fyrirtækinu. „Það er alltaf þannig að þegar lánshæfismat er uppfært að þá breytist vægi þátta. Og mjög margir flytjast um einn flokk; upp eða niður um einn flokk. Sem skiptir flesta engu máli,“ sagði Gunnar. Vanskilin allt að 80 prósent í neðsta flokki Flokkarnir væru fimmtán; frá A1 þar sem einn til tveir af þúsund færðu í vanskil á ári og til E3, þar sem vanskilatíðnin væri 50 til 80 prósent. Gunnar var sérstaklega spurður að því hvað gerðist þegar fólk félli úr B flokki í C flokk, þar sem vanskil eru 5 til 10 prósent. „Í raunveruleikanum þýðir það að þú getur ekki fengið sjálfvikra afgreiðslu lána,“ sagði hann. „Þú stoppar í sjálfvirku ferli. Þannig að ef þú ert á netinu, ert að reyna að sækja þér lán þar... flestir lánveitendur nota þetta sem einhvers konar „stopper“, til að skoða þig betur.“ Gunnar sagði þetta eitthvað misjafnt milli lánastofnana en yfirleitt þýddi lánshæfismat upp á C eða lægra að lánveitendur væru teknir til nánari skoðunar. Þetta þýddi þó alls ekki að menn fengju ekki lán eða væru ólíklegri til þess, þeir væru bara ólíklegri. Hann benti á að veð skiptu einnig verulegu máli og sagðist ekki vita til þess að breytt lánshæfismat hefði áhrif á lán sem lántakandi væri með fyrir. Eftir að ný reglugerð tók gildi hefði Creditinfo farið í þá vinnu að skoða hversu löng vanskilasaga hefði spágetu um framtíðina og lánshæfismatið hefði síðan verið uppfært í takt við það. Áður hefði verið horft til árs en nú væri það þannig að vanskil fyrndust á fjórum árum en hægt væri að skoða söguna sjö ár aftur í tímann. „Þegar þú ert á vanskilaskrá færðu ekki lánshæfismat, því þá eru 100 prósent líkur á að þú farir í vanskil,“ útskýrði Gunnar. „Af því að þú ert í vanskilum. Þannig að þegar þú ert farinn út þá erum við að meta hversu líklegt er að þú farir inn aftur.“ Íslendingar góðir lántakendur Að öllu jöfnu tæki það fólk um það bil tvö ár að komast aftur í B flokk eftir að það væri komið úr vanskilum en það gæti einnig farið þá leið að koma upplýsingum til Creditinfo um nýja stöðu mála, ef það teldi hana geta haft áhrif á lánshæfismatið. „Íslendingar eru mjög góðir lántakar og sem betur fer er það þannig að langflestir eiga enga sögu um fyrri vanskil,“ sagði Gunnar. „Sko, ég skil alveg fólkið sem er á Facebook rosalega reitt. Því það eru einstaklingarnir sem eru að lend í því að það er að vakna upp þessi saga sem þeir héldu að væri gleymd. Ég get alveg sett mig í þeirra spor og þau eru auðvitað reið. En engu að síður er það þannig að tölfræðin er bara mjög skýr; að þeir sem hafa einhvern tímann ekki greitt í fortíðinni eru líklegri til að gera það ekki í framtíðinni.“ Gunnar sagðist ekki hafa áhyggjur af kvörtunum Neytendasamtakanna og fleiri til Persónuverndar; það væri eðlilegur farvegur mála. Uppfært klukkan 11.50: Hrefna Sigfinnsdóttir, framkvæmdastjóri Creditinfo á Íslandi, hefur sent frá sér tilkynningu þar sem margt af því sem Gunnar sagði í samtalinu við Bítið í morgun er endurtekið. Í tilkynningunni segir einnig: „Við uppfærsluna batnaði lánshæfismat hjá um 25% þjóðarinnar á meðan það versnaði hjá um 15% og stóð í stað hjá 60%. Flestar breytingar voru þó litlar, hnikun um einn til tvo flokka (t.d. frá A3 upp í A1). Hin aukna notkun á vanskilasögu varð til þess að innan við 1% þjóðarinnar fór úr flokkum A eða B, niður í C1 eða neðar.“ Þá er því neitað að Creditinfo hafi með nokkru móti farið á svig við lög, enda hafi lánshæfismatið verið uppfært til að tala tillit til nýrrar reglugerðar.
Neytendur Fjármál heimilisins Tengdar fréttir Neytendasamtökin gagnrýna harðlega framgöngu Creditinfo „Meðferð Creditinfo á viðkvæmum persónuupplýsingum um fjárhag einstaklinga gæti farið á svig við lög og starfsleyfi fjárhagsupplýsingafyrirtækisins, að mati Neytendasamtakanna og VR. Hafa samtökin því sent Persónuvernd erindi þess efnis og óskað eftir flýtimeðferð.“ 30. nóvember 2023 10:09 Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðust um áhættuflokk um lánshæfismat Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðist um áhættuflokk um lánshæfismat við uppfærslu á matinu hjá Creditinfo sem átti sér stað síðasta fimmtudag. Við uppfærsluna er nú litið til eldri upplýsinga um vanskil einstaklinga, en áður. 29. nóvember 2023 14:48 Mest lesið Vogue og forsetafrúin kveiktu strax en íslenski vinnumarkaðurinn með hindranir Atvinnulíf „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Viðskipti innlent Ný útgáfa af konungi jeppans kominn til landsins Samstarf Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Viðskipti innlent Opna verslanir í Kringlunni á ný Viðskipti innlent Máttu ekki fullyrða að eldsneytið væri kolefnisjafnað Neytendur Vilja þvinga Google til að selja Chrome Viðskipti erlent Kristján ráðinn til Advania Viðskipti innlent Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Viðskipti innlent Inngildingin: „Íslenska töluð með hreim er samt íslenska“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Grindvíkingar geta nú gerst „hollvinir“ seldra húsa sinna Samkaup koma inn á bókamarkaðinn með látum Rúnar nýr framkvæmdastjóri hjá Stólpum Gámum Bein útsending: Tillögur um tækifæri til viðskipta með kolefniseiningar Bein útsending: Grænt Ísland til framtíðar – Hver er leiðin áfram? Trausti nýr forstjóri og fimmtíu sagt upp hjá Controlant Uppsagnir hjá Controlant Guðmundi falið að bera ábyrgð á hugverkum Carbfix Vonar að íslenskir verktakar hafi enn áhuga á Grænlandi Kynna nýja samheitaorðbók sem samin er með hjálp gervigreindar Sjá meira
Neytendasamtökin gagnrýna harðlega framgöngu Creditinfo „Meðferð Creditinfo á viðkvæmum persónuupplýsingum um fjárhag einstaklinga gæti farið á svig við lög og starfsleyfi fjárhagsupplýsingafyrirtækisins, að mati Neytendasamtakanna og VR. Hafa samtökin því sent Persónuvernd erindi þess efnis og óskað eftir flýtimeðferð.“ 30. nóvember 2023 10:09
Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðust um áhættuflokk um lánshæfismat Fjörutíu prósent þjóðarinnar færðist um áhættuflokk um lánshæfismat við uppfærslu á matinu hjá Creditinfo sem átti sér stað síðasta fimmtudag. Við uppfærsluna er nú litið til eldri upplýsinga um vanskil einstaklinga, en áður. 29. nóvember 2023 14:48