Hagkerfið ennþá yfirspennt Kjartan Kjartansson og Berghildur Erla Bernharðsdóttir skrifa 23. ágúst 2023 11:22 Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri, á fundi um stýrivaxtaákvörðun í morgun. Vísir/Vilhelm Seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar sagði að hagkerfið væri ennþá yfirspennt þegar nefndin hækkaði stýrivexti fjórtánda skiptið í röð í morgun. Peningastefnan hafi virkað en verkefnið hafi stækkað vegna gríðarlegs hagvaxtar. Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2. Seðlabankinn Efnahagsmál Mest lesið Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Viðskipti innlent Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Viðskipti innlent Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Viðskipti innlent Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Viðskipti innlent Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Viðskipti innlent ORA svarar fyrir fiskbúðinginn: „Stundum þarf bara pung í að gera breytingar“ Neytendur Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Viðskipti innlent Davíð Ernir til liðs við Athygli Viðskipti innlent Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins Viðskipti innlent Fleiri fréttir Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Einar rýfur þögnina: Vísar kenningum um fléttu á bug Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sjá meira
Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2.
Seðlabankinn Efnahagsmál Mest lesið Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Viðskipti innlent Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Viðskipti innlent Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Viðskipti innlent Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Viðskipti innlent Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Viðskipti innlent ORA svarar fyrir fiskbúðinginn: „Stundum þarf bara pung í að gera breytingar“ Neytendur Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Viðskipti innlent Davíð Ernir til liðs við Athygli Viðskipti innlent Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins Viðskipti innlent Fleiri fréttir Skáluðu fyrir kraftinum sem knýr samfélagið Innbú Play til sölu: Gæti aflað búinu fjórtán milljóna króna Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Eva og Guðrún nýir forstöðumenn hjá Icelandair Nú er ekki hægt að afskrá flugvélar nema að greiða gjöldin Telur um dulda launahækkun skrifstofufólks að ræða Davíð Ernir til liðs við Athygli Netvís tekur við af SAFT Bein útsending: Er gervigreindin alvöru tækifæri fyrir Ísland? Ísland verði leiðandi í þróun varna og viðskipta á Norðurslóðum Segja falda launauppbót hjá níu af hverjum tíu stofnunum ríkisins „Það er kennitöluflakk í skilgreiningu sinni“ Einar rýfur þögnina: Vísar kenningum um fléttu á bug Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sjá meira
Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent
Rifjar Ímon-málið upp 17 árum seinna: „Hreint og beint ofbeldi af hálfu opinberra starfsmanna“ Viðskipti innlent